Les: meiose vs mitose (datum 13-10-2024)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Waarom verschillen broers/zussen in uiterlijk, ondanks dat zij dezelfde ouders hebben?

Leerdoelen:

- Je kunt de verschillende fasen van mitose en van  meiose beschrijven.

- Je kunt de verschillen tussen  meiose en mitose benoemen.

- Je kunt de fasen van mitose en meiose in de juiste volgorde uitbeelden op een (A3) werkblad.

Uitleg

**Celcyclus:  proces waarbij een cel zich deelt in twee identieke dochtercellen, die elk hetzelfde aantal chromosomen hebben als de moedercel (identiek: geen verschillen in  DNA).

**In  het DNA liggen onze erfelijke eigenschappen en het DNA zit weer in chromosomen (DNA zichtbaar tijdens de deling).

**Dus  tijdens de celcylus: DNA moet  eerst verdubbeld worden.

Tijdens welke fase van de celcyclus vindt DNA-replicatie plaats?

1. G0-fase
2. S-fase (Synthesefase)
3. G2-fase
4. M-fase (Mitose)

De celcyclus

Mitose

 Mitose -->proces waarbij een cel zich deelt in twee identieke dochtercellen, die elk hetzelfde aantal chromosomen hebben als de moedercel  (identiek: geen verschillen in hun DNA).

Mitose is belangrijk voor:

- groei (bijv. botweefsel)

- herstel van het lichaam (vervanging van beschadigde cellen of oude cellen (huidcel).

Celdeling

Welke van de volgende opties beschrijft de juiste volgorde van de fasen van mitose?

1. Profase → Metafase → Anafase → Telofase
2. Metafase → Anafase → Profase → Telofase
3. Anafase → Telofase → Profase → Metafase
4. Telofase → Metafase → Anafase → Profase

Meiose (reductiedeling)

Doel van meiose: het produceren van geslachtscellen (gameten) die essentieel zijn voor geslachtelijke voortplanting.

Deze geslachtscellen bevatten na meiose de helft van de genetische informatie.

Tijdens de meiose vindt crossing-over plaats. Wat is het juiste antwoord over dit proces?

1. Crossing-over vindt plaats tijdens metafase II
2. Crossing-over vindt plaats tijdens profase I en wisselt genetisch materiaal uit tussen homologe chromosomen.
3. Crossing-over vindt plaats tijdens anafase I en verdeelt chromosomen naar de dochtercellen.
4. Crossing-over vindt plaats tijdens interfase I en verdubbelt het DNA.

Bevruchting

• Tijdens de bevruchting fuseren twee gameten.
• Gameten zijn haploïde cellen: elke gameet bevat één volledige set chromosomen.
• Het aantal chromosomen in een haploïde cel wordt aangeduid met de letter ‘n’.
• Een bevruchte eicel, ofwel zygote, bevat twee volledige sets chromosomen.
• De zygote is diploïde (twee sets chromosomen).
• Diploïde cellen hebben twee keer elk chromosoom. Dit wordt weergegeven als ‘2n’.

Praktische opdracht (30 minuten)

Doel: de mitose en meiose  beter begrijpen door ze met elkaar te vergelijken.

Uitvoering:

Groep 1: leerlingen aan de linkerkant van de klas.

Beeld de stappen van de mitose in de juiste volgorde uit (start: interfase).

Vervolg: Uitvoering Mitose/Meiose

Groep rechterkant: beeld de stappen van de meiose 1 en 2 uit (start: interfase).  Verwerk ook crossing-over hierin.

Wat heb je nodig:

• roze en blauwe papierstrookjes (blauw :  chromosoom van vader  en roze van moeder).
• We beginnen met 2 lange blauwe en roze stroken  en 2 korte blauwe en roze stroken.
• Zwarte/bruine vierkantjes : centriolen.
• Zwarte/blauwe stift: teken daarmee de spoeldraden.
• een schaar, plakband en ronde sjabloon.
• A3 werkblad (deel je blad goed in)!!

Opdracht - Afsluiting

*Maak foto van elke stap en lever dit in via LessonUp.

klaar!!

**Ga bij de andere groep kijken zodat je goed de verschillen kunt zien (mitose vs. meiose)!!

Wat hebben we vandaag geleerd?

1.Wat vond je van de opdracht? 

Kunnen jullie onderstaande vragen beantwoorden? 

2. Waarom verschillen broers/zussen in uiterlijk, ondanks dat zij dezelfde ouders hebben?

3.Hoeveel dochtercellen worden er aan het einde van mitose meiose  en gevormd en hoe verschillen deze van de moedercel?

Karyogram

In een karyogram worden de chromosomen in paren gerangschikt, meestal van groot naar klein. De chromosomen worden gegroepeerd in 23 paren voor mensen, waarbij:

De eerste 22 paren autosomen zijn, die dezelfde zijn voor mannen en vrouwen.

Het 23e paar de geslachtschromosomen zijn. Bij vrouwen zijn dit twee X-chromosomen (XX) en bij mannen één X- en één Y-chromosoom (XY).

Begrippenlijst

Meiose: reductiedeling, proces waarbij het aantal chromosomen van een cel wordt gereduceerd

Gameet: geslachtscel, cel met chromosomen in enkelvoud

Haploide cellen: cellen met één volledige set chromosomen (n)

Homologe chromosomen: chromosomen van dezelfde grootte en vorm die genetische informatie (dezelfde eigenschappen) bevatten en dicht bij elkaar liggen en paren vormen..

Geslachtelijke voortplanting: door celfusie ontstaan nakomelingen met erfelijke eigenschappen van beide ouders

Begrippenlijst

Geslachtscel: gameet, cel met chromosomen in enkelvoud

Meiose 1: celdeling waarin één diploïde cel zich in twee haploïde cellen deelt

Diploide cellen: cellen met twee volledige sets chromosomen (2n)

Zusterchromatiden: twee identieke kopieën van een chromosoom)

Somatische cel: lichaamscel die niet behoort tot de geslachtscellen.