NN6 - HV2 - Grammatica H5 - Samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Grammatica - zinsdelen H5

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen 

Zoek de persoonsvormen in onderstaande zinnen. 

1. Piet zit met een colaatje in de tuin.

2. Mijn moeder doet boodschappen, daarna gaat ze naar de               kapper.

3. Waarom moeten wij altijd ons huiswerk maken?

Zoek de persoonsvorm:

1. Piet zit met een colaatje in de tuin.
2. Mijn moeder doet boodschappen, daarna gaat ze naar de kapper.
3. Waarom moeten wij altijd ons huiswerk maken?

Zoek de persoonsvormen in onderstaande zinnen. 

1. Piet zit met een colaatje in de tuin.

2. Mijn moeder doet boodschappen, daarna gaat ze naar de               kapper.

3. Waarom moeten wij altijd ons huiswerk maken?

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

VB: Evelien werkt bij de bakker. 

Samengestelde zin: zin met meer dan 1 persoonsvorm

VB: Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes. 

Hoofd- en bijzinnen

Grote gezinnen worden zeldzaam, maar er bestaan nog altijd gezinnen met 6 kinderen

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Zes studerende kinderen kunnen een behoorlijke kostenpost vormen voor hun ouders

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Toen het mooi weer werd, kochten we ligstoelen bij het tuincentrum.

1. enkelvoudig
2. samengesteld

In een samengestelde zin staan altijd 2 persoonsvormen

1. juist
2. onjuist

In een enkelvoudige zin staat maar 1 persoonsvorm

1. juist
2. onjuist

Hoofd- en bijzinnen

Als een zin twee persoonsvormen heeft, is het een samengestelde zin. Deze samengestelde zin bestaat uit hoofdzinnen of hoofd- en bijzinnen.

Weet je nog?

Nevenschikkende voegwoorden

en

Onderschikkende voegwoorden?

Wat is een nevenschikking?

Nevenschikkend voegwoord

1. Hoofdzin + hoofdzin
2. Hoofdzin + bijzin
3. Bijzin + hoofdzin
4. Bijzin + bijzin

Wat is een onderschikking?

Onderschikkend voegwoord

1. Hoofdzin + hoofdzin
2. Hoofdzin + bijzin
3. Bijzin + hoofdzin
4. Bijzin + bijzin

Samengestelde zin

Een samengestelde zin kan bestaan uit:

1. twee of meer samengevoegde hoofdzinnen (zie voorbeeldzin 1: hoofdzin + hoofdzin);

2. een hoofdzin met een of meer bijzinnen erin (zie voorbeeldzin 2: bijzin + hoofdzin);

3. een of meer hoofdzinnen met een of meer bijzinnen erin (zie voorbeeldzin 3: hoofdzin + hoofdzin + bijzin).

Hoofdzin + hoofdzin (nevenschikking)

Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes.

• Je ziet:

Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar: Evelien werkt + zij bakt.

• Er kan niks tussen:

Evelien graag werkt bij de bakker, want zij graag bakt koekjes.

Bijzin

De bijzin kun je op de volgende manier herkennen:

- Het onderwerp en de persoonsvorm staan niet naast elkaar. Je kunt er andere zinsdelen tussen zetten. 

- De persoonsvorm staat vaak achter in de zin.

Bijzin + hoofdzin (onderschikkend)

Omdat Evelien graag koekjes bakt, werkt zij bij de bakker.

• In de bijzin kan iets tussen de PV en het onderwerp, zie je?

• Ook staat de PV achteraan in de bijzin.

Samengevat

Hoofdzin:

Pv en ow naast elkaar

Pv staat vooraan

Bijzin:

Pv en ow niet naast elkaar

Pv staat achteraan.

Samengestelde zinnen:

Twee of meer hoofdzinnen:

• Hoofdzin + hoofdzin

Hoofdzin + meerdere bijzinnen:

• Hoofdzin + bijzin + bijzin (kan ook andere volgorde zijn).

Meerdere hoofdzinnen + meerdere bijzinnen

• Hoofdzin + hoofdzin + bijzin (kan ook andere volgorde zijn).

Je bepaalt dit door

Te kijken of:

• Er iets of niets tussen de pv of het onderwerp past.
• De pv voor of achteraan in de zin staat. 

Kenmerken hoofdzin

Kenmerken bijzin

pv + ow staan naast elkaar 

pv + ow zijn gescheiden 

verbonden door onderschikkend voegwoord

zin begint met nevenschikkend voegwoord

zin kun je vaak wel zelfstandig gebruiken

zin kun je vaak niet zelfstandig gebruiken

Oefenopdrachten

Skatend op het schoolplein kwam Henry ten val.

1. 1x HZ
2. 2x HZ
3. BZ + HZ
4. HZ + BZ

Wat heb je hier?

Hij mag altijd eerst, tenzij hij voetbaltraining heeft.

1. HZ + BZ
2. BZ + HZ

Wat heb je hier?

In het nieuwe restaurant stond de ober al op ons te wachten en hij begroette ons hartelijk.

1. HZ + BZ
2. BZ + HZ
3. HZ + HZ
4. BZ + BZ

Toen ze genoeg getraind had, liep ze de marathon.
Wat is de bijzin?

1. Toen ze genoeg getraind had.
2. liep ze de marathon

Ze vond dat ze een goede tijd had neergezet.
Wat is de bijzin?

1. Ze vond
2. Ze vond dat
3. dat ze een goede tijd had neergezet.

Lees de volgende zin. Het gedeelte tussen haakjes is een:

Als je dat nog een keer zegt, ( word ik boos ).

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Enkelvoudig

Hoofdzin

Bijzin

Ik heb zin om koekjes te bakken

Ik ga naar ballet

want dat vind ik leuk

Ik doe de afwas

omdat ik het moet doen

Omdat ze 15 jaar getrouwd zijn

geven papa en mama een groot feest.

Ik heb zin in de pauze, dan kan ik lekker buitenspelen.

Evaluatie

Wat is het verschil tussen een HZ en BZ?

Wat vind je nog lastig?

Huiswerk

Ga in deze les aan de slag met het volgende:

H5 - Grammatica - samengestelde zinnen:

Volg je leerroute (je maakt dus alle opdrachten)