Bewegingsstelsel aandoeningen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Zorgvragers met een aandoening in het bewegingsstelsel

Inhoud les

• stukje herhaling vorig week over bot- en spierstelsel 
• Aandoeningen aan het bewegingsstelsel
• oefenen met botten

Soorten gewrichten

Van links naar rechts;

• Kogelgewricht
• Scharniergewricht
• Rolgewricht

Spieren

Zonder spieren kunnen  botten en gewrichten niet bewegen.

• Dwarsgestreepte spieren Willekeurig
• Gladspierweefsel
  Onwillekeurig
• Hartspierweefsel
  Dwarsgestreept. Onwillekeurig.

Noem de functies van het skelet (er zijn er 5)

Een ouder persoon breekt sneller een bot dan een kind omdat ...

1. Zij hebben veel lijmstoffen en weinig kalkzouten in het bot
2. Zij hebben weinig lijmstoffen en veel kalkzouten in het bot
3. Botten van kinderen bestaan voornamelijk uit kraakbeen

Wat voor gewricht is dit?

1. Scharniergewricht
2. Kogelgewricht
3. Rolgewricht
4. Zadelgewricht

Wat voor gewricht is dit?

1. Scharniergewricht
2. Kogelgewricht
3. Rolgewricht
4. Zadelgewricht

Wat voor gewricht is dit?

1. Scharniergewricht
2. Kogelgewricht
3. Rolgewricht
4. Zadelgewricht

Wat is hier in het rood afgebeeld?

1. Spierweefsel
2. Pees
3. Kraakbeen
4. Bindweefsel

Wat is hier in het blauw afgebeeld? (het buitenste blauw op de tekening)

1. gewrichtskapsel met vlies
2. Gewrichtsbanden
3. Kraakbeen
4. beenvlies

Waar of niet waar:
Bij volwassenen zit rood beenmerg in de pijpbeenderen.

1. Waar
2. Niet waar

Rood beenmerg

• platte beenderen, zoals schedelbotten, ribben en borstbeen. 
• onregelmatige of korte beenderen, zoals de wervels, de handwortelbeentjes en voetwortelbeentjes. 

Welke aandoeningen in het
bewegingsstelsel ken je?

Reuma

Verzamelnaam voor meerdere aandoeningen van het bewegingsapparaat:

• reumatoïde artritis
• artrose
• spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew)
• jicht (een pijnlijke ontsteking in een gewricht
• fibromyalgie

Wat weet je van reumatoïde artritis?

Reumatoïde artritis (RA)

• meer vrouwen dan mannen;  (tot 45 jr)
• ontstekingen van gewrichten; voet- en handgewrichten, pols, elleboog, schouder, enkel, knie en heup.
•  afweersysteem raakt ontregeld, waardoor ontstekingseiwitten vrijkomen = auto-immuunziekte -> lichaam maakt antistoffen tegen het eigen lichaam
• Diagnose stellen: 

- in bloed is de bezinking (BSE waarde) vaak verhoogd + reumafactor aanwezig (speciaal eiwit).

- anti-CCP test: bepaalde antistoffen aanwezig. 

Reumatoïde artritis

EEN AANTAL SYMPTOMEN

• Actieve en inactieve perioden
• Pijnlijke, warme, gezwollen gewrichten
• Ochtendstijfheid
• Vermoeidheid
• Gewrichtsschade 
• Noduli
• Symmetrie

Het synovium raakt ontstoken. 

(slijmvlies dat de gewrichtsholten bekleedt) 

Vaak ook peesscheden en slijmbeurzen ontstoken.

Noduli:

benige verdikkingen aan de eindkootje van de vingers

ontsteking begint in het gewrichtskapsel. Het binnenste deel van het gewrichtskapsel, dat de gewrichtsholte omgeeft, wordt dikker door de ontsteking en voelt warm aan.  Door uittreden van vocht in de gewrichtsholte ontstaat een zwelling. Daardoor wordt het gewricht pijnlijk en stijf.

Laagje kraakbeen en bot zelf kan ook aangetast worden.

Behandeling

• reumatoloog
• reumaconsulent (verpleegkundige)
• oefen- of fysiotherapeut
• podotherapeut of orthopedisch schoenmaker
• Pijnstillers en reumaremmers
• warmte- of koudetherapie

De koudetherapie wordt tijdens een actieve periode plaatselijk toegepast om ontstekingsprocessen te verminderen.

De zorgvrager zal geneigd zijn de spieren nauwelijks te bewegen als dit te veel pijn doet. Het gevolg is dat de spieren slap en krachteloos worden, en in omvang afnemen (atrofisch). Door weinig beweging van gewrichten kan ook een dwangstand (contractuur) ontstaan.

Medicatie R.A.

