Hoofdstuk 12. Dieren en planten - paragraaf 12.1 Eten

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

Wat gaan we doen vandaag:

• Toetsweek

Proefwerk + gemaakte opdrachten = Beoordeling

• Hoofdstuk 12.1 en 12.2 uitleg

12.1 Eten

- Je leert hoe je aan zoogdieren kunt zien wat ze eten;

- Je leert hoe planten aan voedsel komen;

- Je leert hoe planten en dieren voorkomen dat ze opgegeten worden.

Dieren eten

Planteneters kauwen lang omdat de cellen in plantaardig voedsel taaie celwanden hebben.

Vleeseters slikken brokken vlees door. Vlees is gemakkelijk te verteren, want de cellen hebben geen celwanden.

Het gebit

De kiezen zijn aangepast aan het voedsel.

- Planteneters: plooikiezen

- Vleeseters: knipkiezen

- Alleseters: knobbelkiezen

Het verteringsstelsel

De lengte van het verteringstelsel is ook aangepast aan het voedsel.

- Planteneters: lang verteringsstelsel

- Vleeseters: kort verteringsstelsel

- Alleseters: middellang verteringsstelsel

Planten voeden zichzelf

Planten zuigen met de wortels water en mineralen op. Met de bladeren halen ze koolstofdioxide uit de lucht.

Door fotosynthese maakt een plant glucose en zuurstof:

koolstofdioxide + water → glucose + zuurstof 

Uit glucose (en mineralen) maakt de plant zetmeel, vetten en eiwitten.

Niet opgegeten worden

Sommige dieren worden niet opgegeten door:

- Camouflage: niet opvallen in de omgeving. 

- Mimicry: lijken op een gevaarlijk dier.

Planten worden niet opgegeten door: 

• Doorns; 
• Stekels; 
• Een bittere smaak; 
• Gif; 
• Brandharen.

12.2 Ademhalen

- Je leert hoe insecten, vissen en planten ademhalen.

Insecten ademhalen

• Insecten ademen via buizen: tracheeën.
  

• De lucht gaat in en uit de tracheeën via stigma’s.
  

• Insecten ademen in en uit door hun achterlijf groter en kleiner te maken.

Vissen ademhalen

• Vissen ademen met kieuwen.
  

• Vissen halen met hun kieuwen zuurstof uit het water en geven er koolstofdioxide aan af.
  

• In de kieuwplaatjes gaat zuurstof naar het bloed en koolstofdioxide naar het water.

Planten maken zuurstof

• Planten ademen via huidmondjes.
  

• Planten maken bij de fotosynthese zelf zuurstof.
  

• Een klein deel van de zuurstof gebruiken ze bij de verbranding. De rest gaat door de huidmondjes naar buiten.

Aan het werk

Hoofdstuk 12. Dieren en planten

Paragraaf 12.1 Eten

Maken opdracht 1 t/m 21

+

Paragraaf 12.2 Ademhalen

Maken opdracht 1 t/m 19

BEN JE KLAAR?

Samenvatten paragraaf 12.1 en 12.2 of www.biologiepagina.nl 

(maak een begrippenlijstje of ga oefenen met QUIZLET)

Wie kauwen er het langst op hun eten?

1. Vleeseters
2. Planteneters
3. Alleseters

Heeft plantaardig voedsel wel of geen celwand?

Wat voor cel zie je hier?

1. Plantaardige cel
2. Dierlijke cel

Wat voor kiezen zie je hier?

1. Plooikiezen
2. Knipkiezen
3. Knobbelkiezen

Welk type dier heeft het langste darmenstelsel?

1. Planteneter
2. Vleeseters
3. Alleseters

Welke stoffen heeft een plant nodig voor fotosynthese?

1. Koolstofdioxide & Glucose
2. Koolstofdioxide & Water
3. Zuurstof & Water
4. Zuurstof & Glucose

Camouflage

Mimicry

Hoe ademt een insect?

1. Via tracheeën
2. Door hun stigmata
3. Door diffusie
4. A + B + C

Openingen in het lijf van een insect heten:

1. Stigmata
2. Tracheeën
3. Pragmata

Hoe haalt een vis zuurstof uit het water?

1. Met hun longen
2. Met hun kieuwen
3. Met diffusie
4. Met osmose

Moet een plant ook ademhalen?

1. Ja
2. Nee

Waarom hebben planten zuurstof nodig?

1. Voor te blijven leven
2. Voor energie
3. Voor verbranding
4. Voor verbranding van glucose

Hoe maken planten zelf zuurstof?

1. Diffusie
2. Fotosynthese
3. Osmose
4. Exocytose

Formule fotosynthese
(woorden)