Les 18 H4 Welvaart en H5 ongelijkheid VWO

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Economie

Wat gaan we vandaag doen

• Herhaling stof vorige les
• Opdrachten H2 en H3 bespreken
• H4 en H5 bespreken

Herhaling vorige hoofdstukken

• Hoe omschrijf je 'economische groei' (oftewel, waar is dan per definitie sprake van?)
• Door welke 3 factoren wordt de macro-economische productiefunctie bepaald?
  arbeid, kapitaal en factorproductiviteit

Opgaven bespreken

Vind jij dat geld gelukkig maakt? En waarom wel of waarom niet?

Individuele vs maatschappelijke welvaart

Individuele welvaart = de waarde van de behoeftebevrediging door alle geconsumeerde schaarse goederen

Tel je dat van alle mensen bij elkaar op: maatschappelijke welvaart

Kan de vooruitgang van de een niet ten koste gaan van de ander: pareto-optimum

Welvaart

Beperkingen van BBP:

• geen rekening gehouden met consumentensurplus
• geen rekening gehouden met externe effecten
• geen rekening gehouden met onbetaalde arbeid

BBP zegt niet alles

Welvaartsbegrippen:

Eng welvaartsbegrip:

Het surplus op iedere markt opgeteld.

Ruim welvaartsbegrip:

Welvaartsbegrip dat rekening houdt met externe effecten.

HDI:

Human Development Index. kijkt naar 3 onderdelen:

• Aantal jaren op school
• levensverwachting in jaren
• BBP
  
  Als we landen met elkaar willen vergelijken zegt dit veel meer over welvaart dan alleen het BBP toch? 

Nee, de hoogte van het BBP is dusdanig van invloed op de andere factoren (gezondheid en onderwijs) dat de landen op volgorde van BBP nauwelijks een ander beeld geeft dan wanneer we de landen op volgorde van HDI zetten.

Welke landen zouden een uitzondering vormen op deze samenhang? (HDI vs BBP)

Verdeling van welvaart

• Welvaart is in geen enkel land gelijk
  verdeeld (gelijk niet verwarren met eerlijk)
  - Gelijk is objectief
  - Eerlijk is subjectief

Hoe gelijk verdeeld?

Gebruik maken van de
Lorenzcurve 

(zowel voor inkomen als voor 

vermogen)

Aan de hand van de Lorenz-curve Ginicoëfficiënt berekenen

Hoe doet Nederland het eigenlijk?

Inkomen

Vermogen relatief ongelijk verdeeld in Nederland

Herverdelen welvaart

Inkomen naar belastingen is gelijker verdeelt. Doordat:

• mensen met een hoger inkomen zowel relatief als absoluut meer (inkomens)belasting betalen
• uitkeringen
• toeslagen
  Hierna: secundair inkomen

hoe werkt deze inkomensbelasting?

Eerst het belastbare loon bepalen

belastingvrije voet

Daarna verschillende belastingschijven

Hoe werkt dit?

Heffingskorting bijvoorbeeld: €5.000

Hypotheekrenteaftrek bijvoorbeeld: € 2.000

Inkomen voorbeeld:
€50.000

ga uit van het jaar 2018

Boxen

• Hiervoor genoemde onderdeel was box 1: inkomen uit werk en wonen
• Box 2: inkomen uit 'aanmerkelijk belang': 5% of meer van een b.v. of n.v.
• Box 3: inkomen uit vermogen. De belastingdienst rekent een fictief rendement uit, waar jij 30% over betaalt. 

Is box 3 terecht?

Vrijwel alleen in Nederland op deze manier
gebruikt.

Thomas Piketty: rendement op vermogen is
structureel groter dan is dan economische
groei (bbp)

Dit leidt volgens hem tot een steeds grotere
ongelijkheid.

Gemiddeld en marginaal

Gemiddeld belastingtarief is het inkomen gedeeld door totaal inkomen

Marginaal belastingtarief: het percentage dat iemand betaald over zijn laatstverdiende euro.

Nadelen (te) hoge belasting:

• Mogelijke daling belastingopbrengst
• ontmoedigingseffect
• economische doelmatigheid van een markt verminderen

Nivelleren en denivelleren

Nivelleren: mensen met een hoog inkomen betalen relatief meer belasting, waardoor secundaire inkomens dichter bij elkaar liggen dan primaire inkomens.

Denivelleren: tegenovergesteld

Zelf aan de slag