erfelijkheid en evolutie 2HV bs 3

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 5

Erfelijkheid en evolutie

Basisstof 3 Havo en Vwo

Geslachtelijke voortplanting

Geslachtscellen

Een stap die leidt tot genetische diversiteit

Vormen van geslachtscellen.

Dit gebeurt zowel bij mannetjes (zaad- of spermacellen) als vrouwtjes (eicellen).

Geslachtelijke voortplanting mens heeft:

Zaadcellen (22 chromosomen met 1 X of Y chromosoom)

Eicellen (22 chromosomen met 1 X chromosoom)

Versmelten: Eicel + Zaadcel = 46 chromosomen

Bevruchte eicel heeft dus 46 chromosomen 

De Zaadcel bepaald het geslacht:

Een X chromosoom in de zaadcel: het wordt een meisje

Een Y chromosoom in de zaadcel: het wordt een jongen

Lichaamscellen 

Vrouwelijke lichaamscellen

2 X-chromosomen (XX).

Mannelijke lichaamscellen

1 X- en 1 Y-chromosoom (XY).

Mitose

Meiose

Mitose of gewone celdeling

• Er wordt een exacte kopie van alle chromosomen gemaakt  
• Hierna gaat een cel zichzelf delen 
• Elke nieuwe cel krijgt een kopie van de oude cel
• De cel groeit vervolgens uit naar de oorspronkelijke grootte
• Het aantal chromosomen blijft diploid (2n = 46)

gewone celdeling

Meiose of reductiedeling

• Elke geslachtscel heeft de helft van het aantal chromosomen dus 23 in totaal (n = haploid)
• Hiervoor vindt een zogenaamde reductiedeling of meiose plaats in de eierstok of in de teelballen
• Zo ontstaan de geslachtscellen (zaadcel of eicel) of gameten
  

Deling van geslachtscellen

Mitose

Meiose

Mitose

Maken van lichaamscellen

Doel:

groei, herstel, vervanging 

dochtercel heeft zelfde aantal chromosomen (46)

dochtercel identiek aan moedercel

Van elk soort chromosoom 2 exemplaren

Meiose

Maken van geslachtscellen

Doel:

overbrengen genen op nageslacht

dochtercel heeft helft van aantal chromosomen (23) 

dochtercel niet identiek aan moedercel

Van elk soort chromosoom 1 exemplaar

allel/allelenpaar

Een allel zegt dus welke variant je hebt.

Een gen: dit stukje gaat over haarkleur

allel:bruin/rood/zwart/blond

allelenpaar:de allelen die allebei over bv. haarkleur gaan

HERHALING

Tweelingen 

ontstaan van een tweeling

Wat is het verschil tussen mitose en meiose?

Zaden zijn een vorm van geslachtelijke voortplanting?

1. ja
2. nee

Op welke manier gaat de voortplanting van eencelligen?

1. Geslachtelijke voortplanting
2. Celdeling
3. Stekken

Door geslachtelijke voortplanting en door mutaties ontstaan steeds nieuwe genotypen.

1. juist
2. onjuist

Voortplanting bij mensen kun je vergelijken met...

1. Geslachtelijke voortplanting planten
2. Ongeslachtelijke voortplanting planten
3. Planten die elkaars blaadje vasthouden
4. Niets van planten!

Aan de slag!

Maak een mindmap mitose en meiose  lever in bij de volgende dia

lever een foto van je mindmap in

Klaar? 

Maak de opdrachten uit je werkboek

ONLINE      thema 5 basisstof 1  tot en met basisstof 3