H1 §3 ontwikkeling in verschillende snelheden

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

§3: ontwikkelingen in verschillende snelheden

Leerdoelen

• Je weet een aantal interne en externe oorzaken voor verschil in ontwikkeling te noemen.

• Je begrijpt dat in- en externe oorzaken van armoede et elkaar samenhangen.

• Je kunt door het vergelijken van verschillende kaarten aantonen dat een land arm is.

• Je beheerst de begrippen van de paragraaf.

Voorbereiding 1.3. 

beantwoord de vragen in je schrift.

1. Hoe kunnen natuurlijke omstandigheden invloed hebben op de ontwikkeling van een land?

2. Op welke manieren kan de bevolkingsgroei en leeftijdsopbouw van een land de economische ontwikkeling beïnvloeden?

3. Wat is de relatie tussen het politieke systeem van een land en de mate van ontwikkeling? Kun je een voorbeeld geven van een land waar een krachtige overheid heeft bijgedragen aan economische groei ondanks beperkte democratie?

4. Op welke manieren kan sociale ongelijkheid binnen een land bijdragen aan onrust en economische problemen? Welke gevolgen kan dit hebben voor toerisme en buitenlandse investeringen?

5. Hoe beïnvloedt het koloniale verleden de huidige welvaart en ontwikkeling van een land?

Arm & rijk: oorzaken

• Intern
  
• Extern
  

Wanneer in één land veel negatieve factoren samenvallen is de kans op armoede groter

Welk land is het rijkste land van de wereld?

1. IJsland
2. VS
3. Qatar
4. Singapore

Op welke plek zou Nederland staan in de lijst van rijkste landen?

1. 53
2. 13
3. 6
4. 24

Geef aan per bron

• Welke oorzaak (intern natuurlijk, intern menselijk, extern) 
• Waarom dit een verklaring kan zijn voor verschil in ontwikkeling

Waarom is de welvaart niet eerlijk verdeeld?  

Oorzaken van de ongelijke welvaartsverdeling in de wereld:

• Interne oorzaken --> natuurlijk (vb. droogte of gebrek aan natuurlijke hulpbronnen) of menselijke (vb. oorlog of corruptie).

Vraag 3

3. Welke interne oorzaken kunnen leiden tot de lage ontwikkeling van een land, volgens de tekst? Geef voorbeelden van zowel natuurlijke als menselijke oorzaken.

Afb 1: Landlocked countries

Externe oorzaken --> de relatie van een ontwikkelingsland met rijkere landen.

Centrum-periferie model

Dit model laat de dominante rol van rijke landen/regio's zien en de afhankelijkheid van arme landen/regio's.

• Grondstofafhankelijkheid. Waarom is dat een probleem? 

Nadelen

1. Prijzen grondstoffen stijgen minder snel dan prijzen eindproduct
2. Prijzen grondstoffen fluctueren op wereldmarkt
3. Gevaar voor misoogsten

Sub-Sahara historisch

Exploitatiekolonie

Vestigingskolonie

Dekolonisatie

Veel arme landen van vandaag waren exploitatiekoloniën tijdens het kolonialisme, waarbij grondstoffen goedkoop werden geëxporteerd naar koloniale machten. De vroegere vestigingskoloniën behoren nu tot de rijkere landen in de wereld. Bijvoorbeeld, Brits-Indië was een exploitatiekolonie van het Verenigd Koninkrijk en is nu India, een snel ontwikkelingsland. Australië was een vestigingskolonie en is nu een welvarend land.

Het koloniale verleden heeft de economische positie van veel voormalige koloniën beïnvloed en heeft geleid tot ongelijke economische relaties.

Opdracht

Stap 1: Ga naar https://oec.world/en/visualize/tree_map/hs92/export/idn/all/show/2022?slug=tree_map&slug=hs92&slug=export&slug=idn&slug=all&slug=show&slug=2022

Stap 2: Bekijk het exportpakket van: Niger, Belgium, Angola en Cambodia. Noteer de namen van de landen en noteer hierachter wat de drie belangrijkst exportproducten zijn inclusief het percentage.

