H 1.3 De eerste steden.

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

VWO 4

1.3 De eerste steden

Lesdoelen:

In deze paragraaf leer je:

-hoe de eerste steden ontstonden.

- welke groepen er ontstonden in de landbouwstedelijke samenlevingen.

-welke politieke ontwikkelingen plaatsvonden.

- welke culturele ontwikkelingen plaatsvonden.

KA: - Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

VWO 4

1.3 De eerste steden

Het ontstaan van steden.

Rond 6500 v.C was Catalhöyuk met zo'n 10.000 inwoners de grootste nederzetting in de prehistorie. --> geen stad, omdat de inwoners van de landbouw leefden.

VWO 4

1.3 De eerste steden

De eerste steden ontstonden in Irak (Eufraat en de Tigris), een gebied dat Mesopotamië werd genoemd (tweestromenland).

 

Tussen 4000 v.C en 2000 v.C bouwden hier de Soemeriërs (migranten uit het zuiden) tientallen dorpen uit tot nieuwe steden.

Eridu wordt gezien als de oudste stad, deze wordt later overschaduwd door andere steden zoals Uruk (omstreeks 3000 v.C meer dan 50.000 inwoners).

Ruïnes van Eridu.

Reconstructie van de poort van Eridu.

VWO 4

1.3 De eerste steden

De landbouwstedelijke samenleving

De eerste steden ontstonden doordat de grond langs de rivieren erg vruchtbaar was --> landbouwoverschot.

De Soemeriërs moesten het waterpeil gaan regelen. In het voorjaar mochten de rivieren niet overstromen en in de zomer moesten de grond bevloeid worden --> irrigatielandbouw.

Er ontstaat een elite die dit coördineert.

--> Zo ontstonden er sociale verschillen.

VWO 4

1.3 De eerste steden

In de landbouwsamenleving hielden boeren zich ook bezig met nijverheid. In de nieuwe steden specialiseerden mensen zich in een ambacht. --> ontstaan gespecialiseerde beroepen:

1. ambachtslieden (gespecialiseerd in een ambacht)

2. militairen (beschermen het volk)

3. priesters (onderhouden het contact met de goden)

4. ambtenaren (helpen bij het bestuur)

5. handelaren (kopen, vervoeren en verkopen van producten).

Steden waren afhankelijk van handel.

Het eiland Dilmu (Bahrein), was de belangrijkste markt in het Perzisch golfgebied. 

VWO 4

1.3 De eerste steden

Politieke ontwikkelingen

Uit de Soemerische steden (elite) kwam er 1 vorst naar voren. 

--> hield rekening met adviesraad van aanzienlijke mannen.

De rest van de bevolking waren onderdanen.

In Mesopotamië --> stadstaten (stad met het omliggende land). De koning was ook vaak de opperpriester.

Sociale hierarchië: -->

Met de belasting van de boeren konden 

voorraden worden aangelegd en andere bevolkingsgroepen

uitbetaald worden.

Hammurabi was de koning van Babylonië (1792–1750 v.Chr.) en staat bekend om de door hem uitgevaardigde wetten. De code van Hammurabi is een van de oudste tot dusver gevonden wetboeken uit het antieke Mesopotamië, en samengesteld in ca. 1780 v.Chr.  

VWO 4

1.3 De eerste steden

Culturele ontwikkelingen

De Soemeriërs hadden een hoog ontwikkelde cultuur. Ze kenden nieuwe technieken  (wiel, strijdwagens) en nieuwe materialen (brons).

De Soemeriërs geloofden in verschillende goden (polytheïsme). Hun goden leken op mensen en waren verantwoordelijk voor alles wat er gebeurde. --> schrift (3300-2900 v.C)

Uitvinding is een gevolg van de ingewikkelde organisatie van de steden (bijv. belasting). Vanuit een beeldschrift naar een abstract schrift.

Dankzij het schrift weten we meer over de belevingswereld, individuen en gebeurtenissen.

Spijkerschift op een stenen tablet uit het 3de millennium v.Chr.

Nagebouwde Ziggurat in Ur.

VWO 4

1.3 De eerste steden

Cultureel: gaat over het denken en doen van mensen, de manier waarop ze hun leven vorm geven

Politiek: gaat over de macht van een land, gebied, stad of institutie

Economisch: gaat over hoe mensen met middelen en geld omgaan

Sociaal: gaat over de verhoudingen van mensen onderling

Bedenk voor elke invalshoek wat er veranderde in het leven van mensen die in de eerste steden leefden.

VWO 4

1.3 De eerste steden

Kijk de opdrachten na.

VWO 4

1.3 De eerste steden

Bekijk de video voor een beknopte uitleg.

De levenswijze van j-v

Ontstaan van landbouw(samenlevingen)

Ontstaan stedelijke gemeenschappen

Nomadisch bestaan

Bezit werd belangrijk; één kreeg meer bezit dan een ander.

Dieren werden gedomesticeerd

Sedentaire leefwijze

Specialisatie

Hiërarchische samenlevingen

Onderdeel van de natuur

Duidelijke rolverdeling 

Dorpen waren autarkisch

Sociale ongelijkheid

Elite

Belastingen

Schrift 

Geef een verklaring voor het ontstaan van steden.

Noem een kenmerk van de landbouwstedelijke samenleving.

Geef een verklaring voor het ontstaan van de elite.

Leg uit of afbeelding 1.11 (informatieboek) past bij het kenmerkende aspect van de paragraaf.

Zet de zinnen in de juiste volgorde.

1

2

3

4

In Egypte ontstaat 1 staat.

De eerste steden ontstaan in Mesopotamië.

Gilgamesj was koning van Uruk.

Catalhöyük is de grootste nederzetting ter wereld.

Lees de tekst 'Het ontstaan van steden'. Sleep de kenmerken de juiste plaats.

Juist

Onjuist

Aan het einde van de prehistorie groeiden sommige dorpen uit tot steden.

De steden hadden veel bewoners waarvan de meesten boer waren.

De eerste steden ontstonden bij rivieren.

De eerste steden waren van de Soemeriërs in Mesopotamië.

Gebruik de tekst 'Culturele ontwikkelingen'. Gebruik de 4 feiten.
A. De Soemeriërs hadden een bloeiende economie.
B. De Soemeriërs hadden een hoogontwikkelde cultuur.
C. De Soemeriërs hadden een ingewikkelde bestuursorganisatie.
D. De Soemeriërs ontwikkelden het spijkerschrift.

1. Feit a is een oorzaak van feit b.
2. Feit a is een oorzaak van feit c.
3. Feit a is een oorzaak van feit d.

Gebruik de tekst 'Culturele ontwikkelingen'. Gebruik de 4 feiten.
A. De Soemeriërs hadden een bloeiende economie.
B. De Soemeriërs hadden een hoogontwikkelde cultuur.
C. De Soemeriërs hadden een ingewikkelde bestuursorganisatie.
D. De Soemeriërs ontwikkelden het spijkerschrift.

1. Feit c is een oorzaak van feit a.
2. Feit c is een oorzaak van feit b.
3. Feit c is een oorzaak van feit d.