S22 - Poëzie (Poëzieweek)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,3

Poëzieweek                                         2024

Doelen

1. Je kunt de kenmerken van poëzie onderscheiden.
2. Je kent de volgende begrippen: (eind)rijm, alliteratie, vers, strofe, refrein, ritme, vergelijking, metafoor.
3. Je kan al die begrippen toepassen op een artistiek-literaire tekst.
4. Je weet dat er verschillende soorten gedichten bestaan, elk met eigen typische eigenschappen, ritme en rijmschema.
5. Je kan zelf een creatief gedicht schrijven.

Wat zijn kenmerken van poëzie?
Waar denk je aan bij het begrip 'poëzie'?

Wat is poëzie?

Poëzie is een manier om met taal een indruk, een gevoel of een gebeurtenis te uiten. Het is een voorbeeld van een artistiek-literaire tekst met de nadruk op de schoonheid van de taal.

Gedichten zijn een vorm van kunst. De schrijver wil op een creatieve manier een sfeer of een gevoel weergeven aan de lezer, en doet dat met de hulp van bepaalde technieken.

Poëzie en muziek

Muziek en poëzie zijn namelijk onlosmakelijk verbonden. Samen ontdekken we hoe!

Poëzie: begrippen

Wat is ook alweer een strofe?

1. Het rijmschema van een gedicht
2. Een regel in een gedicht
3. Een alinea van een gedicht
4. Het onderwerp van een gedicht

Wat is een vers?

1. Een versje
2. Een regel van 2 zinnen
3. Een regel in een gedicht
4. Een volzin

Een strofe die herhaalt heet een .... .

1. refrein
2. couplet
3. versregel
4. ritme

Lay-out (opmaak)

Een strofe =

• een aantal versregels dat door een witregel gescheiden is van andere versregels;
  
• vergelijkbaar met een couplet in een lied en een alinea in een tekst.
• een strofe die wordt herhaald, heet een refrein.

Uit hoeveel strofes bestaat dit gedicht?

Uit hoeveel versregels bestaat dit gedicht?

Uit hoeveel strofes bestaat dit gedicht?

1. 3
2. 4
3. 5
4. Geen enkel antwoord is juist.

Uit hoeveel versregels bestaat dit gedicht?

1. 12
2. 14
3. 15
4. Geen enkel antwoord is juist.

Ritme

Volgens Jay-Z moeten bepaalde rappers erkend worden als heuse dichters. Rap bevat namelijk ook verzen, strofes, meestal ook rijm én vooral veel ritme. 

Ritme = Je kan meestal een regelmaat vinden in de tekst van gedicht, net zoals een melodie in een liedje.

Begrippen

Wat is eindrijm?

Begrippen

Wat is eindrijm?

Eindrijm komt voor wanneer bepaalde verzen eindigen op dezelfde klank.

Bv. 'zee' en 'mee'.

Begrippen

Wat is een alliteratie?

Begrippen

Wat is een alliteratie?

De beginmedeklinkers van enkele woorden die dicht bij elkaar staan zijn hetzelfde.

Bv. gras & groen

Bv. zicht & zee

Vergelijking

Metafoor

Je bent zo koppig                                                        Wat een koppige

als een ezel.                                                                    ezel!

Vergelijking vs. Metafoor

• Een vergelijking is een zin waarin iets expliciet wordt vergeleken met iets anders ('als', 'alsof', 'zoals' ...).
  
  
• Een metafoor is een stijlfiguur waarbij ook gewerkt wordt met een vergelijking, maar de vergelijking wordt niet expliciet vermeld. Het woordje 'als' of 'zoals' ontbreekt namelijk.

Vergelijking vs. Metafoor

• Voorbeeld vergelijking:
  Ze was als een prachtige zomerdag, de rit naar het zuiden van Frankrijk was als een ware helletocht
  
  
• Voorbeeld metafoor:
  Ze was een prachtige zomerdag, de helletocht naar het zuiden van Frankrijk

Gedichtenwedstrijd

• Schrijf een eigen gedicht bij het thema thuis.
• Je hebt een volledig vrije keuze in lengte/vorm/inhoud etc.
• Werk het uit op een creatieve en originele manier: met  potlood/stift/verf/foto/Canva/rap/lied/toneel/film/dans etc.
• Typ wel zeker ook een versie zodat de leesbaarheid gegarandeerd wordt.
• Per graad wordt een top 3 gekozen door de leerlingenraad.

En nu ...

Inspiratie voor je gedicht! 

Flarfgedicht

Een flarf is een gedicht op basis van woorden en zinnen uit zoekresultaten op het internet. Net zoals bij een collage zet je de zinnen of woorden die je googelde, achter of onder elkaar.

Mensen vragen ook

Wat betekent vriendschap?

Wat hoort allemaal bij vriendschap?

Wat betekent vriendschap voor ons?

Waarom is vriendschap belangrijk? 

Whatsapp

Maak een samenstelling van whatsappjes die je hebt gestuurd en ontvangen.

ik zie je straks

Samen koffie drinken

Heerlijk samen wandelen

Wat een mooie dag

Wat een geluk

Twittergedicht

Blijf binnen het maximum aantal tekens van een Tweet: 140 tekens.

De hashtag #poëzie of #twicht worden hier ook voor gebruikt.

Instapoëzie

Ze moeten meteen (‘instantly’) begrepen kunnen worden en zijn daarom vrij kort. Er wordt vaak gespeeld met rijm, ritme en alliteraties. 

Ook het lettertype en de kleuren spelen een belangrijke rol, omdat belangrijk is hoe het eruit ziet. 

De hashtags die hiervoor het meest gebruikt worden zijn #poëzie, #instadichters, #instapoetry of #dichtersvaninstagram.

Voorbeeld Instapoëzie: @woordschittering

Stiftgedicht

Dit is een kort gedicht dat ontstaat door delen van een artikel of een andere tekst zwart te kleuren.

De woorden die overblijven vormen een samenhangende tekst die poëtisch is of juist geheel absurd kan zijn.

Knipselgedicht

Knipselgedichten zijn gedichtcollages. Knip koppen uit kranten, tijdschriften en folders. Dat kunnen zinnen en losse woorden zijn. Leg de uitgeknipte woorden en zinnen naast en onder elkaar. Bedenk bij het rangschikken welk gevoel je wilt overbrengen.

Elfje

Dit is een gedicht met een vaste vorm. Het gedicht bevat 11 woorden:

een woord

twee woorden

drie woorden

vier woorden 

een woord

Haiku

Dit is een gedicht met een vaste vorm. 

vijf lettergrepen

zeven lettergrepen

vijf lettergrepen

Stapelgedicht

Dit is een gedicht dat gevormd wordt met boektitels.

Leg een aantal

boektitels naast of op elkaar en zie hoe een gedicht ontstaat.

Typografisch gedicht (figuurgedicht)

Visuele poëzie is experimenteel, speels en creatief. 

De uiterlijke vorm (typografie) speelt een belangrijke vorm. De vorm beeldt de inhoud vaak uit.

Dus:

... een gedicht hoeft niet moeilijk te zijn

... een gedicht hoeft niet lang te zijn

... een gedicht hoeft niet te rijmen 

Het mooie is: er hoeven geen regels te zijn, het mág wel!