Les 7: Genexpressie

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 2

Plantkunde

les 7: Genexpressie

Lesplanning

- Weefselkweek

- Transformatie

- Genen en allelen

- Homozygoot vs. Heterozygoot

- Mendel's erwtjes

- Monohybride kruisingen

- oefenen

Plantenweefselkweek

- Steriel werken!

- Liefst in flowkast, maar kan ook zonder.

Maakt steriel stekken mogelijk --> snelle vermeerdering met beperkte kans op overdracht van ziektes

Meristeemweefsel

Meristeemweefsel bevindt zich vooral in de worteltoppen, stengeltoppen en bladoksels. 

- Steriel isoleren 

- Elke okselknop, stengel- of worteltop krijgt een eigen buis --> besmetting tegen gaan. 

- Veelgebruikt medium is M&S met Daishin agar + eventueel plantenhormonen

Wat is dat ook alweer?

Meristeemweefsel is het ongedifferentiëerde deelweefsel van de plant . Zeg maar de stamcellen van de plant.

Transformatie met Agrobacterium

Stappen

1. Digestie (tumorgen uit Ti-plasmide knippen) 
2. Ligatie (stukje gewenst DNA in Ti-plasmide bouwen) 
3. Transformatie  (gemodificeerd gen in Agrobacterium brengen)
4. Plant beschadigen en gemodificeerde Agrobacterium opbrengen
5. Agrobacterium hecht d.m.v. cellulosedraden en                           aan de plantencel.
6. In de bacterie wordt het stukje DNA weer losgeknipt. 
7.  Via                               wordt het stukje                     ingebracht in het plant DNA. 
8. Callus wordt gestimuleerd door hormonen in de voedingsbodem. --> DNA zit later in iedere nieuwe plantencel. 

Ti

Ti staat voor tumor inducing (tumor opwekkend)

T-DNA

T-DNA is transfer DNA. Dit is DNA dat vanuit een Ti-plasmide wordt overgebracht naar het DNA van de gastheerplant. 

Bij een gelijke verhouding cytokinine als auxine wordt de vorming van callusweefsel gestimuleerd.

rhicadhesine

Een membraaneiwit waardoor Agrobacterium nog beter aan de plantencel blijft plakken.

conjugatie

conjugatie is een manier van sommige bacteriën om DNA uit te wisselen met soortgenoten of in dit geval met een gastheercel. Meestal gebeurt dit via een buis die de sekspilus of pilus genoemd wordt. 

Waarom is het nodig bij celkweek steriel te werken?

Sleep de begrippen naar de goede zin.

1. Het overbrengen van erfelijke informatie van de Agrobacterium naar de gastheer

2. Het inbrengen van een stukje gewenst DNA in een plasmide

3. Een buis waardoor het stukje gewenst DNA van de Agrobacterium naar de gastheer wordt gebracht

4. Het inbrengen van het gemodificeerde plasmide in de Agrobacterium

Transformatie

Ligatie

Conjugatie

Pilus

Wat weet je al
m.b.t. genetica?

Genen

Planten hebben meerdere chromosomen net als de mens.

Bijv. rozen hebben 14 chromosomen 

de zwarte moerbei 308!

Bij kruising komt de helft van de chromosomen van de mannelijke plant en de andere helft van de vrouwelijke.

Op de chromosomen liggen stukjes DNA die coderen voor een bepaalde eigenschap --> Genen

Bijvoorbeeld: Bloemkleur, bladvorm, hoogte. 

Allelen

De eigenschap waarvoor een bepaald gen codeert is altijd hetzelfde bijvoorbeeld bladvorm, maar de soort vorm kan verschillen 

Bijvoorbeeld gen mannelijke plant: Rond blad

Gen vrouwelijke plant: Gekarteld blad. 

Deze verschillende vormen van één gen, noemen we allelen. Een plant heeft dus altijd minimaal 2 allelen voor een bepaalde eigenschap. 

Homozygoot vs. Heterozygoot

Homo = hetzelfde                 

Hetero = verschillend 

heterozygoot heeft dus  verschillende allelen 

homozygoot heeft dus dezelfde allelen

RR =     

rr =   

Rr =      

?

Homozygoot

?

Homozygoot

?

Heterozygoot

Rr is

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

Monohybride kruising

= overerving waarbij op één eigenschap gelet wordt. Dus bijvoorbeeld alleen de kleur van de erwtjes.

Dihybride wil dus zeggen dat gekeken wordt naar overerving van twee eigenschappen.

Oefening

Een paarse erwtenplant wordt gekruist met een witte erwtenplant. Er komen 3 nieuwe paarse erwtenplantjes

1. Welk allel is dominant?

2. Wat zijn de genotypen van de 3 erwtenplantjes?

3. Wat is het genotype van de paarse ouderplant?

Het paarse allel

3x Aa 

AA

We kruisen een plant met genotype Aa met een plant met genotype aa.
Welk genotype kan niet voorkomen bij deze kruising?

1. AA
2. Aa
3. aa

Hoeveel procent kans heb je op een volledig recessief genotype als beide ouderplanten het genotype Aa hebben?

1. 100%
2. 75%
3. 50%
4. 25%

Uitleg vraag

25% AA

50% Aa

25% aa

	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

We kruisen een plant met genotype BB met een plant met genotype Bb.
Welk genotype kan niet voorkomen bij deze kruising?

1. BB
2. Bb
3. bb

We kruisen een plant met genotype BB met een plant met genotype Bb.
Hoeveel procent van de nakomelingen heeft genotype BB

1. 100%
2. 75%
3. 50%
4. 25%

Uitleg vraag

50% BB

50% Bb

	B	B
B	BB	BB
b	Bb	Bb

De nakomelingen van twee planten hebben allemaal het genotype Aa. Wat zijn de genotypen van de ouderplanten geweest?

1. AA en Aa
2. Aa en Aa
3. Aa en aa
4. AA en aa

Uitleg

	A	A
a	Aa	Aa
a	Aa	Aa

Zijn er nog andere vragen?

Wat vind je nog lastig?