Populaties

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Populaties

Programma

• Theorie BS 4
• Maken opdrachten BS 4 = HW

Leerdoel

• Je kunt beschrijven hoe de populatiedichtheid word beïnvloed door factoren.

Wat is een populatie?

Definitie

Een groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied, die samen een voortplantingsgemeenschap vormen.

Roedel

Kudde

School

Zwerm

Troep

Sprong

Cluster

Rotte

Kolonie

Bed

Toom

Parlement

Populatiedichtheid

De individuen kunnen op verschillende manieren verspreid zijn over een gebied.

Het verspreidingspatroon van een soort kan gegroepeerd, regelmatig verspreid  of willekeurig verspreid zijn. Elke vorm heeft zijn eigen voor- en nadelen.

Populatiedichtheid

= gemiddelde aantal individuen (van dezelfde soort) per oppervlakte eenheid (op het land) of volume eenheid (in het water). Bijv. 47 individuen/m² op het plaatje hiernaast. Hiermee wordt de grootte van de populatie aangegeven. Dit is niet een vast aantal, maar varieert continu.

De populatiedichtheid is afhankelijk van de soort (o.a. door territoriumgrootte), van het leefgebied (habitat) en van of de soort in groepen of individueel leeft. Bij het bepalen van de populatiedichtheid is het belangrijk om ook naar het verspreidingspatroon te kijken. Soorten kunnen in groepen verspreid zijn over een stuk land, regelmatig verspreid of willekeurig verspreid (zie plaatje). Als je in het midden van het plaatje bloemen gaat tellen per m² kom je op een ander aantal dan aan de rand.

BALANS

populatiegroei = (geboorte-sterfte) + (immigratie - emigratie)

i= in

e=exit

Welke van onderstaande factoren heeft een negatieve invloed op de populatiedichtheid?

1. geboorte
2. emigratie
3. immigratie
4. sterfte

Wanneer immigratie niet meer mogelijk is....

1. Neemt de biodiversiteit af
2. Neemt de populatiegroei af
3. Neemt de genetische variatie af
4. Nemen het aantal individuen in dezelfde ecologische nis af

Populatiegrootte

Dichtheidsafhankelijke en dichtheidsonafhankelijke factoren beïnvloeden geboortecijfer, sterftecijfer en migratie binnen populatie

Wat leidt NIET tot een populatiegroei van een soort?

1. Meer predatie
2. Stijging in het aanbod van voedsel
3. Afname van ziektes
4. Minder concurrentie van andere soorten

Veranderingen in populatiedichtheid

Vaak ontstaat er een biologisch evenwicht als de populatiedichtheid om een bepaalde waarde blijft schommelen. Dit is een vorm van zelfregulatie binnen een ecosysteem.

Populatie dynamica

Evenwicht in een ecosysteem

 of e.

owaarbij de poplde w

populatiedichtheid kan ook veranderen door migratie of emigratie

uiteindelijk ontstaat er een biologisch evenwicht waarbij de populatiegrootte schommelt rond een bepaalde waarde. 

Veranderingen in populatiedichtheid

Veel verschillende factoren van invloed op de dichtheid.

Onderscheid tussen dichtheidsafhankelijke en dichtsheidsonafhankelijke factoren.

Dichtheidsafhankelijke factoren zijn bijvoorbeeld predatie, parasitisme en voedselconcurrentie.

Deze factoren krijgen meer grip op een populatie als 

deze groter wordt en verliezen hun invloed als de populatie krimpt.

Wat is het verschil tussen populatiegrootte en populatiedichtheid

Populaties

Populatiedichtheid

• Dichtheidsafhankelijke factoren: predatie, parasitisme, ziekte, concurrentie (negatieve terugkoppeling). Schommeling rond evenwicht
• Dichtheidsonafhankelijke factoren: klimaat, activiteiten mens

Factoren die van invloed zijn op de populatiedichtheid kunnen op hun beurt weer van de populatiedichtheid afhankelijk zijn (en daardoor de populatiedichtheid regelen).

Sleep de factoren naar de juiste categorie.

dichtheidsafhankelijke factoren

dichtheidsonafhankelijke factoren

ziekte

sneeuwval

concurrentie

overstroming

parasitisme

temperatuur

voedselrelaties

Welk diagram geeft de populatiegroei van de muizen juist weer?

1. Diagram 1
2. Diagram 2

Populatiegroei S-curve

Langzame maar exponentiële groei in 
het begin.

Geen/nauwelijks overschrijding draagkracht
van het ecosysteem.

Biologisch evenwicht ontstaat.

populatiegroei

Wanneer er een soort in een nieuw gebied komt en hier weet te overleven, ontstaat hier een nieuwe populatie. Hierdoor heb je dus populatiegroei. Snel groeiende populaties hebben een J-vormige groeicurve. langzaam groeiende populaties hebben een S-vormige groeicurve.

De populatiedichtheid is onderheving aan terugkoppeling.

Sleep de invloeden naar de juiste plek in het terugkoppelings-schema

afname van predatie

afname van voedselbeschikbaarheid

toename van concurrentie

toename van draagkracht van het ecosysteem

Draagkracht

De draagkracht is de maximale populatiegrootte waarvoor in een gebied voldoende voedsel, schuil- en nestplaatsen zijn. 

Beperkende factoren remmen de populatiegroei waardoor deze onder de draagkracht blijft, zoals concurrentie van andere soorten, predatie, onvoldoende voedsel, ziektes en andere oorzaken van sterfte. 

Populatiegroei J-curve

Overschrijding van de draagkracht en herstel

De dikke rode lijn is de exponetiële groei

Lijn 1: Herstel tot de aanvankelijke draagkracht
van het ecosysteem (bron is snel aangevult)

Lijn 2: Herstel naar een nieuwe, lagere
draagkracht (de bron is deels uitgeput).

Lijn 3: Geen herstel, bron is op

Populatiegroei

• J-curve: exponentiële groei, invasieve exoten met onbeperkte hulpbronnen
• Draagkracht
• s-curve: schommelingen rond biologisch evenwicht

exponentiele groei

temperatuurafhankelijk

Programma

• Theorie BS 4
• Maken opdrachten BS 4 = HW

Leerdoel

• Je kunt beschrijven hoe de populatiedichtheid word beïnvloed door factoren.