VWO 4 Thema 6 Mens en milieu B3 Voedselproductie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 6 Mens en Milieu

B3 

Voedselproductie

Herhaling

Pak je Binas er bij!

Waarom is het verbranden van biomassa wel een CO2 neutrale manier van energie-opwekking en het verbranden van steenkool niet?

Is voor nitrificatie en denitrificatie zuurstof nodig?

1. alleen voor denitrificatie
2. voor zowel nitrificatie als denitrificatie
3. alleen voor nitrificatie
4. geen van beiden

Wat is waar over stikstofbindende bacteriën

1. zetten ammonium om in N2
2. zetten ammoniak om in ammonium
3. zetten N2 om in ammoniak
4. zetten N2 om in nitraat

Bij de afbraak van eiwitten door rottingsbacteriën (ammonificatie) ontstaan?

1. ammoniak en CO2
2. ureum en ammoniak
3. ammoniak en nitraat
4. ureum en CO2

Leerdoelen en begrippen B3

• Je kent manieren waarop een optimale productie van voedsel kan worden verkregen
  
• Je kent verschillen in de wijze van voedselproductie in de gangbare en de biologische landbouw
  
• Voor- en nadelen van de verschillende vormen van bestrijding kennen
  
• Oorzaken en gevolgen van eutrofiëring van water kennen en mogelijke oplossing daarvoor

Begrippen:

bemesting, uitspoeling, monocultuur, pesticiden, insecticiden, herbiciden, resistent, persistent, accumulatie, biologisch afbreekbaar, mechanische bestrijding, biologische bestrijding, vruchtwisseling, veredeling, niet-grondgebonden landbouw, mestoverschot, biologische landbouw, eutrofiering, waterbloei, verticale landbouw

Bemesting

Abiotische omstandigheden die geregeld worden:  

- bodembewerking

- bescherming tegen ziekten en plagen 

- voedingsstoffen in de bodem

Voedingsstoffen verdwijnen doordat:

1. gewassen van het land weggehaald worden

2. door regen op een kale bodem mineralen uitspoelen naar diepere lagen.

Oplossing: bemesten

kunstmest (NO3 of PO4) of stalmest

Stalmest wordt door reducenten afgebroken, zodat de mineralen beschikbaar komen voor de planten.

Effeciënte landbouwmethoden verbouwen in monocultuur: op een grote oppervlakte staat één soort gewas.  Nadeel plaagvorming en ziektes

Een plaag kan ontstaan door: 

1 groot voedselaanbod 

2 ontbreken van natuurlijke vijand

Bestrijding van plagen

• mechanisch: het vangen of wegjagen van dieren. Door gewenning wordt dit minder effectief.
• chemische bestrijding: pesticiden (herbiciden en insecticiden

Deze zijn erg effectief, maar:

- niet soort-specifiek, dus nuttige dieren gaan ook dood

- organismen kunnen resistent (ongevoelig) voor gif worden

Het ontstaan van resistentie

Pesticiden

Pesticiden zijn ook persistent: 

ze worden niet of nauwelijks langs natuurlijke weg afgebroken. 

Gevolg accumulatie:

Afvoer van pesticiden

Pesticiden komen deels in het oppervlaktewater terecht. Een ander deel komt in het grondwater en zodoende in ons drinkwater.

Methoden voor verbetering van organismen

• veredelen of fokken: nakomelingen met de meest gunstige eigenschappen worden geselecteerd om verder te kruisen. Hierdoor worden de meest gunstige eigenschappen in de nakomelingen gekregen.

• recombinant DNA technieken: DNA wordt ingebracht, eventueel van een ander soort, om de gewenste eigenschappen te krijgen, bijv resistentie bij planten.

Plantenveredeling

Fokken

Bij dieren wordt kunstmatige inseminatie toegepast om goede eigenschappen door te geven of IVF, waarbij veel draagkoeien gebruikt worden om veel nakomelingen van een goede stier en een goede koe tegelijkertijd te krijgen.

Biologische landbouw

Door in een cyclus verschillende gewassen te verbouwen, wordt uitputting van de bodem voorkomen en is er een kleinere kans op een plaag.

Dieren krijgen voldoende ruimte, biologisch geteeld voer zonder standaard antibiotica.

biologische bestrijding

chemische bestrijding

verandering erfelijke eigenschappen

mechanische bestrijding

onkruid wieden

Water

Het water op aarde is aanwezig als oppervlaktewater of als grondwater. Oppervlakte water is naast rivieren en sloten ook de bovenste laag van zeeën en oceanen.

Vervuiling van oppervlaktewater komt via natuurlijke weg: dode resten van planten en dieren. Reducenten zetten dit om in anorganische stoffen. Dit is het zelfreinigende vermogen van water.

Eutrofiëring en waterbloei

Eutrofiëring 

1

2

3

4

5

6

7

8

zuurstofgehalte neemt af

reducenten sterven 

meer mineralen in oppervlaktewater

andere organismen sterven

reducenten nemen toe

algenbloei

O2gehalte neemt sterk af

door verminderd doorzicht sterven ondergedoken waterplanten

https:

Oefenopgave

https:

Nog een extra video over

diverse vormen van landbouw en visserij

Maak opdrachten volgens de studiewijzer

Klaar?

Lees de context 'Klaar voor insecten' door en maak opdracht 38 en 39 + Olympiade opdracht 12

Check je leerdoelen!

• Oefen de begrippen met de Flitskaarten

• Controleer je leerdoelen met Test Jezelf

van welk of van welke processen is deze uitgespoelde stikstof afkomstig: keuze uit 1. fotochem. stikstof fix. 2 nitrificatie. 3 denitrificatie

1. 1 en 3
2. 1 en 2
3. 3
4. 2 en 3