H3B Herhaling Samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Hoofd- en bijzinnen

Grammatica hoofdstuk 5 HAVO 2

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Er zijn zinnen met één persoonsvorm en zinnen met meer persoonsvormen. 

Een zin met één persoonsvorm heet een enkelvoudige zin:

– Evelien (ow) werkt bij de bakker.

Een zin met meer dan één persoonsvorm heet een samengestelde zin: 

{hoofdzin Evelien (ow) werkt bij de bakker}, want {hoofdzin zij (ow) bakt graag koekjes}. 

{(bijzin Omdat Evelien (ow) graag koekjes bakt), hoofdzin werkt zij (ow) bij de bakker}. 

{hoofdzin Evelien (ow) werkt bij de bakker}, want {hoofdzin zij (ow) bakt graag koekjes, (bijzin omdat ze die zo lekker vindt)}. 

Er zijn hoofdzinnen en bijzinnen:

Hoofdzin

Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar: er passen (bijna nooit) andere zinsdelen tussen. 

De persoonsvorm staat voor in de zin: als eerste of tweede zinsdeel.

Bijzin

Tussen onderwerp en persoonsvorm kúnnen wel andere zinsdelen staan (bijvoorbeeld het woordje 'niet').

De persoonsvorm staat vaak achter in de zin.

Een samengestelde zin kan bestaan uit:

• twee of meer samengevoegde hoofdzinnen 

(zie voorbeeldzin 1: hoofdzin + hoofdzin);

• een hoofdzin met een of meer bijzinnen erin 

(zie voorbeeldzin 2: bijzin + hoofdzin);

• een of meer hoofdzinnen met een of meer bijzinnen erin (

zie voorbeeldzin 3: hoofdzin + hoofdzin + bijzin).

1. Evelien werkt bij de bakker}, want zij bakt graag koekjes.
   
2. Omdat Evelien graag koekjes bakt, werkt zij bij de bakker.
   
3. Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes, omdat ze die zo lekker vindt.

Even checken... 

Een samengestelde zin heeft altijd één persoonsvorm.

1. juist
2. onjuist

In een bijzin staan onderwerp en persoonsvorm nooit naast elkaar.

1. juist
2. onjuist

Een zin met één persoonsvorm heet een enkelvoudige zin.

1. juist
2. onjuist

Grote gezinnen worden zeldzaam, maar er bestaan nog altijd gezinnen met zes of meer kinderen.

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Zes studerende kinderen kunnen een behoorlijke kostenpost vormen voor ouders.

1. enkelvoudig
2. samengesteld

In het nieuwe restaurant stond de ober al op ons te wachten en hij begroette ons hartelijk.

1. H+H
2. H+B
3. B+H

Toen de zomervakantie dichterbij kwam, werden sommige leerlingen minder gemotiveerd.

1. H+H
2. H+B
3. B+H

Denk je dat deze nieuwe sport een kans maakt om toegelaten te worden op de Olympische Spelen?

1. H+H
2. H+B
3. B+H

Honderden jongeren stonden in de rij voor het concert, want het optreden van de plaatselijke band was gratis.

1. H+H
2. H+B
3. B+H

 Nevenschikkende voegwoorden

De zin bestaat uit 2 hoofdzinnen, maar ook 2 bijzinnen kunnen nevenschikkend verbonden zijn. 

Je herkent ze aan de 

nevenschikkende voegwoorden: 

en, of, maar en want.

Onderschikkende voegwoorden

De zin bestaat uit een hoofdzin met een bijzin erin. De bijzin kan vooraan staan of achteraan staan. 

Je herkent ze aan de 

onderschikkende voegwoorden:

als, aangezien, dat, doordat, hoewel,

mits, nadat, of, omdat, opdat,

terwijl, toen, voordat, zodat, zodra.

Nevenschikkende voegwoorden

en, of, maar en want.

Onderschikkende voegwoorden

als, aangezien, dat, doordat, hoewel,

mits, nadat, of, omdat, opdat,

terwijl, toen, voordat, zodat, zodra.

Hoofdzin / bijzin / nevenschikking / onderschikking:

1. Huygens ontdekte de ringen rond Saturnus en hij vond het slingeruurwerk uit.

2. Hoewel Antoni van Leeuwenhoek bekendstaat als uitvinder van de microscoop, heeft hij het instrument eigenlijk alleen verbeterd.

3.Nederland heeft veel onderzoekers voortgebracht, maar wie was de grootste?

4.Lenzenslijper Baruch Spinoza werd vooral bekend doordat hij ook filosoof was.

5.De docent zegt, dat hij samengestelde zinnen niet moeilijk vindt, maar de leerlingen denken daar anders over.

{hoofdzin} + {hoofdzin} ns

{(bijzin) + hoofdzin}, os

{hoofdzin} + {hoofdzin}, ns

{hoofdzin + (bijzin)}, os

{hz + (bz)} + {hz}

Verder met oefenen:

Maak opdracht 5 in De Brug (taak in de methode).

Bekijk daarna de laatste twee slides van deze LessonUp en hou het schema op de laatste dia bij de Struikelblokken!

Samengestelde zinnen hebben meer persoonsvormen

De gemeenteraad had besloten dat de dorpsschool werd opgeheven als het leerlingenaantal nog verder zou teruglopen.

Persoonsvorm in samengestelde zinnen

De persoonsvorm in samengestelde zinnen vind je door de tijd te veranderen. De werkwoorden waarbij dat kan, zijn persoonsvormen.