4v-Evolutie-HerhalingB1t/m4-21062021-hk

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Evolutie

Herhalingsles:

B1: Ontwikkeling van het leven

B2: Prokaryoten

B3: Eukaryoten

B4: De Evolutietheorie

Deze les:

- Herhalen B1 t/m B4 + vragen

Laatste les:

- Herhalen B5 t/m B7 + vragen

Heb je de afgelopen dagen nog een roomijsje gegeten?

Een? Meerdere zul je bedoelen!

Jazeker!

Nee, mijn fovoriete smaak was uitverkocht

Nee, ik lust alleen waterijsjes

Nee, lactose is voor mij onverteerbaar

B1: Ontwikkeling van het leven

Doelen:

- Je weet uit welke periode de eerste levende organismen op aarde zijn aangetoond

- Je kunt het ontstaan van prokaryoten beschrijven

- Je kunt het ontstaan van eukaryoten beschrijven

- Je kunt het ordeningsysteem van organismen beschrijven en toepassen

Sporen levende organismen:

Aarde bestaat zo'n 4,6 miljard jaar

In Precambrium, zo'n 3,8 miljard jaar geleden de eerste levensvormen

670 miljoen jaar geleden eerste meercelligen

542 milj. jaar geleden eerste gepansterde dieren -> fossielen

400 milj jaar geleden: eerste landplanten en geleedpotigen

etc.

1e levende cellen:

- opgebouwd uit organische stoffen 

(dus eerst 'chemische evolutie')

- organische moleculen clusterden samen in microscopische 'druppeltjes' ('protobionten' )

anaeroob (want nog nauwelijks zuurstof)

heterotroof (leefden van andere organische moleculen)

Cyanobacteria

'blauwalgen' 

Ontstonden zo'n 2,8 miljard jaar geleden

In staat tot FOTOSYNTHESE

dus: autotroof

Afval: ZUURSTOF in oceanen en later atmosfeer

Daarna: ook aerobe organismen

B2: Prokaryoten

Alle levensvormen tot ongeveer 1,5 miljard jaar geleden

Prokaryoten = bacteriën + archaea

Kenmerken:

- chromosomen los in cytoplasma (geen celkern)

- chromosomen alleen van DNA (zonder steuneiwitten)

Prokaryote voortplanting

- vooral via deling (ongeslachtelijk)

- genetische variatie door:

transformatie

conjugatie

transductie

3 domeinen 

(op basis v. bouw ribosomen):

Bacteriën

Archaea

Eukaryoten

B3: Eukaryoten

Ontstaan rond 1,5 miljard jaar geleden

Als ENDOSYMBIOSE tussen megaprokaryoot, heterotrofe aerobe archaea -> mitochondrion 

en autotrofe cyanobacterie -> chloroplast

B3: Eukaryoten:

- Schimmels

geen bladgroen, wel celwanden (chitine)

- Planten

bladgroen en celwanden (cellulose)

- Dieren (vooral geleedpotigen)

geen bladgroen en geen celwanden

- Eencellige eukaryoten

Schimmels:

- heterotroof 

- eencellig = gist; voortpl. via knopvorming

meercellig = mycelium hyfen (schimmeldraden)

- voortpl. via haploide sporen

geslachtelijke voortpl. via versmelting mycelia

- celwanden van chitine

Planten

- Autotroof (chloroplasten)

- Celwanden met cellulose

Algen/wieren, mossen, paardestaarten, varens, zaadplanten

Dieren

- heterotroof (geen chloroplasten)

- geen celwanden

Eencelligen, Sponzen, Holtedieren, Platwormen, Rondwormen, Ringwormen, Weekdieren, Geleedpotigen, Stekelhuidigen, Gewervelden

B4: Evolutietheorie

- kunnen uitleggen wat de neodarwinistische evolutietheorie inhoudt

=  ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen of verdwijnen door GENETISCHE VARIATIE (recombinatie en mutaties) en NATUURLIJKE SELECTIE (grootste overlevingskans voor individuen met best passende genetische aanpassing)

B1 t/m B4

Vragen hierover?

Melk

Meeste wereldbewoners kunnen suiker in melk (lactose) alleen als baby verteren. 

Eerste veehouders zullen vooral zure melk/yoghurt/kaas-achtige zuivel hebben gegeten.

Een mutatie zo'n 7500 j geleden in Europa maakte dat Europese veehouders ook verse melk konden drinken...

Zelfstandig (of samen) werken:

 

- Lees 'Met melkvee meer mutanten' 

(Samenhang blz. 68 - 69)

- Maak de opdrachten 1 t/m 7

Bespreken we de volgende les na