1 vmbo-kgt thema 5.3 Waarneming en gedrag: Oren en ogen

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 1

Thema 5 Waarneming en gedrag

5.3 Oren en ogen

wat gaan we vandaag doen?

herhalen vorige les: 5.2 De huid

leerdoelen vandaag

nieuwe theorie: 5.3 Oren en ogen

zelf aan de slag

herhalen leerdoelen

Koppel het juiste begrip aan het juiste voorbeeld.

Geluid

Elektrisch signaaltje

Gehoorzenuw

Oor

Zenuw

Zintuig

Impuls

Prikkel

Zintuigen

Prikkels

ogen

oren

neus

tong

huid

muziek luisteren

Parfum ruiken

vuurwerk kijken

deken voelen

welke laag is de hoornlaag van je huid?

1. binnenste laag
2. buitenste laag

Welke laag van de huid bestaat uit cellen die zich delen?

1. hoornlaag
2. kiemlaag
3. lederhuid

In je huid liggen meerdere zintuigen

1. Waar
2. Niet waar

Welke stof houdt haartjes op je huid soepel

1. zweet
2. eelt
3. talg

leerdoelen vandaag

Aan het einde van de les:

- kan je de delen van het oor benoemen met hun functie.

- kan je de bouw en werking van het oog beschrijven.

Inleiding

Bij oren denk je misschien alleen aan de oorschelpen.

Maar een groot deel van de oren ligt in je hoofd.

De ogen liggen goed beschermd in de oogkassen.

5.3 Oren en ogen

In de oren liggen de gehoorzintuigen.

Met je gehoorzintuigen neem je geluid waar.

Geluid bestaat uit trillingen van de lucht.

De oorschelp vangt deze trillingen op.

Daarna gaan de trillingen de gehoorgang in.

5.3 Oren en ogen

5.3 Oren en ogen

oorschelp: vangt geluiden op

de geluiden gaan via de gehoorgang naar het trommelvlies

het trommelvlies gaat vervolgens trillen

in de gehoorgang liggen oorsmeerkliertjes die oorsmeer maken; dit houdt het trommelvlies soepel

5.3 Oren en ogen

Achter het trommelvlies bevindt zich de trommelholte.

In de trommelholte zitten de gehoorbeentjes.

Het trommelvlies brengt de gehoorbeentjes in trilling.

De gehoorbeentjes geven de trillingen door aan het slakkenhuis.

5.3 Oren en ogen

In het slakkenhuis liggen gehoorzintuigcellen.

Hierin worden impulsen gemaakt onder invloed van de geluidstrillingen.

Deze impulsen gaan via je gehoorzenuw naar je hersenen

5.3 Oren en ogen

5.3 Oren en ogen

De weg die geluid maakt:

oorschelp -> gehoorgang -> trommelvlies -> gehoorbeentjes -> slakkenhuis met gehoorzintuigcellen -> gehoorzenuw

5.3 Oren en ogen

buis van Eustachius

- verbindt de trommelholte met de keelholte

- bij slikken en gapen gaat deze buis open: hierdoor kan er lucht van de trommelholte naar de keelholte gaan en omgekeerd

Wat is de functie van oorsmeer?

1. Gehoorgang verstoppen
2. trommelvlies soepel houden
3. Oorschelp soepel houden
4. Slakkenhuis soepel houden

De buis van Eustachius verbindt

1. de trommelholte met het middenoor
2. de oorschelp met de keelholte
3. het slakkenhuis met de trommelholte
4. de trommelholte met de keelholte

Hoe noemen we nummer 2?

1. oorschelp
2. gehoorgang
3. trommelvlies
4. Buis van Eustachius

De punaise
staat bij...

1. Trommelvlies
2. Gehoorbeentje
3. Oorschelp
4. Gehoorzenuw

De punaise
staat bij...

1. Oorzenuw
2. Trommelvlies
3. Oorschelp
4. Gehoorgang

De punaise
staat bij...

