Interpunctie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2,4

Leestekens + Engelse werkwoorden

Leestekens: Punten

Punten sluiten zelfstandige, mededelende zinnen af. 

''Morgen gaan we weer met de hele familie naar de Efteling.''

Wanneer plaats je de komma?(1)

• Voor en na een bijstelling
   Bijleveld, de minister van Defensie, deed een nieuw voorstel.
• In een opsomming
  Ik reed door Duitsland, Slovenië, Oostenrijk en Tjechië.
• Na de aanhef boven en de slotgroet onder een brief of e-mail.
  Geachte heer Bakker,     -    Met vriendelijke groet, 
• Voor en/of na een aanspreking.
  Sofie, wil jij mij de boter aangeven?

Wanneer plaats je de komma?(2)

• Tussen twee persoonsvormen
  Nu ik er langer over nadenk, vind ik het geen gek idee.

• Tussen gelijkwaardige bijvoeglijke naamwoorden
   Ik erger me aan zijn platvloerse, flauwe grappenmakerij. 
• Voor onderschikkende voegwoorden
   Hij is ziek, want hij heeft koorts.
• Voor een uitbreidende bijzin.
  Mijn buurman Arend, die vroeger een collega van mij was, heeft alles geregeld voor het straatfeest.
  

Handig weetje:

• Als je de zin uitspreekt, hoor je dan een rust? Of een duidelijk verschil in toonhoogte?
  
  
• Vaak gebruik je op die plek een komma.
  

Handig weetje:

• Als je de zin uitspreekt, hoor je dan een rust? Of een duidelijk verschil in toonhoogte?
  
  
• Vaak gebruik je op die plek een komma.
  

Joris die jongen die gisteren ook mee voetbalde zit in mijn klas

1. Joris, die jongen die gisteren ook mee voetbalde zit in mijn klas.
2. Joris, die jongen die gisteren ook mee voetbalde, zit in mijn klas.
3. Joris die jongen die gisteren ook mee voetbalde.zit in mijn klas.

Die nieuwe blauwe mooie auto is van mij.

1. Die nieuwe, blauwe mooie auto is van mij.
2. Die nieuwe blauwe, mooie auto is van mij.
3. Die nieuwe, blauwe, mooie, auto is van mij.
4. Die nieuwe, blauwe, mooie auto is van mij.

De koning die vorig jaar op het ijs uitgleed tijdens de wedstrijd zal morgen aftreden.

1. De koning die vorig jaar op het ijs uitgleed, tijdens de wedstrijd zal morgen aftreden.
2. De koning, die vorig jaar op het ijs uitgleed, tijdens de wedstrijd, zal morgen aftreden.
3. De koning die vorig jaar op het ijs uitgleed tijdens de wedstrijd, zal morgen aftreden.
4. De koning, die vorig jaar op het ijs uitgleed tijdens de wedstrijd, zal morgen aftreden.

Wanneer gebruik je aanhalingstekens?

'Enkele' aanhalingstekens

• Zelfnoemfunctie (gebruik van woord in context die over het woord gaat)
  Het woord ’kerel’ betekent hetzelfde als het woord ’man’. 
  
  
• Betekenis
  Die bestanden kun je op een ’boekenplank’ in je computer zetten. 
  
  
• Ironie/cynisme
  Die ’leuke’ buurman van jou heeft een overval gepleegd. 
  
  
• Naamsvermelding
  Het schilderij ’De Schreeuw’ is over de hele wereld bekend. 
  

''Dubbele'' aanhalingstekens

• Directe rede 
  

Mark Rutte verklaarde: ”Dan ga je toch lekker lenen?”

• Citaat
  

Met de zin ”Ik ben ein Berliner” maakte de president zich onsterfelijk.

• Maar
  

Mijn collega zei: ”Je moet niets steeds ’ja, ja’ zeggen.”

Aanhalingstekens, punten en komma’s

• Is het citaat / de directe rede een volledige zin en staat dit citaat aan het eind van de zin waar deze bij hoort: zet de punt dan binnen de aanhaling (en zet anders geen punt).
  Maarten suste: ”Dat went wel.”
  ”Dat went wel”, suste Maarten.

Aanhalingstekens, punten en komma’s

• Het vraagteken wordt alleen binnen de aanhalingstekens gezet als het citaat een vraag is. Voor het uitroepteken geldt dezelfde regel.
  Henk vroeg: ”Wat is dat voor onzin?”

De zo goed als nieuwe televisie van Marktplaats werkt helemaal niet.

1. De zo goed als nieuwe televisie van 'Marktplaats' werkt helemaal niet.
2. De zo goed als nieuwe televisie van Marktplaats werkt helemaal niet.
3. De zo goed als nieuwe televisie van Marktplaats 'werkt' helemaal niet.
4. De 'zo goed als nieuwe' televisie van Marktplaats werkt helemaal niet.

Amsterdam heeft negen letters.

1. Amsterdam, heeft negen letters.
2. Amsterdam heeft negen letters.
3. ’Amsterdam’ heeft negen letters.
4. ’Amsterdam’, heeft negen letters.

Met de woorden ”Hij was een beetje dom” werd Máxima snel populair.

