Les 2: H4S1S2 Calvinisme en tegenstand protestantisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

1350: Nederlandse gewesten

Hoofddoel 4: Ik kan uitleggen welke gevolgen de groei van het protestantse geloof met zich meebrachten.

S4.1: Ik kan drie kenmerken noemen van het Calvinisme. (r)

S4.2: ik kan 2 voorbeelden geven hoe Karel V de protestantse stromingen in de Nederlandse gewesten wilde tegengaan. (r)

S4.3: Ik kan voorbeelden geven waaruit blijkt dat er tegenwoordig ook nog negatieve uitingen naar godsdiensten zijn. (t)

S4.4: Ik kan 2 wetten bedenken die voor meer godsdiensttolerantie moeten zorgen. (i)

Wie was Karel V en wat wilde hij met de Nederlandse gewesten?

Karel V (de vijfde)

Karel V

Kwam in 1506 aan de macht in der Nederlanden. Hij breidt zijn macht uit en wordt ook heerser van Spanje en keizer van Duitsland. Spanje heeft ondertussen ook gebieden in de 'Nieuwe Wereld'. Hier wordt hij ook heerser van. 

Centraliseren

Karel V wil het Nederlandse bestuur nog beter organiseren. 

Ik kan uitleggen wat de Collaterale Raden was en waarom deze werd opgericht. (r)

Collaterale raden

3 raden die de koning advies geven:

- De Geheime Raad, die adviseert over binnenlandse wetgeving.

- De Raad van State, die adviseert over buitenlandse bestuurlijke zaken en oorlogsvraagstukken.

- De Raad van Financiën, die adviseert over de financiën van de Habsburgse gewesten.

Wat had Maarten Luther te maken met de Reformatie?

Maarten Luther

Met Maarten Luther begon de Reformatie; nieuwe christelijke stroming van het protestantisme. Luther was het niet eens met de Rooms-Katholieke kerk en hoe ze met het geloof omgingen. 

- Tegen aflaatbrieven.

- Tegen geestelijken die zich niet hielden aan de kern van de bijbel: grote huizen, niet vroom leven.

Gevolg: veel mensen waren het eens met de stellingen van Luther!

Gevolg --> Reformatie

Splitsing van de rooms-katholieke kerk en het protestantisme.

Christendom

Rooms-Katholiek

Protestant

S2: Ik kan uitleggen wat calvinisme is en drie uitgangspunten omschrijven. (r)

Johannes Calvijn

De Fransman Johannes Calvijn was geïnspireerd door de ideeën van Luther. Calvijn schreef boeken over de ideeën van Luther over het protestantisme. 

Maarten Luther

Met Maarten Luther begon de Reformatie; nieuwe christelijke stroming van het protestantisme. Luther was het niet eens met de Rooms-Katholieke kerk en hoe ze met het geloof omgingen. 

S4.1: Ik kan drie kenmerken noemen van het Calvinisme. (r)

Calvinisme: strenge  uitvoering van het protestantisme. Waarbij mensen ingetogen zijn, weinig emoties tonen, hard werken, soberheid, niet opscheppen.

1) Calvijn schreef over het belang van soberheid en gematigdheid, en dat sprak veel mensen in Nederland aan.
2) Maar vooral zijn ideeën over de organisatie van de kerk vonden veel aanhang. Zo vond Calvijn dat de Kerk niet van bovenaf, maar vanuit de gelovigen zelf geleid moest worden. Alles stond in de bijbel om te lezen en studeren. 

3) Ook vond Calvijn dat de Bijbel de kern moest zijn van de kerk, niet de kerk zelf.

Karel V keek met zorg naar de groei van het protestantse geloof in zijn rijk.  Hij was zelf namelijk katholiek! Het kon toch niet zo zijn dat het protestantisme zich ging verspreiden?

Hij maakte zich ook zorgen om het opkomende calvinisme in de Nederlandse gewesten. Karel V was zelf katholiek en wilde niks weten van het protestantse geloof. Hij stelde daarom in 1550 het bloedplakkaat om ketters gerecht te stellen.

Op de bloedplakkaten stonden zware straffen voor het drukken, schrijven, verspreiden en bezitten van ketterse boeken en afbeeldingen, evenals voor het bijwonen van ketterse bijeenkomsten en het prediken van een afwijkende religie. 

De straffen waren extreem zwaar: volhardende ketters werden levend verbrand, terwijl degenen die zich bekeerden, onthoofd (mannen) of levend begraven (vrouwen) werden1. Deze verordeningen waren een van de strengste ketterijwetten in Europa en veroorzaakten veel verzet, vooral in de Brabantse steden

Daarnaast was er ook de inquisitie, dit was een kerkelijke rechtbank, die protestanten als ketters veroordeelde. De ketters werden levend verbrand en de executies waren voor iedereen toegankelijk. Deze terechtstellingen leidden tot een schok in de Nederlandse gewesten. Karel V maakte hiermee duidelijk dat hij het katholieke geloof te vuur en te zwaard wilde beschermen.

S4.2: ik kan 2 voorbeelden geven hoe Karel V de protestantse stromingen in de Nederlandse gewesten wilde tegengaan. (r)

inquisitie

Rechtbank van de katholieke kerk. Zij zochten protestanten 'ketters' op om ze te veroordelen en straffen. 

bloedplakkaat

Een plakkaat/poster en hier stonden straffen voor ketterij op, zoals: onthoofding, levend begraven, levend verbrand. 

Verder:

Tijd voor Geschiedenis

Hoofdstuk 4: opschudding in de Nederlanden

Paragraaf: 4.3: keizerlijke Karel

Johannes Calvijn