4v1 lezen

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Leesvaardigheid

Hoe vind je het onderwerp van een tekst?

1. Je kijkt naar de titel, inleiding, tussenkopjes en afbeeldingen.
2. Je kijkt naar de bron van de tekst.
3. Je leest de hele tekst nauwkeurig.

Verkennend lezen

• Je kijkt naar de titel, inleiding, tussenkopjes en afbeeldingen.
• Om zo de tekstsoort en het onderwerp van de tekst te bepalen.

Tekstdoelen

Tekstdoelen

• Informeren > De schrijver geeft de lezer informatie over een onderwerp.
• Instrueren > De schrijver legt de lezer uit hoe hij iets moet doen of gebruiken (instructie).
• Overtuigen > De schrijver wil dat de lezer het met hem eens is of dat de lezer iets gaat doen.

Informeren

Instrueren

Overtuigen

recept

betoog

advertentie

sollicitatiebrief

handleiding

bijsluiter

Informeren

Instrueren

Overtuigen

gebiedende wijs

mening van de schrijver

beschrijving van gebeurtenissen

argumenten

stap-voor-stapbeschrijving

feiten

Globaal lezen

• Lees de tekst verkennend.
• Lees de inleiding en de eerste en laatste zin van elke alinea.
• Bedenk op welke vragen je in de tekst antwoord krijgt.

Dan weet je in grote lijnen waar de tekst over gaat.
 

Aan de slag

• Studiemeter.nl > Starttaal 3F
• Thema 1 hoofdstuk 1
• Maak opdracht 1 t/m 6.

Tekststructuren

• Veel teksten zijn opgebouwd volgens een vaste structuur. Deze vaste structuur in een tekst noem je tekststructuur. 
• Vaak krijg je in de inleiding van een tekst aanwijzingen voor de tekststructuur.

probleem - oplossing

• In de inleiding wordt het probleem geschetst. In de rest van de tekst worden een of meer oplossingen uitgewerkt.
  
  
• In de inleiding van een krantenartikel wordt het probleem geschetst dat veel jongeren een gameverslaving hebben.
  In de rest van het krantenartikel wordt behandeling in een professionele verslavingsinstelling als oplossing uitgewerkt.

standpunt - argument

• In de inleiding wordt het standpunt genoemd. In de rest van de tekst worden een of meer argumenten uitgewerkt.
  
  
• In de inleiding van een column neemt een schrijver het volgende standpunt in: ‘Sociale media zijn een gevaar voor het leerproces’.
  In de rest van de column werkt de schrijver zijn argument uit: sociale media leiden te veel af waardoor studenten niet aan leren toekomen.

beschrijving

• In de inleiding wordt het onderwerp genoemd. In de rest van de tekst wordt het onderwerp uitgewerkt.
  
  
• In de inleiding van een artikel in de mbo-krant wordt het onderwerp iPadonderwijs genoemd.
  In de rest van de tekst wordt beschreven wat iPad-onderwijs inhoudt.

verklaring

• In de inleiding wordt een verschijnsel beschreven. In de rest van de tekst worden eventuele redenen en oorzaken uitgewerkt.
  
  
• In een webtekst wordt het verschijnsel cyberpesten beschreven.
  In de rest van de webtekst wordt uitgelegd waarom cyberpesten een groeiend probleem is.

voor- en nadelen

• In de inleiding wordt een verschijnsel, maatregel of ontwikkeling genoemd. In de rest van de tekst worden de positieve en negatieve kanten hiervan belicht.
  
  
• In een artikel in een populair wetenschappelijk tijdschrift wordt de ontwikkeling van de zorgrobot als vervanging van menselijke zorg besproken.
  In de rest van het artikel worden de voor- en nadelen van de zorgrobot als vervanging van menselijke zorg uitgewerkt.

Programmeren als vak van de toekomst

• Lees de tekst --> kijk bij 'theorie 1 Een tekst verkennend lezen'
• Bepaal wat de tekststructuur is.

Programmeren als vak van de toekomst

• In de inleiding krijg je de aanwijzing dat deskundigen van mening verschillen over het leren programmeren op jonge leeftijd.
  
• In de tweede alinea van de tekst schetst de schrijver het eigenlijke probleem: Volgens onderzoek van de Europese Commissie is er over vijf jaar een groot tekort aan programmeurs in Nederland. 
• In de rest van de tekst geeft de schrijver een oplossing voor dit probleem: zet het vak programmeren op het schoolrooster. Vervolgens laat hij deskundigen hun mening geven over deze oplossing.
• De tekst heeft een probleem – oplossingsstructuur.

Aan de slag

• Studiemeter.nl > Starttaal 3F
• Thema 1 hoofdstuk 1
• Maak opdracht 7, 8, 9 en de eindopdracht.
  
