22/4 losstaand zinnen, overdwaling en dubbele ontkenning 2.5 3h zonder extra uitleg

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

GRAMMATICA

Planning

• Korte activiteit
• Instructie
• Werken 
• Afsluiten

Spelen met woorden: raadsels

Geef iedereen de kans om de rebus op te lossen: roep je geen antwoorden door de klas, maar doe de rebus het in je hoofd.

• Bekijk eerst de rebus goed en probeer hem in je hoofd op te lossen (schrijf je antwoord eventueel even in je schrift op)
  
• Schrijf je antwoord in de volgende sheet.
  
• Denk aan hoofdletters en leestekens.
  

Hoe ver kan een hond het bos inrennen?

Wat kan de hele wereld rond gaan, maar blijft altijd in een hoekje?

Welke salade helpt het beste tegen jeuk?

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

• kun je een losstaand bijzins herkennen en verbeteren. 
•  kun je een verdwaling in zinnen herkennen en verbeteren.
•   kun je een dubbele ontkenning in zinnen herkennen en verbeteren.

Voorkennis: Samengestelde zin

Samenstelling	verbindingswoorden	voorbeeldzin
HZ + HZ (nevenschikking)	en, maar, wat, of, dus	Ik ga naar huis, want ik moet huiswerk maken.
HZ + BZ (onderschikking)	omdat, voordat, nadat, zodat, etc.	Ik ga naar huis, omdat ik huiswerk moet maken.

Losstaande bijzinnen

In een hoofdzin staan onderwerp en persoonsvorm naast elkaar. In een bijzin staan ze juist zelden naast elkaar. Een bijzin vormt samen met een hoofdzin een samengestelde zin (zie paragraaf 3.8 ‘Grammatica: zinsdelen - Samengestelde zin’). Een bijzin mag niet losstaand (in zijn eentje dus) een aparte zin vormen.

Ik ga naar huis. Omdat ik ziek ben.

Ik ga naar huis, omdat ik ziek ben.

Omdat ik ziek ben, ga ik naar huis.

 

Laten we met de auto gaan. Zodat we thuis zijn als de bekerfinale begint.

Laten we met de auto gaan, zodat we thuis zijn als de bekerfinale begint.

 

Veel leerlingen zijn gezakt. Wat heel erg jammer is.

Veel leerlingen zijn gezakt, wat heel erg jammer is.

Het is heel erg jammer dat veel leerlingen zijn gezakt.

 

Je hebt op de middelbare school ook een speciale docent. Die je mentor is.

Correct is:

Je hebt op de middelbare school ook een speciale docent. Dat is je mentor.

Of: Je hebt op de middelbare school ook een speciale docent, die noemen we je mentor.

 

Hopelijk wordt de wetgeving snel aangepast. Zodat de slachtoffers van shaming eerder en beter worden geholpen. Dat er meer maatregelen komen om shaming tegen te gaan.

Hopelijk wordt de wetgeving snel aangepast, zodat de slachtoffers van shaming eerder en beter worden geholpen. Met strengere wetgeving heeft de politie meer mogelijkheden om shaming tegen te gaan.

Losstaande bijzinnen

In een hoofdzin staan onderwerp en persoonsvorm naast elkaar. In een bijzin staan ze juist zelden naast elkaar. Een bijzin vormt samen met een hoofdzin een samengestelde zin (zie paragraaf 3.8 ‘Grammatica: zinsdelen - Samengestelde zin’). Een bijzin mag niet losstaand (in zijn eentje dus) een aparte zin vormen.

Je hebt op de middelbare school ook een speciale docent. Die je mentor is.

Je hebt op de middelbare school ook een speciale docent. Dat is je mentor.

Je hebt op de middelbare school ook een speciale docent, die noemen we je mentor.

 

Hopelijk wordt de wetgeving snel aangepast. Zodat de slachtoffers van shaming eerder en beter worden geholpen. Dat er meer maatregelen komen om shaming tegen te gaan.

Hopelijk wordt de wetgeving snel aangepast, zodat de slachtoffers van shaming eerder en beter worden geholpen. Met strengere wetgeving heeft de politie meer mogelijkheden om shaming tegen te gaan.

Verdwaling

Zinsdelen kun je verplaatsen, ze kunnen op meerdere plekken in de zin staan. Soms staat een zinsdeel of een woord echter op een verkeerde plek in de zin. Dit heet verdwaling. In dat geval krijgt de zin onbedoeld een andere betekenis:

Hij botste tegen het hek met hoge snelheid.

In deze zin lijkt het net alsof het hek een hoge snelheid heeft. Het zinsdeel ‘met hoge snelheid’ staat op een verkeerde plaats. Correct is:

Hij botste met hoge snelheid tegen een hek.

Andere voorbeelden van verdwaling:

Iedereen in de klas maakt altijd niet zijn huiswerk.

Niet iedereen in de klas maakt altijd zijn huiswerk.

Bij school zag ik pratende brommers en kinderen.

Bij school zag ik brommers en pratende kinderen.

Dubbele ontkenning

‘Ik heb nooit geen tijd’ is een dubbele ontkenning. Je gebruikt twee keer een ontkenning: nooit en geen. Daardoor zeg je juist het tegenovergestelde van wat je wilt zeggen. Je zegt nu dat je wel tijd hebt. Juist is: ‘Ik heb nooit tijd’ of ‘Ik heb geen tijd’.

Er zijn ook ontkennende werkwoorden, zoals voorkomen (zorgen dat iets niet gebeurt), ontkennen (zeggen dat iets niet gebeurd is), verbieden (zeggen dat iets niet mag). Als je bij deze werkwoorden nog een ontkenning gebruikt, dan is er ook een dubbele ontkenning:

Hij ontkende dat hij dat niet had gedaan.

Hij ontkende dat hij dat had gedaan.

Werk voor deze en de volgende les + huiswerk: Alvast aan het werk? 

Paragraaf 2.5, deel 1 opdracht 1 t/m 9 

+ nakijken en verbeteren met een andere kleur!

Wat niet af is = huiswerk

Stel de volgende les vragen over fouten die je niet begreep!

Klaar = in stilte lezen of werken aan een ander vak

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

• kun je een losstaand bijzins herkennen en verbeteren. 
•  kun je een verdwaling in zinnen herkennen en verbeteren.
•   kun je een dubbele ontkenning in zinnen herkennen en verbeteren.

Ik kan een losstaand bijzins herkennen en verbeteren.

😒🙁😐🙂😃

Ik kan een verdwalingen en dubbele ontkenning in zinnen herkennen en verbeteren.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders zien?