Jagers en boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Jagers en verzamelaars

Moderne mens

• Neanderthaler
• 200.000 jaar geleden -> Afrika
• Jagers-verzamelaars
• Rondtrekken
• Mannen op jacht, vrouwen verzamelen
• Kinderen helpen mee
• Geen sociale verschillen

Waarom weten we zo weinig?

• Prehistorie
• Geen schrift
• Steentijd 
• Gedachtegang van de mens onbekend
• Geen geschreven bronnen
• Wel veel spullen uit de tijd 
• Rotstekeningen

200.000 jaar geleden

400.000 jaar geleden

Rondtrekken

Neanderthaler

Moderne mens

Jagers-verzamelaars

Waarom weten we niet zoveel van de jagers en verzamelaars als dat we willen? Meerdere antwoorden goed

1. We hebben er te weinig onderzoek naar gedaan
2. Er was nog geen schrift
3. Er is helemaal niks overgebleven van toen
4. Omdat er niet genoeg is overgebleven van toen

Dus!

•  Waarom is het lastig om het begin van de geschiedenis van de mens te bepalen?
• Waarom trokken jagers-verzamelaars rond?
• Waarom noemen we de tijd waar we het over hebben de prehistorie? 

De eerste boeren

Vorige week

• Noem twee kenmerken van de jagers-verzamelaars
• Waarom weten we zo weinig van de jagers-verzamelaars?

Eerste boeren

• 10.000-9000 v.Chr.
• Akkerbouw -> Midden-Oosten
• Veeteelt
• Agrarische revolutie
• Overgang in drie fasen

1. Verbetering in Klimaat

10.000 v.Chr.

2. Benutten van natuur

9.000 v.Chr.

3. Landbouw als levensnoodzaak

Gevolgen van de revolutie

• Vaste woonplaats
• Verandering in de economie
• Verandering in sociale verschillen
• Verandering in cultuur
• Sneller ziektes en uitgehongerd
• Langzaam verdwijnen van jagers-verzamelaars

De overgang van jagers-verzamelaars naar de eerste boeren ging in drie fasen. Welke drie fasen waren dat?

1. Landbouw als levensnoodzaak
2. Verbetering in klimaat
3. Verbetering in materialen
4. Benutten van natuur

Waar ontstonden de eerste boeren?

1. Oost-Europa
2. Midden-Oosten
3. West-Afrika
4. Oost-Azië

Noem 3 gevolgen van de agrarische revolutie

Dus!

• De drie fasen van de overgang naar boeren
• Noem 4 gevolgen van de agrarische revolutie

Egyptenaren

Vorige week

• Wat was ook alweer een revolutie? En hoe heette de revolutie die zich in deze tijd voordeed?
• Noem nog eens een paar gevolgen van deze revolutie

Oude Egypte

• 4000 v. Chr. 
• Nijldelta
• Vruchtbaar slib
• Irrigatielandbouw -> Kunstmatige watertoevoer
• Specialisatie en handel
• Eerste steden

Sociale verschillen

• Sociale lagen
• Slaven
• Boeren
• Handwerkslieden 
• Schrijvers en bouwmeesters 
• Belangrijke bestuurders en godsdienstige taken
• Farao

Farao

• Belangrijkste bestuurder
• Meeste macht en meeste land
• Begraven in grafmonumenten
• Piramides

Farao

Belangrijke bestuurders

Schrijvers

Handwerkslieden

Boeren

Slaven

Dus!

• Welke veranderingen ontstaan er in de landbouw in Egypte?
• Hoe werkt die irrigatielandbouw in Egypte?

Samenleving in Egypte

Vorige week

• Irrigatielandbouw. Wat was dat ook alweer?
• Uit welke sociale lagen bestaat de samenleving ook alweer in Egypte?

Farao's aan de macht

• Bestuur
• Vanaf 3100 v.Chr.
• Staat
• Ambtenaren
• Belasting
• Alexander de Grote -> 332 v.Chr.

Het schrift

• Hiërogliefenschrift
• 3100 v. Chr.
• Tekeningen
• 2000 v. Chr. -> Eerste alfabetschrift
• 1000 v. Chr. -> Alfabet met maar 22 letters -> Feniciërs

Opdracht

Maak met het hiërogliefen alfabet je favoriete dier

Opdracht

Maak je favoriete dier met de letters

van het 

Egyptisch

Alfabet

Geloof in goden

Vorige week

• Hoe zag het bestuur in Oud Egypte eruit?
• Hoe heette het eerste schrift ook alweer? 

Godsdienst

• Goden beheersen het leven
• Polytheïsme
• Natuurgodsdienst

Re

Osiris

Dus!

•  Wat betekent polytheïsme?
• Noem de twee belangrijkste goden van het Egyptische rijk