Poëzie 6V

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Stijlfiguren en beeldspraak

Module poëzie

Stijlfiguren zijn formuleringen die gebruikt worden om bij jou als lezer een effect te bereiken.

bijvoorbeeld: een grotere of kleinere indruk maken, je na laten denken of je laten lachen.

Zoals: antithese, tegenstelling, eufemisme, hyperbool, paradox, de retorische vraag, woordspeling

beeldspraak :

metafoor

allegorie

personificatie

synesthesie

symbolen

Record

Mijn tweede vrouw

is zó snel 

weggelopen

dat zij de eerste

nog heeft

ingehaald

De Metafoor

Een metafoor is een vorm van beeldspraak: je gebruikt een woord of beeld voor iets anders, waarmee het een overeenkomst vertoont. Zo is het schip der woestijn een metafoor voor een kameel: de kameel wordt vergeleken met een schip. 

Terugblik in een glas jenever

'k Had een sprookjeshuwelijk

achteraf beschouwd.

Maar ik was alleen

met de heks getrouwd.

Allegorie

Een allegorie in de literatuur is een gedicht of verhaal dat in zijn geheel symbool staat voor iets anders. Dit komt neer op een uitgesponnen metafoor die door het gehele werk heen wordt volgehouden, zonder dat het origineel (hetgene dat eigenlijk bedoeld wordt) bij naam wordt genoemd (bijv het boek Animal Farm of Elcerlijc)

Een vorm van metafoor: personificatie

Een levenloos iets wordt door middel van een beeld voorgesteld als levend wezen:

"Een slapende vulkaan kwam tot leven"

"De bomen fluisteren zachtjes haar naam"

Een vorm van metafoor: synesthesie

Twee zintuigelijke gewaarwordingen worden met elkaar gecombineerd:

"Schreeuwende kleuren"

"Bittere woorden"

"Warme stem"

Parallellisme

Het parallellisme ook parallellie is een stijlfiguur waarbij twee (of meer) zinswendingen naar inhoud of naar vorm min of meer gelijk zijn.

Voorbeeld parallellisme

Vanaf nu moeten we

het doen zonder voeten,

worden we de eigenaar

van wegsplitsingen en is het net

wandelen – rechtsaf, linksaf.

Vanaf nu moeten we

het doen zonder handen,

krijgen we de zeggenschap

over de velden en is het net

winnen – korte, lange rokade.

De hyperbool

sterke overdrijving

'Ik sta al uren op je te wachten!' 

Voorbeeld hyperbool

Aanhef van gedicht ‘De leeuw’ van de Schoolmeester 

Een leeuw is eigentlijk iemand,

Die bang is voor niemand.

Zijn oogen en zijn neus

Zijn grooter dan die van een reus

En zijn muil

Is een ware moordkuil

(De Schoolmeester, Gedichten, ed. Mathijsen & Van Deel, 1979, p. 94)

Deze les:

- kies 10 gedichten uit

- ga verder aan de module poëzie

Die ezel weet niet eens welke les wij nu hebben.

1. metafoor
2. personificatie
3. metonymia
4. tautologie

De motor kwam brullend tot leven.

1. metafoor
2. personificatie
3. metonymia
4. tautologie

De wind huilde om de hoeken van het gebouw.

1. metafoor
2. personificatie
3. metonymia
4. tautologie

Wij roken zijn scherpe geur

1. metafoor
2. personificatie
3. metonymia
4. synesthesie

Hij pakte het koude ijs.

1. pleonasme
2. personificatie
3. metonymia
4. tautologie

De interessante les Nederlands.

1. pleonasme
2. personificatie
3. metonymia
4. tautologie

Ik erger me dood aan die vent!

1. understatement
2. ironie
3. stijlbreuk
4. hyperbool

'Wil je soms in de gracht vallen?'

1. understatement
2. ironie
3. retorische vraag
4. hyperbool

'Een witte duif vloog op van het slagveld, waar net de twee partijen tot een wapenstilstand gekomen waren.'

1. understatement
2. symbool
3. metafooor
4. hyperbool

'Hij rende, steeds sneller en sneller. Tot hij niet meer kon.'

1. understatement
2. auctoriale vertelinstantie
3. personale vertelinstantie
4. hyperbool

'Goedemorgen waarde aanwezigen, krijg allemaal de tering.'

1. pleonasme
2. ironie
3. stijlbreuk
4. tautologie

Kees liep langzaam naar het station. Wat hij nog niet wist, was dat zijn trein al lang vertrokken was.

1. understatement
2. auctoriale vertelinstantie
3. personale vertelinstantie
4. hyperbool

Het heeft gevroren, dus binden wij de ijzers onder.

1. metafoor
2. personificatie
3. metonymia
4. tautologie