1. Met de woorden: "Hij was een beetje dom” werd Máxima snel populair.
2. Met de woorden ”Hij" was een beetje dom werd Máxima snel populair.
3. Met de woorden: Hij was een beetje dom, werd Máxima snel populair.
4. Met de woorden ”Hij was een beetje dom” werd Máxima snel populair.

De dubbele punt

Gebruik je bij:

• opsommingen 
  
• het gebruik van de directe rede.  
  

Het spreekwoord zegt “De appel valt niet ver van de boom.”

1. Er moet geen dubbele punt.
2. Er moet een dubbele punt, want het is een opsomming.
3. Er moet een dubbele punt, want het is de directe rede.
4. Er moet een dubbele punt, omdat een verklaring volgt.

Ik moet bij de Jumbo het volgende kopen pindakaas tomaten brood en pasta.

1. Er moet geen dubbele punt
2. Er moet een dubbele punt, want het is een opsomming.
3. Er moet een dubbele punt, want het is directe rede.
4. Er moet een dubbele punt, omdat een verklaring volgt.

De ; plaats je in de volgende gevallen:

1. Tussen twee zinnen die zo nauw met elkaar verbonden zijn dat een punt iets te veel scheiding zou geven.
   
   Niemand had van tevoren gedacht dat Joke zou slagen; zij was immers ziek.
   

2. Bij opsommingen waarvan de delen uit zinsdelen bestaan. 

Voorbeeld:

We zien verschillende mogelijkheden: 

• meer prullenbakken plaatsen; 
  
• statiegeld invoeren; 
  
• met corveeploegen werken. 
  

Bestaan de delen van een opsomming uit hele zinnen dan gebruik je punten en hoofdletters. 

Voorbeeld:

We zien verschillende mogelijkheden: 

• We gaan meer prullenbakken plaatsen. 
  
• We gaan statiegeld invoeren. 
  
• We gaan met corveeploegen werken. 
  

Goed onthouden!

Omdat de puntkomma midden in een zin wordt geschreven, komt er nooit een hoofdletter achter.

Denk aan de volgende spullen
- toiletspullen
- een handdoek
- een warme trui, want het kan koud zijn
- iets lekkers voor bij de koffie

1. Denk aan de volgende spullen: - toiletspullen; - een handdoek; - een warme trui, want het kan koud zijn; - iets lekkers voor bij de koffie.
2. Denk aan de volgende spullen; - toiletspullen: - een handdoek: - een warme trui, want het kan koud zijn: - iets lekkers voor bij de koffie.

We stonden vroeg op we hadden een lange reis voor de boeg

1. We stonden vroeg op; we hadden een lange reis voor de boeg.
2. We stonden vroeg op: we hadden een lange reis voor de boeg.
3. We stonden vroeg op, we hadden een lange reis voor de boeg.
4. We stonden vroeg op; We hadden een lange reis voor de boeg.

Ik heb een hekel aan zwemmen toch neem ik een zwembroek mee

1. Ik heb een hekel aan zwemmen: Toch neem ik een zwembroek mee.
2. Ik heb een hekel aan zwemmen; toch neem ik een zwembroek mee.
3. Ik heb een hekel aan zwemmen, toch neem ik een zwembroek mee.
4. Ik heb een hekel aan zwemmen: toch neem ik een zwembroek mee.

Vul in op ...: ''Er zijn twee mogelijkheden ... het gaat door of het gaat niet door.''

1. .
2. ,
3. ;
4. :

Vul in op ...: ''Ik ga naar huis ... voordat het begint te stormen.''

1. .
2. ,
3. ;
4. :

Engelse werkwoorden in het NL

Engelse werkwoorden in het Nederlands:

(uitspraak en 't ex-kofschip!)

Deleten tt:

Ik delete (ik vorm)

Jij/hij deletet (ik vorm + t)

Hij deletet (ik vorm + t)

Wij/jullie/zij deleten (hele ww)

Net als zwakke Nederlandse werkwoorden:

Deleten vt:

Ik/jij/hij deletete (ik vorm + te)

Wij deleteten (ik vorm + ten)

Voltooid deelwoord:

gedeletet (ge + ik vorm + t)

Vul in: ''De gymdocent (timen v.t.) de snelle sprint van de leerlinge.''

Vul in: ''Wij hebben de foto ... (liken).''

''Heeft jouw broer de hele nacht gestreamt?''

1. Goed
2. Fout

Leestekens: puntkomma

Als je twee zinnen wil samenvoegen die sterk samenhangen

''We moesten overal lang wachten; vooral de wachtrij van de Vliegende Hollander was lang.''

Je kan de puntkomma hier vervangen door een punt!

Mijn advies: Laat de puntkomma gewoon achterwege!

Leestekens: dubbele punt

Als twee zinnen samenhangen, is de tweede soms een toelichting.

''Rapunzel is altijd lang bezig 's ochtends: ze moet haar meterslange haar vlechten.''

Controle: Kan je de dubbele punt vervangen door ''komma + want''?

citaat, aanhalingstekens

Punt, vraagteken, uitroepteken

Punt aan het einde van de zin

• Dit is een zin.

Vraagteken aan het einde van de vraag

• Hoe laat vertrekt de trein?
• Lees jij de krant?
  

Uitroepteken aan het einde van een bevel of uitroep

• Voorzichtig!