Leesvaardigheid hfst 3.2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Planning

1. Theorie Tekstopbouw / Opbouw van alinea's blz. 100

2. Opdr. 1 klassikaal in LessonUp

3. Opdr. 3 klassikaal in LessonUp

Kijk het huiswerk zelf na op de Classroom!

Tekstopbouw

Tekstopbouw: de volgorde van informatie in de tekst.

Twee manieren om een tekst op te bouwen:

- een driedeling: inleiding - kern - slot

- een tweedeling: inleiding - kern (nieuwsbericht)

Tekstopbouw

De inleiding kan verschillende functies hebben, maar er staat bijna altijd informatie in waaruit je het onderwerp van de tekst kunt afleiden.

De kern is het langste deel van de tekst en behandelt het onderwerp. In de kern kun je deelonderwerpen onderscheiden.

Slot: samenvatting of conclusie (geen nieuwe informatie)

Opbouw van alinea's

Alinea's hebben meestal ook een duidelijke opbouw. Ze bestaan uit een hoofdmededeling en een uitleg of uitwerking ervan.

De zin waarin de hoofdmededeling staat, noemen we de kernzin.

De kernzin is meestal de eerste zin van de alinea, maar hij kan ook op een andere plek staan (bijv. als laatste)

Opdr. 1 Waar of niet waar?
a. Een tekst bestaat uit drie delen betekent hetzelfde als een tekst bestaat uit drie alinea's.

1. waar
2. niet waar

Opdr. 1 Waar of niet waar?
b. Teksten die uit twee delen bestaan, komen veel voor.

1. waar
2. niet waar

Opdr. 1 Waar of niet waar?
c. Elke tekst heeft een inleiding.

1. waar
2. niet waar

Aan de slag

1. Opdr. 3 kl

2. Opdr. 3 in LessonUp

Opdr. 3a
Wat is het onderwerp van tekst 1?

Opdr. 3b
Wie is de schrijver?

Opdr. 3b
Wat is de bron van de tekst?

Opdr. 3c
Leg uit dat je aan de titel al een beetje kunt zien dat tekst 1 bedoeld is om informatie te geven.

Heeft tekst 1 een tweedeling of een driedeling?

1. tweedeling (inleiding - kern)
2. driedeling (inleiding - kern - slot)

Tweedeling

De slotalinea is niet de afsluiting van de

hele tekst, maar behandelt het laatste deelonderwerp. Er

staat nieuwe informatie in over het onderwerp.

Alinea's

Tekstopbouw

inleiding

kern

alinea 4

alinea 1

alinea 5 

alinea 2

alinea 3

alinea 6

Aan de slag

Opdracht 4 klassikaal

Lezen tekst 1 nauwkeurig klassikaal

Maken opdr. 5b t/m 5g + opdr. 6 zw

Huiswerk dinsdag 6 april

opdr. 5 en 6 af

Planning

1. nakijken opdr. 5 en 6

2. theorie hoofdgedachte, hoofd-en bijzaken en verwijswoorden

3. opdr. 7 kl

4. maken opdr. 9 t/m 12

Opdr. 5

b. 1 Het is een jaarlijkse traditie wie het eerste kievitsei

vindt.

2 Het is een jaarlijkse traditie om hierover te

discussiëren.

c Dit tekstdeel gaat niet over een verbod op het zoeken

van kievitseieren, maar over een verbod op het rapen

(= het leeghalen van nesten).

Opdr. 5

d. De Faunabescherming wil af van de ontheffing van het

verbod om kievitseieren te rapen. De provincie Friesland

wil de ontheffing juist handhaven.

Of: De Faunabescherming wil dat ook in Friesland het

rapen van kievitseieren wordt verboden. De provincie

Friesland wil deze traditie handhaven.

Opdr. 5

e In Friesland mogen de eieren worden geraapt, in andere

provincies niet.

f In de tekst worden drie andere lokale tradities genoemd:

zwientje tikken in Oost-Nederland, ganstrekken in

Grevenbicht en wc-potten gooien in Achterberg.

g Een nieuwe traditie. Of: een nieuw volksvermaak.

Opdr. 6

a Een ljipaai.

b Bijvoorbeeld: kieviten worden zo gering in aantal dat ze

dreigen te verdwijnen.

c Cijfers die nog maar korte tijd bekend zijn. Of: cijfers

over een periode die net achter de rug is.

d Aangeven, bijvoorbeeld met stokjes, waar zich een nest bevindt.

Opdr. 6

e 1 alternatief: een andere keus, een andere oplossing.

    2 lokale traditie: een plaatselijke gewoonte die al

geruime tijd bestaat.

   3 wijdverbreid: verspreid over een groot gebied.

Hoofdgedachte

De  hoofdgedachte is het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt.

Zo vind je de hoofdgedachte:

* je zoekt het onderwerp van de tekst;

* je stelt jezelf de vraag wat het belangrijkste is wat de schrijver over het onderwerp zegt. Je formuleert het antwoord in één zin.

Hoofdgedachte

Vaak heb je aan de titel, de inleiding en/of de slotalinea genoeg om de hoofdgedachte te vinden.

* Soms is de inleiding een korte samenvatting van de tekst.

* Of: de inleiding bevat een vraag, in de slotalinea staat het antwoord.

* Of: de inleiding noemt een mening, de slotalinea geeft de conclusie.

* Of: de slotalinea vat het belangrijkste samen

Verwijswoorden

Als een schrijver niet steeds dezelfde woorden wil gebruiken, vervangt hij ze door verwijswoorden. Bijna alle verwijswoorden verwijzen naar iets wat eerder in de tekst is genoemd. Soms verwijst een verwijswoord naar iets wat nog moet komen.

Stel de vraag: Wie, wat, waar of welke?

Hoofd-en bijzaken

Niet alle informatie in de tekst is even belangrijk. Als je een tekst wilt samenvatten, noteer je alleen de hoofdzaken, de belangrijkste dingen die in de tekst worden gezegd.

De bijzaken, de minder belangrijke informatie laat je weg.

Bekijk per deelonderwerp wat de hoofdzaak is.

Bekijk de kernzinnen.

In welke woorden betekent hoofd- hetzelfde als in hoofdgedachte en hoofdzaak?

1. hoofdmaaltijd, hoofdhaar, hoofdrol
2. hoofdmaaltijd, hoofdrol, hoofdregel
3. hoofdhaar, hoofdrol, hoofdregel
4. hoofdmaaltijd, hoofdrol, hoofdregel

Wat betekent 'hoofd' in deze woorden?

Welke zin geeft het beste de hoofdgedachte weer van tekst 1?

1. Kievitseieren rapen staat ter discussie omdat de populatie bedreigd wordt.
2. Kievitseieren rapen en andere tradities waarin dieren een rol spelen staan ter discussie.
3. Niet al het Nederlandse volksvermaak staat ter discussie.

In welke alinea van tekst 1 vond je de hoofdgedachte?

Aan de slag

Maak opdr. 9 t/m 12 blz. 103

Huiswerk vrijdag

opdr. 9 t/m 12