multipele / letale / gekoppeld/mitochondriaal

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Speciale vormen genetica

LEERDOELEN

 speciale vormen van overerving

* je kunt kruisingsschema maken voor onafhankelijke overerving van multipele allelen, letale factoren en gekoppelde genen

* je kunt uit stambomen de frequentie van genotypen en fenotypen van nakomelingen afleiden bij deze kruisingen

* je kunt verklaren dat mitochondriale overerving kan leiden tot een andere overerving dan volgens de wetten van Mendel 

lesdoelen

* je hebt geoefend met multipele allelen

* je hebt geoefend met letale factoren

* je hebt gezien hoe gekoppelde factoren werken

* je weet hoe mitochondriaal DNA werkt

Bij bloedgroepen heb je meerdere allelen die tegelijk tot uiting kunnen komen. Hoe noem je dat?

1. codominant
2. incomplete dominantie
3. intermediair

Een man met bloedgroep O en een vrouw met bloedgroep AB krijgen samen een kind. Hoe groot is de kans dat het kind bloedgroep AB heeft?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 75%

Vul de allelen van ouders in.

Vul het schema in.

	i	i
I A
I B

aantal vakjes = 4

	i	i
I A	I A i	I A i
I B	I B i	I B i

aantal vakjes IAIB = ...

	i	i
I A	I A i	I A i
I B	I B i	I B i

De ouders van Bert hebben bloedgroep A en B; Bert heeft bloedgroep B. De ouders van Anneke hebben bloedgroep A en 0; Anneke heeft bloedgroep A. Bert en Anneke trouwen en krijgen samen een kind. Hoe groot is de kans dat hun kind bloedgroep B heeft?

1. 25%
2. 50%
3. 75%
4. 100%

Bert heeft bloedgroep B, dat betekent dat de ouder met bloedgroep A heterozygoot IAi moet zijn (anders had Bert wel een allel A gehad). Bert heeft het allel i geërfd van deze ouder, en heeft dus genotype IB i. Anneke heeft van de bloedgroep 0-ouder zeker i geërfd, van de andere ouder IA. Het gaat dus om deze kruising: IBi x IAi:

De kans op een bloedgroep B kind is dus 25%, IBi namelijk.

letale factoren

Een allel dat voor een homozygoot (dominant/recessief) organisme dodelijk is.

K = kuif

k = kuifloos

Hoe herken je bij een opgave/toets dat je te maken hebt met een letale factor?

De manx is een staartloze kat. De eigenschap staartloos is het gevolg van het dominante gen A. Voor fokkers van dit ras doet zich het volgende probleem voor: homozygoot staartloze jongen zijn niet levensvatbaar. Ze sterven voor de geboorte. Het genotype van een levende staartloze kat is Aa.
Hoe groot is de kans op levende staartloze katten bij een kruising tussen 2 staartloze katten?

1. 100 %
2. 50 %
3. 67 %
4. 75 %

Vul de allelen van ouders in.

A = ?                        a = ?

Vul de allelen van ouders in.

A = staartloos                      a = met staart

Vul het schema in.

	A	a
A
a

aantal vakjes = 3!!

	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

vakjes staartloos, levend = ...

	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

ongekoppeld = de genen liggen op 

verschillende chromosomen

           

1. Verhouding fenotypen?               

•         9 : 3 : 3 : 1                                

gekoppeld = de genen liggen op 

hetzelfde chromosoom

1. Genotype P? 
   
   
   
2. Genotype F1 
   
   
   
3. Genotype F2? 

mitochondriaal

DNA

mitochrondriën waren

ooit eens losse bacteriën!

Ze hebben dan ook hun eigen DNA.

mitochondriaal

DNA

Alleen de kern van de spermacel komt in de eicel terecht.

Je krijgt je mitochondriën dan ook meestal  van je moeder. 

Heel soms krijg je ook een mitochondrium uit de spermacel.