1. Gehoorbeentjes
2. Trommelvlies
3. Oorschelp
4. Gehoorgang

Waar wordt een geluidsprikkel omgezet in een impuls?

1. Oorschelp
2. Trommelvlies
3. Buis van Eustachius
4. Slakkenhuis

5.3 Oren en ogen

5.3 Oren en ogen

bescherming van het oog:

- wenkbrauwen: zorgen ervoor dat het zweet niet in je ogen loopt

- oogleden: beschermen de ogen tegen vliegjes en stof

- wimpers: beschermen de ogen tegen vuil en tegen te fel licht

5.3 Oren en ogen

- de traanklieren maken traanvocht: tegen uitdroging en zorgt voor wegspoelen van stofjes uit het oog

- het traanvocht wordt afgevoerd naar de neusholte via traanbuizen

5.3 Oren en ogen

buitenkant van het oog:

- harde oogvlies: witte gedeelte van de oogbol: beschermt het binnenste van het oog.

- iris/regenboogvlies: gekleurde gedeelte van de oogbol, kan verschillende kleuren hebben

- pupil: opening in de iris: hierdoor dringt het licht het oog binnen

- hoornvlies: ligt over de iris en de pupil heen

Aan het harde oogvlies zitten oogspieren vast.

De oogspieren draaien de ogen in de richting waar je kijkt.

De oogbol is voor het grootste gedeelte gevuld met een gelei: het glasachtig lichaam.

Achter de iris en de pupil bevindt zich de lens. De lens zorgt ervoor dat je scherp ziet.

De wand van het oog bestaat uit 3 lagen:

- harde oogvlies (buitenste laag)

- vaatvlies (bevat veel bloedvaten)

- netvlies (hierin liggen de zintuigcellen)

In de zintuigcellen in het netvlies ontstaan impulsen. Deze impulsen gaan via de oogzenuw naar de hersenen.

In het netvlies, recht tegenover de pupil, ligt de gele vlek. Met de zintuigcellen in de gele vlek kun je het scherpst zien. Als je naar iets kijkt, komen de lichtstralen vooral op de gele vlek.

De plaats in het netvlies waar de oogzenuw het oog verlaat, heet de blinde vlek. In de blinde vlek liggen geen zintuigcellen.

BELANGRIJK!!!

De weg van het licht:

hoornvlies --> pupil --> lens --> glasachtig lichaam --> netvlies

In de zintuigcellen van het netvlies ontstaan impulsen. De impulsen gaan via de oogzenuw naar de hersenen. In de hersenen word je je bewust van wat je ziet.

Lichtstralen komen je oog binnen door de lens. De lens zorgt ervoor dat de lichtstralen precies op de gele vlek van het netvlies vallen. Je ziet dan scherp.

De lens keert het beeld ook om, maar dat wordt 'rechtgezet' door de hersenen.

5.3 Oren en ogen

Bij sommige mensen werkt de ooglens niet goed. De lichtstralen komen dan niet precies op het netvlies terecht, maar ervoor of erachter. Je ziet dan niet scherp.

Je kan bijziend of verziend zijn.

Als je bijziend bent, kun je alleen dichtbij scherp zijn.

Als je verziend bent, kun je alleen in de verte goed zien.

5.3 Oren en ogen

Slechtziendheid kan worden gecorrigeerd met een bril of contactlenzen.

Iemand die bijziend is, kan in de verte niet scherp zien. Hij krijgt dan een bril met holle lenzen.

Iemand die verziend is, kan dichtbij niet scherp zien. Bij verziendheid krijg je een bril met bolle lenzen.

VRAGEN??

zelf aan de slag

5.3 Oren en ogen: lees de tekst en maak de opdrachten

opdracht 1 t/m 4 maken

(vanaf blz. 96)

herhalen leerdoelen

Aan het einde van de les:

- kan je de delen van het oor benoemen met hun functie.

- kan je de bouw en werking van het oog beschrijven.