H6

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 5 en Hoofdstuk 6

Dissimilatie in de mens

1. ATP voorraad

2. Creatinefosfaat

3. Anaerobe dissimilatie

4. Aerobe dissimilatie

1. Vrije ATP -> ADP + Pi  (energie paar sec.)
2. Creatinefosfaat (CP) + ADP -> creatine + ATP ( energie 30 sec. )
3. Anaerobe dissimilatie (verbranding) van glucose in 2x melkzuur,
   (energie 60 sec.) , geeft deel verzuring spieren
4. Aerobe dissimilatie van glucose met voldoende zuurstof
   (efficiënt -> max 38 ATP)  

Hoeveel ATP levert de glycolyse van netto glucose op?

1. 1 ATP
2. 2 ATP
3. 3 ATP
4. 4 ATP

Hoeveel pyrodruivenzuur ontstaat er door de glycolyse van 1 molecuul glucose?

1. 1 pyrodruivenzuur
2. 2 pyrodruivenzuur
3. 3 pyrodruivenzuur
4. 4 pyrodruivenzuur

Hoeveel ATP levert de fosfaataccu op?

1. 1
2. 2
3. 38
4. 40

Hoeveel ATP levert de anaerobe dissimilatie op?

1. 1
2. 2
3. 38
4. 40

Hoeveel ATP levert de aerobe dissimilatie op?

1. 1
2. 2
3. 38
4. 40

H6

Welke moeten verteerd worden?

Wel:                                                                                    Niet:

Eiwitten

Koolhydraten

Mineralen

Vitamines

Vetten

Water

Verteringsstelsel

• Mondholte
• Slokdarm
• Maag
• Twaalfvingerige darm
• Dunne darm
• Blindedarm
• Dikke darm
• Endeldarm

mondholte

vertering start in de mond.

in de mond liggen speekselklieren die een enzym uitscheiden-> speeksel

speeksel verteerd zetmeel.

Mechanische vertering door tanden

tong duwt het eten de slokdarm in.

het strotklepje sluit de luchtpijp af bij het doorslikken.

De maag

- Opslagplaats

- Maagportier

- Maagsapklieren (water, zoutzuur, enzymen)

- Dood bacterien

- Vertering eiwitten

12-vingerige darm

- Eerste deel van je dunne darm

- Afvoerbuis lever en galblaas: gal

- Afvoerbuis alvleesklier: alvleessap

Lever en Galblaas

- Lever maakt gal

- Gal wordt opgeslagen in galblaas

- Bij vet eten komt gal in 12-vingerige darm
- Grote vetdruppels worden klein gemaakt = emulgeren

alvleesklier

De alvleesklier produceert alvleessap (enzym).

Alvleessap breekt eiwitten, zetmeel en vetten af.

Neutraliseert tot pH = 8 (licht basisch = optimaal voor enzymen)

Dunne darm

• Darmsapklieren -> Toevoegen enzymen laatste stap vertering
• koolhydraten -> monosacharide
• Eiwitten -> aminozuren
• vetten -> vetzuren en glycerol
• Opname water, voedingsstoffen en verteringsproducten (resorptie)

Waar worden koolhydraten verteerd?

1. Mond, maag, dunne darm
2. Mond, 12-v. darm, dunne darm
3. Maag, 12-v. darm, dunne darm
4. Maag, dunne darm

Waar worden eiwitten verteerd?

1. Mond, maag, dunne darm
2. Mond, 12-v. darm, dunne darm
3. Maag, 12-v. darm, dunne darm
4. Maag, dunne darm

De lever

Afvoer van afbraakproducten

Opslag

Opbouw,

Omzetting

Afbraak

Afvoer

Versleten rode bloedcellen worden afgebroken

1. afbraak in (milt) en lever 
2. wordt bilirubine
3. gaat het bloed in
4. door lever omgezet naar
5. gal 

Opbouw rode bloedcel

Rode bloedcel bestaat uit hemoglobine

In hemoglobine zit ijzer

Bilirubine

Bilirubine wordt gemaakt door milt en lever bij het afbreken van oude rode bloedcellen. Hemoglobine wordt afgebroken, ijzer wordt bewaard de rest wordt bilirubine.

Je lever geeft dit samen met galzure zouten af als gal. 

Bilirubine is geel maar wordt door bacteriën in de darm omgezet naar een bruine stof. Dit zorgt voor de kleur van de ontlasting. 

Welke kleur heeft bilirubine?

1. Rood
2. Blauw
3. Groen
4. Geel

Als je lever niet goed werkt, blijft er bilirubine in je bloed

Opslag

Opslag van glycogeen (zo wordt glucose opgeslagen)

Opslag van ijzer (uit afgebroken rode bloedcellen)

Opbouw

Eiwitten worden afgebroken in spijsvertering tot aminozuren

Van aminozuren worden weer nieuwe eiwitten voor in het bloed gemaakt

Maken niet essentiële aminozuren

Welke aminozuren kun je niet zelf maken uit andere aminozuren

1. Essentiële aminozuren
2. niet- essentiële aminozuren

Omzetting

Omzetten van bijvoorbeeld glucose naar vetten.

En vetten naar cholesterol.

Teveel aan aminozuren afbreken naar ureum, dit plas je uit.

Andere taken

Nog veel meer andere taken, waaronder:

Afbreken gifstoffen zoals bijvoorbeeld alcohol.

Leren

Denk aan: examopdrachten, biologiepagina, lessonups van H5 en H6 nog eens bekijken.