4H - BIO - 3.5 - herhaling met huiswerk bespreken

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Geslachtschromosomen

Basisstof 4

Vandaag

- X-chromosomale overerving

- multipele allelen

-Letale factor

-Gekoppelde overerving

autosoom - geslachtschromosoom

lichaamscel

geslachtscel

autosoom

geslachtschromosoom

Welke geslachtschromosomen heeft een vrouw?

1. XX
2. XY

Welke geslachtschromosomen heeft een man?

1. YY
2. XY
3. XX

kleurenblind

kleurenblindheid is recessief en erft x-chromosomaal over.

X^A, X^a, Y

Draagster

Hoeveel procent van de nakomelingen is kleurenblind?

1. 25% (alleen de mannen)
2. 25% (alleen de vrouwen)
3. 50% van de nakomelingen
4. 100% zowel mannen als vrouwen

Draagster

Even oefenen

Maak opdracht 40 t/m 53 van basisstof 4 van thema 3.

Speciale manieren van overerven

Herh. monohybride kruising

= kruising waarbij je let op de overerving van één eigenschap.

Één genenpaar betrokken:

Multipele allelen

Voor één erfelijke eigenschap bestaan drie of meer verschillende allelen. Bijv. bloedgroepen --> allelen:

Multipele allelen (voorbeeld: bloedgroepen)

MULTIPELE ALLELEN:
De ouders van Bert hebben bloedgroep A en B; Bert heeft bloedgroep B. De ouders van Anneke hebben bloedgroep A en 0; Anneke heeft bloedgroep A. Bert en Anneke trouwen en krijgen samen een kind. Hoe groot is de kans dat hun kind bloedgroep B heeft?

1. 25%
2. 50%
3. 75%
4. 100%

Bert heeft bloedgroep B, dat betekent dat de ouder met bloedgroep A heterozygoot IAi moet zijn (anders had Bert wel een allel A gehad). Bert heeft het allel i geërfd van deze ouder, en heeft dus genotype IB i. Anneke heeft van de bloedgroep 0-ouder zeker i geërfd, van de andere ouder IA. Het gaat dus om deze kruising: IBi x IAi:

De kans op een bloedgroep B kind is dus 25%, IBi namelijk.

Maken

Opdracht 54

Letale factor

Een allel dat geen levensvatbaar individu oplevert als een genenpaar bestaat uit twee van zulke allelen.

Als beide ouders dezelfde letale factor bezitten, wordt een deel van de verwachte nakomelingschap niet geboren.

Letale factoren:
De manx is een staartloze kat. De eigenschap staartloos is het gevolg van het dominante gen A. Voor fokkers van dit ras doet zich het volgende probleem voor: homozygoot staartloze jongen zijn niet levensvatbaar. Ze sterven voor de geboorte. Het genotype van een levende staartloze kat is Aa.
Hoe groot is de kans op levende staartloze katten bij een kruising tussen 2 staartloze katten.

1. 100 %
2. 50 %
3. 67 %
4. 75 %

Maken

Opdracht 57

Gekoppelde overerving

Twee genenparen liggen in hetzelfde chromosomenpaar.

Tegenovergestelde: ongekoppelde overerving (= twee genenparen liggen in verschillende chromosomenparen.)

Manier van notatie gekoppelde genen

Een homozygoot zwart-ruwharig konijn wordt gekruist met een wit-gladharig konijn. De genen voor zwart en ruw zijn dominant.
Bij onderlinge voortplanting van individuen uit de F1 ontstaat een F2 waarin ongeveer 75% van de nakomelingschap zwart-ruwharig is.
Dit wordt veroorzaakt door gekoppelde overerving.
Welke genen zijn gekoppeld?
Hoe ziet het kruisingsschema van de F2 eruit?

1. zwart en ruw
2. zwart en glad
3. zwart en wit
4. ruw en glad

Maken

Opdracht 59

Even oefenen

Maak de opdrachten van basisstof 4 en 5, thema 3.

Mitochondriën

Mitochondriaal DNA (mtDNA)

Mitochondriën bevatten een klein ringvormig DNA met een klein aantal genen.

Erft alleen via de eicel over naar een volgende generatie.

Bespreken

Opdracht 60