Lesaanbod Begeleiden van groepen

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

Begeleiden van groepen

Inleiding

In de zorg kom je op veel verschillende plekken groepen tegen. Het doel, de plek en samenstelling van die groepen verschillen van elkaar. 

Ook jij als begeleider maakt, net als jouw collega's, onderdeel uit van de groep.

In die groep gaat niet altijd alles vanzelf. Hij bestaat uit verschillende mensen die allemaal anders zijn. Soms werkt dat heel goed en vullen de mensen in een groep elkaar aan. Het kan ook leiden tot een conflict als het niet goed werkt. Eigenlijk zijn groepen de hele tijd 'in beweging'.

Je zult als begeleider hierin mee moeten 'bewegen'. 

Begeleiden bij een groepsactiviteit

Voor deze module is de opdracht dat je een groepsactiviteit gaat begeleiden.

Activiteiten zet je altijd in om doelen te bereiken

De groepsactiviteit heeft een gezamenlijk doel, maar je zult tevens moeten afstemmen op de wensen en de mogelijkheden van de individuele cliënten.

Wat moet je je laten zien bij het begeleiden van de groepsactiviteit?

Gedurende de groepsactiviteit laat je zien dat je:

• Inspeelt op de wensen en behoeften van de cliënt(en)
  
• Een inschatting kan maken over de belastbaarheid van de cliënten
  
• Jouw gedrag en begeleidingsvorm afstemt op de cliënt(en)
  
• De cliënten ondersteunt in het behalen van doelen en ontwikkelingsmogelijkheden
  
• Toeziet dat de gedragsafspraken nageleefd worden
  
• De aandacht verdeelt tussen de individuele cliënt en de groepsbehoeften
  
• Observeert, anticipeert en reageert op groepsdynamiek
  
• Het groepsklimaat bevordert  

Inspelen op wensen en behoeften

Cliënten hebben wensen en behoeften en streven samen naar een bepaalde situatie die ze belangrijk vinden. 

Cliënten hebben elkaar nodig om het groepsdoel te bereiken.

Daarnaast hebben cliënten ook individuele doelen. De groepsdoelen en de individuele doelen kunnen met elkaar botsen. Ook in de zorg gebeurt dit regelmatig. 

Hoe hou je hier rekening mee en hoe ga jij hier mee om?

Je kunt een inschatting maken over de belastbaarheid van de cliënten

Belastbaarheid van cliënten

Het inschatten van het evenwicht tussen draaglast en draagkracht kan lastig zijn. Zeker als het gaat om nieuwe doelen of als er al twijfel is of de cliënt iets wel aankan. Wees alert op signalen dat een cliënt meer moet of wil presteren dan hij aankan.

Weet jij in hoeverre je jouw cliënten kunt 'belasten'? 

Met andere woorden: wat is de draagkracht en draaglast van jouw cliënten?

Ben je op de hoogte van hun fysieke, mentale en lichamelijke mogelijkheden en onmogelijkheden?

Zie tevens Boom, boek Methodisch begeleiden, H7

Jouw gedrag en begeleidingsvorm(en) afstemmen op de cliënt(en)

Het werken in groepen wordt voor een deel bepaald door groepsprocessen.

In de loop der tijd verandert een groep, doordat groepsleden op elkaar reageren

De vijf fasen van het model van Oomkes bestaan uit:

Oriëntatie

Strijd om de macht

Samenwerking

Strijd om de intimiteit

Harmonie

Wat kan jij betekenen als (persoonlijk) begeleider bij het groepsproces van jouw cliënten?

Wat kan jij betekenen als (persoonlijk) begeleider bij het groepsproces van jouw cliënten?

