Gedrag bij mens en dier

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

 gedrag

 Gedrag bij mens en dier

Wat is gedrag?

1. het maken van alle bewegingen van een mens of een dier.
2. alles wat een dier of mens doet, dus ook zweten en huilen.
3. alles wat een dier doet om zijn baasje het naar zijn zin te maken.
4. een respons

Gedrag

Alle waarneembare activiteiten van een dier of een mens.

Ethologie: studie van gedrag van dieren.

Mira is buiten aan het werk. Ze krijgt het warm en trekt haar jas uit.
Is het uittrekken van haar jas een respons op een inwendige of op een uitwendige prikkel?

1. inwendige prikkel
2. uitwendige prikkel

gedrag beschrijven

Objectief!

*ethogram 

lijst van alle soorten gedrag die bij een dier voorkomen.

*protocol

lijst van waargenomen gedragingen bij een dier.

ethogram

protocol

sleutelprikkel

is een prikkel die steeds tot dezelfde vaste respons leidt.

een dier wordt door zijn erfelijke aanleg ''gedwongen'' om op de sleutelprikkel te reageren.

supranormale prikkels

Een koekoek heeft  een felgekleurdere snavel en zal dus meer te eten krijgen van zijn pleegouders.

=een prikkel waar sterker op gereageerd wordt.

aangeboren

alles wat je meteen al kan is aangeboren gedrag.

Bij dieren noem je dit ook wel instinct

Bijvoorbeeld: 

gapen

dieren die meteen na geboorte kunnen opstaan en lopen

aangeleerd gedrag

Al het gedrag wat je nog niet direct vanaf de geboorte kan is aangeleerd.

leren door nadoen 

leren door inprenten 

leren door trial and error

leren door conditionering

leren door na te denken -> inzicht

Inprenten

• In de eerste weken leren jonge dieren en baby's wie hun ouders zijn.

• Baby's herkennen binnen 2 dagen de geur van hun moeder.

• Een jonge eend dat uit zijn ei komt, leert direct de vorm en geluiden van zijn moeder herkennen.

Gewennen

• Mensen en dieren leren om niet op alle prikkels te reageren.

• Vogels leren bijvoorbeeld dat vogelverschrikkers geen gevaar vormen. Ze zullen er dan niet meer op reageren.

Trial and error

• Leren met 'vallen en opstaan'.

• Door uitproberen leren dieren bijvoorbeeld wat wel en niet eetbaar is.

• Trial and error heet ook wel proefondervindelijk leren.

• In het plaatje hiernaast zie je ook een voorbeeld van trial and error.

Inzichtelijk leren

• Leren door nadenken.

• Dieren en mensen bedenken in hun hoofd hoe ze een probleem moeten oplossen.

• De kraai hiernaast vult de vaas met stenen, zodat het water omhoog komt. Als het water hoog genoeg komt kan hij drinken.

Conditioneren

• Leren door een verband te leggen tussen het gedrag en het gevolg daarvan.

• De hond hiernaast heeft geleerd dat hij een beloning krijgt wanneer hij een trucje laat zien (op zijn achterpoten zitten), wanneer de baas dit vraagt.

• Gedrag: op zijn achterpoten zitten. 

       Gevolg: Beloning (snoepje en vriendelijke woorden).

Imiteren

• Leren door nadoen.

• Hiernaast zie je dat welpen leren drinken door hun moeder na te doen.

• Zo leren kinderen bijvoorbeeld met bestek eten. En leren vogels vliegen.

sociaal gedrag

Gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar

Communicatie via: houdingen, geluiden, kleuren, geuren, gebaren

Hoe heet "versieren" in de dierenwereld?

1. Oversprong gedrag
2. Balts gedrag
3. Dominant gedrag
4. Onderdanig gedrag

Een partner vinden

Dieren vinden een partner door baltsgedrag te vertonen.

Dieren maken bij de balts gebruik van (overdreven) signalen.

Een 'eigen' gebied van een dier noem je ook wel een .... ?

1. Territorium
2. Balts
3. Domein
4. Huis

territoriumgedrag

Dieren kunnen een eigen gebied hebben waar ze in leven. Dit noem je een territorium. De grenzen van dit gebied markeren ze door urine of geurstoffen.

dreig / imponeergedrag

Gedrag waarbij een dier zich zo groot en indrukwekkend mogelijk maakt.

Een jonge eend, net uit het ei, volgt meteen zijn moeder

1. Imiteren
2. Trail and error
3. Inzicht
4. Inprenting

Een harde knal is een

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel

Je hebt honger.

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel