Grammatica hoofd- en bijzin

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Grammatica hoofd- en bijzin

Programma

-Huiswerk controleren + nakijken	5 min
-Herhalen zinsdelen	10 min
-Hoofd- en bijzinnen	10 min
-Woordvolgorde	5 min
-Nevenschikking en onderschikking -Oefenen	10 min 30 min

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je weet wat hoofdzinnen en bijzinnen zijn en hoe je kan bepalen wat hoofdzinnen en bijzinnen zijn  in een zin;
• Je kan bepalen of een zin een hoofdzin of een bijzin is;
• Je kan beredeneren of een zin een hoofdzin of een bijzin is;
• Je kan van complexe of ongewone zinnen de hoofdzinnen en bijzinnen beredeneren en je kan zelf zinnen bedenken die bijzonderheden hebben met hoofdzinnen en bijzinnen. 

Huiswerk controleren + nakijken

Open je schrift. 

Ga naar Google Classroom. 

In de map "Nederlands h3u" vind je een kopje met "Antwoorden". 

Daarin staan de antwoorden van Grammatica enkelvoudige zin.

Kijk je gemaakte opdrachten na.  

Stappenplan

Persoonsvorm	Het belangrijkste werkwoord, werkwoord dat verandert als je de vorm of tijd verandert.
Gezegde	Alle werkwoorden in de zin.
Onderwerp	Wie/wat + gezegde.
Lijdend voorwerp	Wie/wat + gezegde + onderwerp.
Meewerkend voorwerp	Aan wie/voor wie + gezegde + onderwerp (+lijdend voorwerp).
Voorzetselvoorwerp	Voorwerp + voorzetsel.
Bijvoeglijke bepaling	Geeft antwoord op vragen als waar, wanneer, hoe, hoeveel.

Werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in de zin.

Werkwoordelijk gezegde	Naamwoordelijk gezegde
beschrijft wat het onderwerp doet	beschrijft wat het onderwerp is. Wat hij is, hoort erbij en noem je het naamwoordelijk deel. Tobias is voetballer.
let op scheidbare werkwoorden	Heeft ook een werkwoordelijk deel met een koppelwerkwoord. Ik ben een beetje moe.
kan met hulpwerkwoorden worden aangevuld	Kan met hulpwerkwoorden worden aangevuld. Simon is soldaat geweest.
te hoort erbij	Blijven hoort ook bij zijn. Worden ook.
wederkerend voornaamwoord hoort erbij	Als zijn of blijven de betekenis heeft van bestaan, zich bevinden of plaatsvinden , is het geen koppelwerkwoord.

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Ze heeft hard gewerkt.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk gezegde of naamwoordelijk gezegde?

'Hij is een dokter'

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Zij wil gaan slapen.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Benoem alle zinsdelen.

Vorig schooljaar / heeft / Sanne / de lesstof

 / nog / aan Joris / uitgelegd.

pv - wg

ow

wg

lv

mv

bwb

bwb

Benoem de zinsdelen door ze naar het juiste vakje te slepen.

De zin: De jongen gaf zijn broertje vanochtend een schop. 

persoonsvorm

meewerkend voorwerp

lijdend voorwerp

onderwerp

bijwoordelijke bepaling

De jongen

gaf

zijn broertje

vanochtend

een schop

persoonsvorm

onderwerp

bijwoordelijke bepaling

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

De leerlingen 

stelden

veel vragen

vlak voor de toets

aan hun docent, 

want

ze

wilden

graag

een hoog cijfer.

Hoofd- en bijzin

Samengestelde zin --> Zinnen met meerdere gezegdes. Ze haastte zich en haalde net de bus. 

Hoofdzin --> Delen die op zichzelf kunnen staan. Ze haastte zich. Ze haalde net de bus. 

Bijzin --> Delen die niet op zichzelf kunnen staan. Als ze had getreuzeld, dan had ze net de bus gemist. 

In bijzinnen kunnen de werkwoorden niet los van elkaar staan. In hoofdzinnen wel. 

Als ze had vanochtend getreuzeld. 

Dan had ze de bus gemist. 

Nevenschikking en onderschikking

Nevenschikking --> een samengestelde zin met twee hoofdzinnen. Worden vaak verbonden met voegwoorden als en, maar, want, of etc. 

Onderschikking --> een hoofdzin + bijzin. Vaak verbonden met voegwoorden als dat, als, omdat, terwijl etc. 

Hoofdzin/Bijzin?
''Omdat ik koekjes lekker vind, koop ik vaak Oreo's.''

1. HZ+HZ
2. HZ+BZ
3. BZ+BZ
4. BZ+HZ

Hoofdzin/ bijzin?

Nadal heeft een geweldige backhand, maar toch kan hij Federer niet passeren.

1. HZ+HZ
2. HZ+BZ
3. BZ+HZ
4. BZ+BZ

Hoofdzin/bijzin?
Hoewel het vroeg licht werd, zongen de vogels nog niet.

1. HZ+HZ
2. BZ + BZ
3. BZ+HZ
4. HZ+BZ

Oefeningen

Wie?	Zelfstandig.
Wat?	(HAVO en VWO) Grammatica C hoofdzin en bijzin, opdracht 3,4,5,7 en 8.
Hoe?	HAVO: Oefenboek blz 122-123. VWO Oefenboek blz 130-131. Handboek blz 156-157.
Hulp?	Docent.
Tijd?	Tot 11:10.
Uitkomst?	Je beheerst de leerdoelen.
Klaar?	-Huiswerk gisteren, Zie LessonUp/Magister/Studiewijzer. -Huiswerk volgende week, Zie LessonUp/Magister/Studiewijzer.

Welke leerdoelen beheers je nu?

Deze leerdoelen beheers ik nu al

Deze leerdoelen beheers ik nog niet. Dus ga ik hier nog mee verder oefenen/lezen. Anders vraag ik hulp aan de docent.

Je weet wat hoofdzinnen en bijzinnen zijn en hoe je kan bepalen wat hoofdzinnen en bijzinnen zijn in een zin.

Je kan bepalen of een zin een hoofdzin of een bijzin is.

Je kan van complexe of ongewone zinnen de hoofdzinnen en bijzinnen beredeneren en je kan zelf zinnen bedenken die bijzonderheden hebben met hoofdzinnen en bijzinnen. 

Je kan beredeneren of een zin een hoofdzin of een bijzin is.