Inspelen op groepsontwikkeling

Zorgen voor goede en veilige sfeer

Stimuleren van interactie

Stimuleren van betrokkenheid

Geven van individuele aandacht

Omgaan met conformisme

Evenwicht bewaken en overzicht houden

Jouw gedrag en begeleidingsvorm(en) afstemmen op de cliënt(en)

Er zijn diverse begeleidingsstijlen*:

Sommige groepen vragen om een sturende begeleiding, sommige groepen vragen om een democratische begeleiding, anderen weer om een begeleiding die op de achtergrond aanwezig is 

*Diverse begeleidingsstijlen -> Boom: boek Methodisch begeleiden, H10
 

Je cliënt(en) ondersteunen in het behalen van doelen en ontwikkelingsmogelijkheden

Ondersteuning is altijd flexibel. De mate van ondersteuning verschilt niet alleen per cliënt, maar kan ook bij dezelfde cliënt verschillen. De volgende twee factoren zijn van invloed op de flexibiliteit:

1. de intensiteit van de ondersteuning
   
2. het proces van opbouwen en afbouwen

Bijvoorbeeld: een cliënt met motorische beperking die in een rolstoel zit kan altijd ondersteuning nodig hebben bij opstaan, douchen en toiletbezoek. Op andere gebieden heeft deze cliënt misschien geen of alleen lichte ondersteuning nodig. Je kunt bij de intensiteit van de ondersteuning hierbij onderscheid in maken.

Je cliënt(en) ondersteunen in het behalen van doelen en ontwikkelingsmogelijkheden

De wensen, behoeften, doelen en ontwikkelingsmogelijkheden van je cliënt vind je terug in het ondersteuningsplan

Hoe ondersteun jij je cliënten hierbij tijdens de groepsactiviteit?

Naleven van gedragsafspraken

Denk bij het uitvoeren van de activiteit ook aan:

Zijn er van te voren gedragsafspraken gemaakt?

Wat doe je als deze niet nageleefd worden?

Observeren, anticiperen en reageren op de groepsdynamiek

Hoe langer cliënten in een groep zitten, hoe meer ze samenvallen met de rol die ze hebben. Ook al zouden ze een andere rol willen, ze komen er vaak niet zo gemakkelijk meer vanaf.

  

Voor jou als (persoonlijk) begeleider is het belangrijk dat je weet welke  verschillende rollen er bestaan in jouw cliëntengroep of welke rol zij in een groep kunnen vervullen. Jij kunt cliënten ondersteunen in ander gedrag in de groep. Het is belangrijk dat alle cliënten in de groep tot hun recht komen.

Verschillende groepsrollen

Elke rol is anders en heeft vaak kwaliteiten, maar ook beperkingen. Om als groep cliënten goed te kunnen functioneren en aan het groepsdoel te werken is het belangrijk dat er verschillende rollen in de groep zitten. 

De rollen kunnen elkaar namelijk aanvullen. Naarmate de mensen in een groep elkaar leren kennen, weet iedereen steeds beter wat ze van een bepaald groepslid kunnen verwachten. Dit zorgt voor herkenning en voorspelbaarheid in de groep. 

Tip: hou hier dus rekening mee in het samenstellen van je groep voor je groepsactiviteit

Groepsontwikkeling

Een groep cliënten gaat in het begin anders met elkaar om dan later (aftasten). 

Vanaf de eerste keer dat een groep clienten samenkomt, doorloopt de groep een aantal fasen; groepsontwikkeling. 

In elke fase gebeuren er andere dingen in de groep en gaan de cliënten in de groep op een andere manier met elkaar om. 

Als  begeleider is het goed om de verschillende fasen van groepsontwikkeling te kennen.

Gelijkwaardigheid

Als begeleider bewaak je de gelijkwaardigheid in een groep. 

Er moet een zeker evenwicht zijn. Er mag bijvoorbeeld geen sprake zijn van pesten en ongewenste intimiteiten. 

                                                   Hoe zorg jij voor evenwicht in jouw groep? 

                                               Hoe herken je dat een cliënt wordt gepest? geef vb.

                                               

Noem twee acties die jij als begeleider
die je kunt uitvoeren om pestgedrag
te voorkomen?

Groepsklimaat bevorderen

Alle voorwaarden zijn belangrijk, maar veiligheid is wel het belangrijkst. Als (persoonlijk) begeleider heb je een belangrijke rol in het creëren van een veilige omgeving en het scheppen van een goede sfeer.

1. Hoe zorg jij voor een veilig (leer)klimaat?

2. Op welke manier kun jij als begeleider de sfeer in een groep creëren of beïnvloeden? 

Opdracht

Schrijf met je buurman/vrouw minimaal 5 andere interventies op die je nog meer kan inzetten om het groepsklimaat te beïnvloeden.

Evaluatie en afsluiting