Domein F vwo

Domein F

samenwerken en onderhandelen

boekje speltheorie

Nash evenwicht

Hoe ook alweer evenwicht bepalen?

Een Nash evenwicht is een situatie binnen de speltheorie waarbij geen enkele speler zijn opbrengst kan verbeteren door eenzijdig een andere keuze te maken.

Met andere woorden: een situatie waarbij het voor geen enkele speler voordelig is daarvan af te wijken, als de andere speler(s) dat niet ook doet.

Gevangenendilemma?

Is dit een voorbeeld van een gevangenendilemma?

Gevangenendilemma

Een Nash-evenwicht hoeft geen gevangenendilemma te zijn.

Een gevangendilemma is wel altijd een Nash evenwicht.

Bij een prisoners dilemma ontstaat een Nash-evenwicht dat niet optimaal is. Eenzijdig handelen kan de uitkomst niet verbeteren, maar door samenwerking zou een betere uitkomst tot stand kunnen komen.

Oplossingen gevangendilemma

Bij zelfbinding ‘bindt’ een partij zich vrijwillig aan het maken van een bepaalde keuze.

Zelfbinding kan op allerlei manieren, maar wordt voor de tegenpartij pas geloofwaardig wanneer er kosten verbonden zijn aan het niet-uitvoeren van de voorgenomen strategie.

Met andere woorden; zelfbinding wordt geloofwaardiger wanneer de bindende partij een negatieve consequentie verbindt aan zijn dominante strategie.  

Wanneer de ander weet dat jij bij het breken van je belofte nadeel zult ondervinden, zal de belofte eerder geloofd worden.

gezamenlijke opbrengst
 wanneer bedrijven een gezamenlijk belang krijgen, zullen ze ook andere keuzes gaan maken.  

sociale normen/druk gewoontes of sociale druk kunnen de keuzes zodanig beïnvloeden dat er een betere uitkomst uit komt.

Verzonken kosten

Kosten die al gemaakt zijn en niet kunnen worden teruggedraaid vanwege het specifieke karakter van de uitgave.

In dat kader wordt ook wel gesproken van specifieke kosten/een specifieke investering. Alleen op de vooraf bedoelde manier kunnen de kosten worden terugverdiend.

voorbeeld verzonken kosten

Een kleine gemeente in de Alpen wil een nieuwe skigebied aanleggen als economische impuls voor de regio. Een slimme ondernemer begint alvast met de bouw van een groot hotel en de aanleg van een eigen skilift.

Hotel en skilift zijn specifieke investeringen. Ze kunnen alleen worden terugverdiend als de gemeente het skigebied ontwikkelt.

Berovingsprobleem 

Bij deze specifieke investering is de ondernemer afhankelijk van de gemeente. Als de gemeente de plannen van het skigebied stopzet, kan de ondernemer de gemaakte investeringen niet meer terug verdienen. Hij wordt als het ware ‘beroofd’ van zijn geplande opbrengsten.

De gemeente zou de ondernemer zelfs kunnen ‘dwingen’ om mee te betalen aan de aanleg van het skigebied door te dreigen met het stopzetten van de ontwikkeling van het gebied. Omdat de ondernemer al zoveel geld als verzonken kosten heeft uitgegeven, kan hij wellicht beter meebetalen

Meeliftgedrag

Meeliftersgedrag ontstaat wanneer iemand (gratis) kan profiteren van de aankoop/inspanning van een ander.

Collectieve goederen

Collectieve goederen zijn goederen waarvan iedereen kan profiteren als ze er eenmaal zijn. Je kunt niemand uitsluiten van gebruik als hij/zij niet betaalt.

Daarom zal de overheid iedereen moeten dwingen om mee te betalen door belastinginning. Alleen door gedwongen betalen is meeliftersgedrag niet mogelijk.

En omdat de overheid via belasting die betaling mag afdwingen, is de overheid de enige die de collectieve goederen kan leveren.

simultaan / sequentieel spel

Simultaan spel: spelers moeten gelijktijdig hun actie bepalen.

sequentieel spel

Bij een sequentieel spel nemen de spelers na elkaar een beslissing. De eerste speler heeft daarbij wellicht voordeel, omdat hij rekening kan houden met de reactie van de andere speler.

Bij een sequentieel spel gebruiken we een beslisboom om alle mogelijke (combinaties van) acties in kaart te brengen en te analyseren.

Beslisboom