Signaalwoorden

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 2

Ontdek de verbanden in teksten

Leerdoel

Aan het einde van deze les:

• weet je wat tekstverbanden en signaalwoorden zijn;
• kan je tekstverbanden herkennen;
• heb je geoefend met signaalwoorden.

Leg het leerdoel van de les uit.

Wat weet jij nog over signaalwoorden?

Voorbeeld zonder signaalwoorden

Ik heb stage gelopen bij Woest Hout bv. Woest Hout bv. is een zelfstandig bedrijf wat geleid wordt door Bert Kassie. Bert Kassie werkt alleen. Hij krijgt nog veel hulp van zijn vader. Zijn vader was vroeger ook zelfstandig meubelmaker. Woest Hout bv bevindt zich in Huizen aan de Berkenlaan 12. De kantoorruimte bevindt zich op dit adres. Ook een kleine werkruimte. Dhr. Kassie had de omvang van de werkruimte wat misrekend. Dhr. Kassie kwam ruimte tekort. Hij moest op zoek naar nog een werkruimte. Werkruimte heeft hij gevonden bij zijn vader. Zijn vader is gestopt met werken. Zijn werkruimte stond zo goed als leeg.

Voorbeeld met signaalwoorden (en verwijswoorden)

Ik heb stage gelopen bij Woest Hout bv. Dit is een zelfstandig bedrijf dat geleid wordt door Bert Kassie. Hij werkt alleen, maar krijgt nog veel hulp van zijn vader. Die was vroeger ook zelfstandig meubelmaker. Woest Hout bv bevindt zich in Huizen aan de Berkenlaan 12. Op dit adres bevindt zich de kantoorruimte en een kleine werkruimte. Dhr. Kassie had de omvang van deze werkruimte wat misrekend, waardoor hij ruimte tekortkwam en op zoek moest naar nog een werkplaats. Omdat zijn vader gestopt is met werken en zijn werkruimte dus zo goed als leeg stond, heeft dhr. Kassie deze overgenomen.

Wat zijn tekstverbanden?

Tekstverbanden zijn de manieren waarop zinnen en alinea's in een tekst met elkaar verbonden zijn. Tekstverbanden zorgen voor samenhang in een tekst.

Ik kwam vanmorgen te laat. Mijn band was lek.

Ik kwam vanmorgen te laat, omdat ik een lekke band had.

Beschrijf wat tekstverbanden zijn en geef enkele voorbeelden.

Waarom zijn tekstverbanden belangrijk?

Tekstverbanden helpen je om de tekst beter te begrijpen en de structuur ervan te herkennen. Daarnaast gebruik je tekstverbanden om zelf duidelijke teksten te schrijven. Ook bij het spreken en tijdens gesprekken gebruik je ze.

Leg uit waarom het begrijpen van tekstverbanden belangrijk is.

Welke tekstverbanden zijn er?

Er zijn verschillende soorten tekstverbanden:

• Opsomming of volgorde
• Tegenstelling
• Oorzaak-gevolg 
• Tijdsverloop
• Voorwaarde
• Samenvatting/conclusie
• Voorbeeld
• Vergelijking
• Doel-middel
• Reden of argument

Beschrijf enkele veelvoorkomende tekstverbanden en geef voorbeelden.

Wat zijn signaalwoorden?

Signaalwoorden zijn woorden die aangeven welk tekstverband er wordt gebruikt. 

Bijvoorbeeld: omdat, vervolgens, zodat, eerst, dus...

Leg uit wat signaalwoorden zijn en geef enkele voorbeelden.

Waarom zijn signaalwoorden belangrijk?

Signaalwoorden helpen je om tekstverbanden te herkennen en de structuur van de tekst te begrijpen. Ook helpen signaalwoorden om samenhang in jouw teksten en gesprekken te krijgen.

Ze staan vaak aan het begin van een zin of alinea, maar soms ook in het midden of aan het eind.

Leg uit waarom het begrijpen van signaalwoorden belangrijk is.

Signaalwoorden

• Opsomming: ten eerste, ten tweede. Eerst, om te beginnen, daarnaast, verder, bovendien.

• Tegenstelling: maar, echter, toch, integendeel, ondanks.

• Argument/reden (oorzaak-gevolg): omdat, daarom, doordat, zodat, dus, om die reden.

• Voorwaarde: als, indien, tenzij, mits.

• Doel-middel: waarmee, zodat, doordat, als gevolg van, om ...... te.

Beschrijf enkele veelvoorkomende tekstverbanden en geef voorbeelden.

Signaalwoorden

• Tijdsverloop: eerst, tijdens, daarna, zodra, terwijl, voordat.

• Samenvatting/conclusie: kortom, samenvattend, dus, concluderend, hieruit blijkt dat.

• Voorbeeld: bijvoorbeeld: denk aan, zoals, zo, stel dat.

• Vergelijking: zo, net zo, evenals, op dezelfde manier, zie ook.

Beschrijf enkele veelvoorkomende tekstverbanden en geef voorbeelden.

Ik volg de les, zodat ik het beter begrijp.

1. Conclusie
2. Doel-middel
3. Tegenstelling
4. Oorzaak-gevolg

Je kunt die laptop wel gebruiken, als je er maar geen grote bestanden mee downloadt.

1. Verklaring
2. Voorwaarde
3. Voorbeeld
4. Doel-middel

De elektriciteit viel uit, dus konden we de rest van de dag niets meer doen.

1. Verklaring
2. Voorwaarde
3. Conclusie
4. Tegenstelling

Om chaos te vermijden, kun je het beste voor acht uur beginnen.

1. Verklaring
2. Voorwaarde
3. Conclusie
4. Doel-middel

Ik was niet geconcentreerd. Bovendien was ik moe van de acht rondjes die ik al gelopen had.

1. Opsomming
2. Tegenstelling
3. Conclusie
4. Doel-middel

Je ziet dat het niet aan kan en _____ laat je hem met die cliënten alleen.

1. bovendien
2. daarom
3. toch
4. immers

Tegenstelling

toch, desondanks

Iedere keer vraagt ze er weer naar, _____ ik weet het niet.

1. maar
2. dus
3. omdat
4. waardoor

Tegenstelling

maar

De lijm lost op als je het onder een warme kraan houdt, _______ de deksel los kunt wrikken.

1. hoewel
2. zodat
3. als
4. vervolgens

Doel-middel

zodat, waarmee

Ze heeft het al druk genoeg met de administratie, je kunt het haar _____ beter niet vragen.

1. vervolgens
2. ten eerste
3. dus
4. toch

Conclusie

dus, uiteindelijk, kortom

Opdracht NuNederlands

Schrijven

2.1 Informatieve teksten

Opdracht 2: twee alinea's van een artikel schrijven.

Gebruik bij het schrijven signaalwoorden! 

Zelf verder oefenen

LEZEN: Onderstreep in een tekst of artikel alle signaalwoorden. Bepaal daarmee welke tekstverbanden er zijn. Lees dan de hele tekst en controleer of jouw tekstverband klopt.

SCHRIJVEN: Neem een verslag dat je hebt geschreven. Welke tekstverbanden kan je gebruiken? Maak nu nieuwe zinnen met de signaalwoorden. Zo verbeter je de samenhang.

Rond de les af en geef aan wat de leerlingen de volgende les kunnen verwachten.