Th 5 BS2 chromosomen en genen en BS 3 variatie in genotype.

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Thema 5 BS2 + BS3

Chromosomen en genen

Variatie in genotype

Planning

Beginnen met een filmpje.

Uitleg over chromosomen en genen (BS2)

Maken en bespreken opdracht 1

Uitleg over variatie in genotype (BS3)

Leerdoelen BS2

- Je kunt beschrijven hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert

- Je kunt benoemen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen

Chromosomen 

Verschillende informatie

Weergave methode

Bevruchting

Genen voor haarvorm

Lichaamscellen

Alle cellen in het lichaam behalve de geslachtscellen.

In het menselijk lichaam hebben alle cellen in hun celkern 46 chromosomen (23 paar).

Geslachtscellen

- Eicellen en zaadcellen

- Hebben de helft van de chromosomen van een lichaamscel.

Hoeveel chromosomen heeft een menselijke geslachtscel?

Bevruchting

- Chromosomen van de eicel en zaadcel komen samen

Hoeveel chromosomen heeft een bevruchte eicel?

Geslacht

Geslachtschromosomen: X en Y

Vrouw: XX

Man: XY

Vraag..

Welke uitspraak of uitspraken is/zijn juist?

A. Geslachtscellen bevatten slechts 1 chromosoom.

B. In een zaadcel kan een X-chromosoom voorkomen.

C. Alle zaadcellen bevatten hetzelfde geslachtschromosoom.

D. Een geslachtscel heeft altijd 24 chromosomen.

Vraag..

Bij een kikker bevatten bepaalde cellen per kern in totaal 13 chromosomen.

Zijn deze cellen geslachtscellen of lichaamscellen?

A Geslachtscellen

B Lichaamscellen

C Kun je niet weten

Maken opdracht 1

5 minuten!

Leerdoelen BS2

- Je kunt beschrijven hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert

- Je kunt benoemen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen

BS 3 Variatie in genotypen

Leerdoelen BS3

-  Je kunt uitleggen hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotype ontstaat.

-  Je kunt omschrijven wat een mutatie is.
- Je kunt omschrijven wat kanker is.

Mitose/gewone celdeling

Bij een gewone celdeling (mitose) worden alle chromosomen verdubbeld (gekopieerd) en daarna verdeeld over de dochtercellen. Elke dochtercel krijgt zo precies dezelfde chromosomenparen als de moedercel.

Meiose

In geslachtscellen komen de chromosomen enkelvoudig voor. Dat komt doordat geslachtscellen ontstaan door een speciale celdeling: de meiose. Bij meiose krijgt iedere dochtercel (geslachtscel) één chromosoom van elk paar.

Variatie in genotype

Bij geslachtelijke voortplanting ontstaat variatie in genotype.

Het is toeval welke genen in welke eicel of zaadcel komt. En ook toeval welke samensmelten. 

Mutaties

= Plotselinge verandering van het genotype.

Een mutagene stof zorgt voor een mutatie.

Een organisme waarbij de mutatie tot uiting komt in het genotype noemen we mutant.

Mutatie in lichaamscel

Mutatie in geslachtscel

Gevolgen mutatie

Er kunnen drie dringen gebeuren bij een mutatie:

1. Er gebeurt niets, de mutatie heeft geen invloed
2. De mutatie heeft schadelijke gevolgen (ontstaan kanker)
3. De mutatie zorgt voor voordeel (bijv. schutkleur)

Als de mutatie ontstaat in geslachtscel kan hij doorgegeven worden aan nakomelingen. De mutatie wordt dan onderdeel van het genotype. Zo zorgen ook mutaties voor variatie in het genotype.

Zoek op internet twee voorbeelden van mutagene invloeden op.

Kanker is een gevolg van een mutatie

Kanker

• Als gezwellen langzaam groeien en niet verplaatsen, zijn ze goedaardig
• Als de "verkeerde" cellen door je lichaam gaan, dan komt er een kwaadaardig gezwel (kanker)