  
• Vorige les: opdracht 1 t/m 6 

Thema 2 hoofdstuk 1

Indeling tekst

• Inleiding: aandacht lezer trekken + onderwerp introduceren + aanwijzingen wat er in de rest van de tekst aan bod komt.
  Verschillende manieren: aanleiding, vragen stellen, situatieschets, probleem.
• Middenstuk: deelonderwerpen/argumenten.
• Slot: tekst afsluiten.
  Verschillende manieren: samenvatting, conclusie, advies, oplossing voor het probleem, activeren.

Samenhang

• De schrijver zorgt voor samenhang in een tekst, zodat je de tekst goed kunt volgen. Dit doet de schrijver door alinea’s en zinnen met elkaar te verbinden met signaalzinnen en signaalwoorden.
•  Wat alinea’s/zinnen met elkaar te maken hebben, noem je het tekstverband.

Wat is de functie van het signaalwoord 'maar'?

Ik wil graag naar de stad, maar ik heb geen tijd.

1. voorbeeld
2. volgorde
3. tegenstelling
4. voorwaarde

Wat is de functie van 'dus'?
Ik wil een goed cijfer, dus ik ga hard leren.

1. reden
2. verklaring
3. conclusie
4. opsomming

Wat is de functie van 'omdat'?
Ik heb een goed cijfer, omdat ik goed geleerd heb.

1. verklaring
2. reden
3. tegenstelling
4. opsomming

Wat is de functie van 'daardoor' ?
Het heeft gesneeuwd, daardoor rijden er geen treinen.

1. oorzaak-gevolg
2. doel-middel
3. tegenstelling
4. verklaring

Aan de slag

• Starttaal 3F
• Thema 2 hoofdstuk 1
• Maak opdracht 1 t/m 6.

Wat gaan we doen?

• Woordbetekenis
• Beeldspraak
• Studiereader thema 2
  hoofdstuk 1 lezen
• Afsluiting

• Je weet hoe je de betekenis van een onbekend woord of van beeldspraak kan achterhalen.

Stappenplan onbekende woorden

1. Geeft het woord zelf een aanwijzing voor de betekenis?

Herken je een deel van het woord? Bepaal de betekenis op basis van (dat deel van) het woord.

Stappenplan onbekende woorden

2. Geeft de context een aanwijzing voor de betekenis?

• Staat in de omgeving van het woord een omschrijving waaruit je de betekenis kunt afleiden?
  
• Wordt er een voorbeeld gegeven waarin een aanwijzing staat voor de betekenis?
• Staat er een woord in de tekst dat hetzelfde of juist het tegenovergestelde betekent?
• Is er een afbeelding die een aanwijzing geeft voor de betekenis?

Stappenplan onbekende woorden

3. Geven het woord en de context geen aanwijzingen?

Zoek de betekenis op in een woordenboek of op internet.

Wat is beeldspraak?

1. Je moet een zin/tekst niet letterlijk nemen
2. Figuurlijk taalgebruik
3. Je vergelijkt iets met een bepaald beeld
4. Ander woord voor gebarentaal

00:21

De crisis is een puzzel.

Wat is een metafoor?

Wat gebeurt er als je (te) veel metaforen gebruikt?

Beeldspraak begrijpen

• Beeldspraak kan ervoor zorgen dat je een deel van een tekst niet begrijpt. Net als bij onbekende woorden kun je bij beeldspraak zelf de betekenis proberen te achterhalen. 
  
  
• Dat doe je in de eerste plaats door te kijken of de context een aanwijzing voor de betekenis geeft. Verder kan de beeldspraak zelf aanwijzingen geven voor de betekenis.

Aan de slag

• Starttaal 3F
• Thema 2 hoofdstuk 1
• Maak opdracht 7 t/m 11 + de eindopdracht

Vorige les: opdracht 1 t/m 6

Toen ik 's avonds thuiskwam, lag mijn hond in zijn mand.

1. Letterlijk
2. Figuurlijk

Toen ik 's avonds thuiskwam, vond ik de hond in de pot.

1. Letterlijk
2. Figuurlijk

De iPhone is de Rolls-Royce onder de mobieltjes.

1. Letterlijk
2. Figuurlijk

Mijn Rolls-Royce staat tussen de andere auto´s geparkeerd.

1. Letterlijk
2. Figuurlijk

Mark wilde zijn rijbewijs gaan halen, maar hij zag veel beren op de weg.

1. Mark kwam tijdens zijn rijles beren op de weg tegen.
2. Mark zag veel moeilijkheden bij het halen van zijn rijbewijs.

De boze student had nog een appeltje met zijn docent te schillen.

1. De student moest voor zijn docent een appel gaan schillen.
2. De student moest nog een vervelende zaak afhandelen.

Het wordt groen en geel voor de ogen.

Uit de doppen kijken

Het oog is groter dan de maag.

Een sloddervos zijn

Iemand de oren afzagen

Duizelig of misselijk worden

Goed opletten

Meer op je bord scheppen dan je op kunt eten

Een slordig iemand zijn

Steeds blijven aandringen