1.1 Jagers & verzamelaars (VWO)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 1, De tijd van jagers en boeren

Par 1, Jagers en verzamelaars

Leerdoelen:

• Ik kan uitleggen wat het verschil is tussen de Bijbelse en de natuurwetenschappelijke verklaring van het ontstaan van de mens.
  
• Ik kan twee menssoorten noemen en aangeven tot welke menssoort wij behoren.
  
• Ik kan uitleggen hoe jagers-verzamelaars leefden en waarom zij rondtrokken.
  
• Ik kan uitleggen dat het ontbreken van schriftelijke bronnen van invloed is op wat we over de prehistorie weten.
  

De eerste mensen 

De eerste mensen

• De eerste mensensoort ontstonden 4 miljoen jaar terug in Afrika.
• - een evolutionaire aftakking van een vroeger apengeslacht (evolutie theorie/scheppingsverhaal) 
  
  
• Onze mensensoort ontstaat 200.000 jaar terug in Oost-Afrika. 
  - De mensensoort heeft zich vanuit Afrika over de wereld verspreid. 
  
• Deze mens wordt homo sapiens genoemd: verstandige mens.
• Verschillende mensensoorten bestonden naast elkaar: evolutie. 
  - Kruisingstheorie : sapiens en neanderthalers hebben zich met elkaar vermengd. 
  - Vervangingstheorie: andere gewoonten, genetische kloof: sapiens moorden neanderthalers uit. 

De eerste mens 

De eerste mens 

De verspreiding van de mens

Dankzij geschreven en ongeschreven bronnen komen we veel te weten over de geschiedenis!

Zwervend bestaan

• Bestaansmiddelen waren jagen, vissen en verzamelen.
• Jagers-verzamelaars leefden in kleine groepen van 25-40 mensen.
• Er was een taakverdeling: mannen jaagden en vrouwen verzamelden.
• Nauwelijks sociale verschillen: iedereen is gelijk.

Waarom kon een groep jagers-verzamelaars niet groter zijn dan 25-40 mensen?

Hoe zie je het als er sociale verschillen zijn tussen mensen?

Ötzi als ijsmummie

Reconstructie van Ötzi

De schoenen van Ötzi

Het vuurstenenmes van Ötzi

Wat hebben we aan deze ontdekking?

• Gewapend: vuurstenen dolk, koperen pijl en een pijl en boog.
  
• Door een pijlschot in zijn rug om het leven gekomen. Er was dus rivaliteit.
• Neus en verschillende botten waren gebroken.
• Laatste maaltijd: steenbokvlees, graan en ander plantaardig voedsel.

Prehistorie

• Jagers-verzamelaars leefden in de prehistorie: de periode dat er nog geen schrift was.
• Archeologen moeten het doen met ongeschreven bronnen.
• Steentijd is de vroegste prehistorie, want dat zijn de oudste vondsten. Maar waarom is dat misleidend?
• Ook zeggen de bronnen niets over cultuur: hoe de mensen dachten.

Rotstekeningen

Pre-historie

Historie

Uitvinding van het schrift

De prehistorie

• Prehistorie: de tijd zonder geschreven bronnen.
  - Men kan niet nagaan wat mensen voelden en dachten in de prehistorie. 
  
  
• Historie: de tijd vanaf dat er geschreven bronnen zijn. (3000 v. Chr. wordt schrift uitgevonden).
  
  
• De overgang van prehistorie naar historie is niet overal gelijk. Waarom? 

Bij Ötzi nog geen geschreven bronnen = prehistorie

3300 v.C. schrift uitgevonden in Soemerië, start van de "geschiedenis" / historie

Huiswerk

1.2 De eerste Boeren

Memo opdracht 5-7, 9, 10, 12 en 14