Stap 3: Noteer erachter of volgens het exportpakken het een periferie, semiperifierie of centrumland is en leg uit waarom.

Stap 4: Zoek zelf minstens één periferie en semiperiferie land. Leg je keuze uit aan de hand van het exportpakket.

Stap 5: Bij je gekozen landen onderzoek je of er door de tijd heen een verandering is in export. Kies verschillende jaartallen om te onderzoeken of er een ontwikkeling zichtbaar is. 

Interne oorzaken

Welke natuurlijke oorzaken vergroten de ontwikkelingskansen van een land?

• vruchtbare grond
  
• niet te bergachtig
  
• voldoende neerslag
  
• natuurlijke hulpbronnen
  
• ligging aan zee (niet gelegen tussen andere landen)
  

Menselijke oorzaken: politiek 1

Kenmerken van het bestuur in arme landen?

• weinig of niet democratisch
  
• corruptie
  
• vriendjespolitiek
  

Menselijke oorzaken: politiek 2

Kenmerken van het politieke systeem in rijke landen?

• democratische rechtstaat
  
• ondernemen stimuleren
  
• privébezit beschermen
  
• zorgen voor onderwijs en gezondheidszorg
  

 

Politieke systeem: De wijze waarop een land wordt bestuurd.

P

Menselijke oorzaken: bevolking 1

Wat is het nadeel van een hoog geboortecijfer?

• Het bbp moet worden gedeeld met meer mensen
  

BBP: Bruto Binnenlands Product: de totale productie van goederen en diensten binnen een land.

Een grote groep jeugd. 

Studeren en een baan

Menselijke oorzaken: bevolking 2

Welke leeftijdsopbouw is ideaal voor een land?

• Grote, jonge bevolkingsgroep met een goede opleiding

Waarom is dit gunstig voor een land?

• De jongeren leveren een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van het land

Wat is een belangrijke voorwaarde voor ontwikkeling binnen een land?

• Er moet voldoende werk zijn
  

driehoek ,      granaat,    ui

grijze druk

Groene druk

Werkende bevolking

Maak opdrachten 1 t/m 4 online!

Je mag met oortjes muziek luisteren

Ook binnen landen kan een groot verschil in welzijn ontstaan.

Menselijke oorzaken: ongelijkheid

Waarom neemt de ongelijkheid binnen een land toe wanneer deze zich economisch ontwikkelt?

• sommige gebieden en mensen profiteren meer van de groeiende welvaart
  

Grote ongelijkheid in combinatie met een tekort aan werk kan leiden tot onrust in een land.

Gini-coëfficient

Sociale ongelijkheid meten we dmv de GINI-index. De lorenzcurve is hiervan de grafische weergave. 

Waar is meer ongelijkheid, Brazilië of Hongarije?

Kennen we ook ongelijkheid in Nederland? Zo ja, welke gebieden?

Externe oorzaken

koloniaal verleden 1

Veel arme landen van nu zijn exploitatiekoloniën geweest.

Welke rol hadden deze landen vroeger (en nog steeds):

• leveren van grondstoffen
  
• leveren van landbouwproducten
  
• leveren van laagwaardige industrieproducten
  

Exploitatiekolonie: Kolonie die door het moederland gebruikt wordt als wingewest. Ontwikkeling van de kolonie komt op de tweede plaats.

E

Koloniaal verleden 2

De VS en Australië waren vestigingskoloniën. 

Waaraan kun je dat zien op de kaart?

Vestigingskolonie: Gebied waar kolonisten zich blijvend vestigen en de kolonie opbouwen, vaak naar voorbeeld van het moederland.

V

Maak opdrachten 1 t/m 6

Klaar? --> maak box 1.3 online!