incongruentie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Incongruentie

Cursus Formuleren,

p.237-238, opdracht 1

Incongru... wat?

congruentie = overeenstemming

incongruentie = gebrek aan overeenstemming, in het bijzonder in aantal tussen het onderwerp van een zins(stuk) en de bijbehorende persoonsvorm

Dus: ow enkelvoud = pv enkelvoud

ow meervoud = pv meervoud. Logisch toch? Nou...

Het klinkt zo simpel, maar is de volgende zin correct of niet?

Eneco verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende jaren bij de meeste huishoudens alleen maar verder zullen toenemen.

1. goed
2. fout
3. geen idee

De zin is dus fout, maar hoe kom je daar achter?

Je moet op zoek naar het kernwoord van het onderwerp dat bij de persoonsvorm hoort. 

Dat kernwoord bepaalt de vorm van de pv (enkelvoud of meervoud).

Een stappenplan om incongruentie op te sporen of te voorkomen...

Nogmaals de zin:

Eneco verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende jaren bij de meeste huishoudens alleen maar verder zullen toenemen. 

1. Zoek de pv 

2. Zoek het onderwerp bij de pv

Hoe vind je de pv's in een zin ook al weer?

1. Vraagzin maken
2. Tijdsproef doen
3. Aantal in de zin veranderen
4. wie of wat + gezegde?

Wat zijn dus de pv's van de voorbeeldzin?

Eneco verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende jaren bij de meeste huishoudens alleen maar verder zullen toenemen.

stap 2: vind het onderwerp. Maar hoe doe je dat ook al weer?

1. vraagzin maken
2. tijdsproef doen
3. wie of wat + gezegde?
4. gokken

Wat is het onderwerp van de persoonsvorm ' verwacht'?

Eneco verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende jaren bij de meeste huishoudens alleen maar verder zullen toenemen.

Wat is het onderwerp bij de pv 'zullen'?

Eneco verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende jaren bij de meeste huishoudens alleen maar verder zullen toenemen.

We weten nu hoe we de pv en het onderwerp vinden, maar dan?

(1. zoek de pv's)

(2. zoek het onderwerp)

3. stel vast welk zelfstandig naamwoord het kernwoord is,

namelijk het eerste zelfstandig naamwoord uit het zinsdeel onderwerp

Tja, een zelfstandig naamwoord, wat is dat?

1. een woord waar je meervoud van kan maken
2. een woord waar je een verkleinwoord van kan maken
3. een woord waar je een lidwoord voor kan zetten
4. een woord dat verwijst naar mens, dier, ding, plant

Goed, het kernwoord dus...

Het kernwoord is dus het eerste zelfstandig naamwoord uit je onderwerp.

4. bepaal of dat kernwoord grammaticaal enkelvoud of meervoud is. Dat moet je pv namelijk ook zijn.

We hadden het volgende onderwerp bij de pv ' zullen':
het gebruik van gas, water en elektriciteit.

Wat is in dat onderwerp dan het kernwoord?

1. gebruik
2. gas
3. water
4. elektriciteit

Het kernwoord was dus 'gebruik'. Is dat woord enkelvoud of meervoud?

1. enkelvoud
2. meervoud

Het kernwoord 'gebruik' was dus enkelvoud. Dat betekent dat we de pv moeten aanpassen. Waarin?
Nogmaals de zin: Eneco verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende jaren bij de meeste huishoudens alleen maar verder zullen toenemen.

De zin wordt dus:

Eneco verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende jaren bij de meeste huishoudens alleen maar verder ZAL toenemen.

Er was sprake van incongruentie want (een van de) pv('s) kwam in aantal niet overeen met het onderwerp.

Kijk even mee in je boek... p.237

Zinsbouw/woordkeus waardoor er vaak incongruentie optreedt:

• woord dat niet herkend wordt als enkelvoud of meervoud
• speciale constructies: zowel... als... / noch... noch ...
• ingewikkelde zinsconstructies

Gesnapt?!
Welk woord moet er dan veranderd worden in de volgende zin?

De jeugd in de grote steden als Amsterdam, Utrecht en Den Haag hebben een schrijnend gebrek aan speelplaatsen en hangplekken.

Is de volgende zin goed of fout? Denk aan het stappenplan.
Een groot aantal mensen konden niet naar binnen.

1. goed
2. fout

Is de volgende zin goed of fout?

De Verenigde Staten hebben besloten om een nieuwe verkiezing te organiseren.

1. goed
2. fout

Is de volgende zin goed of fout?

Noch de meester noch de juf zullen het meisje straf geven.

1. goed
2. fout

De volgende zin is fout. Wat moet er veranderd worden?

Hoewel de opkomst tijdens de ledenvergadering hoog was, stemden twintig procent van de aanwezigen voor.

Dus....

Bij incongruentie is er geen overeenkomst in aantal tussen de pv en het ow.

1. Zoek eerst de pv('s) en bijbehorende onderwerp(en).
2. Bepaal in het onderwerp het kernwoord (eerste zn).
3. Pas de pv aan als het aantal van de pv en het ow niet overeenkomen.