Diabetes Mellitus

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Diabetes Mellitus

Leerdoelen

• Je kunt de symptomen van diabetes mellitus, hyperglykemie en hypoglykemie herkennen
  
• Je weet hoe je moet handelen bij een hyperglykemie of hypoglykemie

Diabetes Mellitus

• Letterlijk: Honingzoete stroom
• Verstoring van de suikerstofwisseling -> bloedglucoseregulatie
• Tekort aan insuline

Geschiedenis

• Diabetes is al duizenden jaren bekend, maar vroeger bestond er nog geen behandeling.
  
• De cellen die insuline maken zijn ontdekt in 1869, door de Duitser Paul Langerhans.
  
• Insuline werd in 1921 ontdekt en in 1922 kreeg de eerste mens een behandeling met insuline.
  
• Sinds ongeveer 1980 zijn er hulpmiddelen om thuis glucose te meten, en sinds 1986 insulinepennen.
  
• Vanaf 2016 zijn er eerste proeven met nieuwe cellen die insuline maken, gemaakt uit stamcellen. 

Hoe zat het ook alweer?

• Insuline
• Glucagon
• Glycogeen
• Eilandjes van Langerhans

Typen diabetes mellitus

•  Insulineafhankelijke diabetes (type 1) 
• Niet-insulineafhankelijke diabetes (type 2)
• Zwangerschapsdiabetes

Diabetes Mellitus type 1 

• De alvleesklier maakt geen of veel te weinig insuline aan.
• Kan op alle leeftijden ontstaan, maar meestal bij jonge mensen/kinderen.
• Behandeling met insuline is altijd nodig.
• Ontstaat accuut

Diabetes Mellitus type 2

• Het lichaam maakt wel insuline, maar de insuline werkt onvoldoende.
• Ontstaat meestal op latere leeftijd, maar tegenwoordig steeds eerder.
• Welvaartsziekte.
• Behandeling kan met medicatie (b.v. metformine) of insuline
• Ontstaat langzaam

Zwangerschapsdiabetes

• Ontstaat tijdens de zwangerschap en verdwijnt na de bevalling.
• Tijdens de zwangerschap moet de alvleesklier drie- tot viermaal zo veel insuline produceren.  

Symptomen

• veel urineren (ook ’s nachts)
  
• vermoeidheid
• vermagering
• dorst en droge mond
  
• hongergevoel
  
• infecties en huiduitslag
  
• jeuk en tintelingen
  
• wazig en slecht zien
  
• slecht-genezende wondjes
  
• blaasontsteking
  
• seksuele problemen

Hypoglykemie

• Glucosewaardes onder de 4 mmol/L
• Gevaarlijker dan een hyper
• Bij een te lage glucosewaarde val je 

       flauw

• In ernstige gevallen kan dit leiden tot 

       een coma, hersenschade of de dood. 

Symptomen

• hongergevoel, soms ook gapen
  
• beven en trillen
  
• transpireren
  
• verandering in het gedrag, bijvoorbeeld agressiviteit of onrust
  
• soms dubbelzien, praten met dubbele tong, verward praten
  
• uiteindelijk: bewusteloosheid en coma

Oorzaken

• een te hoge dosering insuline
  
• een verkeerd moment van insuline spuiten
  
• te weinig of te laat eten
  
• te veel lichaamsbeweging, bijvoorbeeld bij revalideren
  
• ziek zijn, braken
  
• stress
  
• alcohol

Hypoglykemie

Hoe handel je bij een hypoglykemie?

Hypoglykemie -> te lage bloedsuiker (<4,0 mmol/L):

Snelle suikers geven gevolgd door langzame suikers

Glucagon injectie

Overleg met arts

Bloedsuiker blijven controleren

Hypoglykemisch coma

Een hypoglykemisch coma treedt meestal vrij plotseling op en wordt veroorzaakt door een te sterke en vooral te snelle bloedglucosedaling.

Voor een hypoglykemisch coma geldt dat er direct maatregelen getroffen moeten worden. De kans op hersenbeschadigingen is groot en ook een hypoglykemie kan tot de dood leiden.

Hypoglykemisch coma

Wat doe je?

• Laat direct een arts komen (bel 112).
  
• Bewaak de vitale functies.
  
• Blijf bij de zorgvrager en leg hem in stabiele zijligging.
  
• Bepaal de bloedglucosewaarden.

Hyperglykemie

• Glucose kan niet worden opgenomen 

        in het bloed

• Glucose hoopt op in het bloed
• De bloedsuiker stijgt

Hoe handel je?

Hyperglykemie -> te hoge bloedsuiker (> 7,8 mmol/L):

Medicatie geven/insuline spuiten (i.o.m. arts)

Bloedsuiker blijven controleren

Wat als glucose de cel niet in kan?

• Glycogeenvoorraad wordt aangebroken
  
• Is dit ook op? Over op verbranding eiwitten en vetten
  
• Bij vetverbranding komen ketonen vrij
  
• Lopen de ketonen te hoog op dan kan er een keto-acidose ontstaan
  

Ketonen

• Ketonen zijn zure afvalproducten
  
• Komen in het bloed terecht
  
• PH daalt en je co2 stijgt -> acidose
  
• Compensatie acidose -> hyperventileren -> kussmaulademhaling
  
• En het glucosegehalte in het bloed is dan hoog.

Symptomen:

rood gezicht

Kussmaul-ademhaling

adem ruikt naar aceton

droge huid

droge, beslagen tong

lage spiertonus

lage bloeddruk

snelle, weke pols

verlaagde temperatuur

Actie:

Laat onmiddellijk een arts komen.

Controleer de pols, de bloeddruk en de temperatuur.

Bewaak de vitale functies.

Leg de zorgvrager in de stabiele zijligging.

Controleer als het lukt de urine op aceton en glucose.

Bepaal de bloedglucosewaarde.

Hyperglykemisch coma

Levensbedrijgende situatie, als er niet op tijd maatregelen worden getroffen treedt binnen acht tot tien uur de dood in. 

Welk hormoon werkt bloedsuikerverlagend

1. Cortisol
2. Insuline
3. Glucagon
4. Adrenaline

Insuline zorgt ervoor dat glucose uit het bloed weg gaat

1. Juist
2. Onjuist

Bij welke bloedglucosewaarde is er sprake van een hypoglykemie

1. Bij een waarde lager dan 7,6 mmol/L
2. Bij een waarde hoger dan 7,8 mmol/L
3. Bij een waarde lager dan 4,0 mmol/L
4. Bij een waarde hoger dan 10,0 mmol/L

Marit heeft type-2-diabetes mellitus. Soms krijgt ze het ineens warm, ze zweet, ze voelt zich moe, krijgt honger en gaat beven.
Wat kan de oorzaak zijn van deze symptomen bij diabetes mellitus?

1. Hyperglykemie
2. Hypoglykemie

De zorgvrager is niet meer aanspreekbaar en zijn adem ruikt naar aceton. Wat is hier waarschijnlijk aan de hand?

1. Hypoglykemie
2. Hyperglykemie
3. Hypoglykemisch coma
4. Hyperglykemisch coma

Vragen?

Opdracht

Maak de "pas je kennis" toe vragen bij:

15 Ziekteleer > 15.8 Ziekten van het hormoonstelsel > B Diabetes mellitus > 7&8

Leerdoelen

• Je kunt de symptomen van diabetes mellitus, hyperglykemie en hypoglykemie herkennen
  
• Je weet hoe je moet handelen bij een hyperglykemie of hypoglykemie