• Ontstekingsremmers met pijnstillend effect, niet-steroïde anti-inflammatoire drugs (NSAID):  diclofenac, naproxen en ibuprofen. 

     Een nieuwere groep NSAIDs zijn COX-2-remmers: etoricoxib, celecoxib, meloxicam. 

• Corticosteroïden: prednison. 
• Reumaremmers: disease-modifying antirheumatic drugs (DMARDs): methotrexaat, sulfasalazine, goud, hydroxychloroquine, azathioprine, leflunomide en ciclosporine.
• Biologicals:  remt de werking van ontstekingseiwitten of afweercellen in het lichaam. Drie soorten: TNF-alfaremmers, interleukineremmers, B- en T-celremmers.

Artrose = artrosis deformans

Gewrichtsslijtage: kraakbeen neemt in hoeveelheid af. 

De vloeistof (synovium) vermindert in het gewricht.

Osteofyt: Botvergroeiing die vaak bij artrose ontstaat aan de randen van gewrichtsvlakken.

Erfelijke aanleg

Vroeger opgelopen sportblessure

Overgewicht

Langdurige zware belasting

Zwaar lichamelijk werk

Te veel en te intensief sporten

RA

Verschijnselen artrose

• pijn bij vooral bewegen en belasten van het gewricht;
• pijn die in rust minder is, na rust startpijn;
  
• een bewegingsbeperking van het aangedane gewricht;
  
• lichte tekenen van een ontsteking van het aangedane gewricht, zoals zwelling en warmte. 
  

Behandeling artrose

• overgewicht vermijden of gewicht verminderen;
• overbelasting van een gewricht verminderen, bijvoorbeeld door een betere houding, betere schoenen, spiertraining en aanpassing van activiteiten.
• operatief te corrigeren van bijvoorbeeld standsafwijkingen of bandletsels;
• teveel aan vocht weg te nemen met punctie, zodat de druk op de gewrichtsbanden en het kapsel wordt opgeheven;
• via een kijkoperatie aangetast en afgebrokkeld kraakbeen te verwijderen;
• aangetaste gewrichten te vervangen door prothesen (heup- en kniegewrichten zijn de meest voorkomende prothesen).
• pijnmedicatie die ook ontstekingsremmend werkt
• Glucosamine en chondroïtine zijn stoffen die een deel van de opbouw van normaal kraakbeen vormen?

Ziekte van Bechterew = spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew)

• ontsteking van de wervels en stijfheid
• de gewrichten van het bekken en de wervelkolom raken ontstoken. Maar ook schouders, heupen en knieën kunnen meedoen in het proces.  
• aantasting van de sacro-iliacale (SI) gewrichten -> pijnklachten ter hoogte van bilstreek
• Symptomen: pijn en bewegingsbeperking, vermoeidheid. pijn in de nacht erger.
• vaker bij mannen dan vrouwen
• tussen 15-35 jaar
• auto-immuunziekte

De ontsteking kan op lange termijn oorzaak zijn van vergroeiingen van de wervels, omdat door de ontsteking zich littekenweefsel vormt in de ruimte tussen twee beenderen. Zo raakt het gewricht verstijfd. Het littekenweefsel kan uiteindelijk tot bot omgevormd worden. Het gewricht is daardoor volledig verstijfd: de twee beenderen vormen nu als het ware één been. 

 keert het afweersysteem zich tegen de eigen weefsels en de gewrichten

Behandeling

De rug zoveel mogelijk bewegelijk en recht houden.

• ontstekingsremmende medicijnen 
• TNF--blokkers, zoals Remicade®, Enbrel® en Humira®, die remmend werken op het lichaamseigen eiwit tumornecrosefactor (TNF). 
• fysiotherapie of oefentherapie Cesar of Mensendieck, voor houdingsadviezen en instructies voor oefeningen.

Jicht

• Reumatische aandoening.
• Ontstaat doordat er te veel urinezuur in het bloed zit.
• Urinezuur vormt kristallen.
• Deze kunnen neerslaan in gewrichten en andere weefsels.
• Er kan dan een ontsteking ontstaan.

Wat is urinezuur?

Ontstaat bij de afbraak van purine.

Maar wat is purine?

Dit komt via twee manieren in ons lichaam;

• Als afbraakproduct van (lichaams) eiwitten
• Via voeding (met name dierlijke producten)

Osteoporose

‘poreus bot’

Chronische aandoening

Oorzaak onbekend.

18 Trigger punten

Fracturen (#)

Femur

Collum

Humerus

• Dijbeen
• Heup
• Schouder

edition.thiememeulenhoff.nl

Maak de vragen bij de praktijksituatie over Joop 

Verpleeg-, verzorgingshuizen, thuiszorg 1 N3

Module 5: Zorgvragers met aandoeningen aan het bewegingsstelsel

Praktijksituatie Joop