5.3 Het zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 5 Regeling

5.3 Het zenuwstelsel

Wat is het verschil tussen endocriene en exocriene klieren?

Beschrijf de werking van de hypofyse en de hypothalamus

Welke rol heeft de hormoonklier: schildklier

Welke rol heeft de hormoonklier: alvleesklier

Welke rol heeft de hormoonklier: nieren

Welke rol heeft de hormoonklier: bijnieren

Leerdoelen

• Je kunt de bouw en signaalverwerking van de verschillende typen zenuwcellen beschrijven.
• Je kunt de bouw, functies en werking van het zenuwstelsel beschrijven.

Het zenuwstelsel

(bouw)

Centrale zenuwstelsel

• Grote hersenen
• Kleine hersenen
• Hersenstam
• Ruggenmerg

Perifere zenuwstelsel

• Zenuwen (motorische en sensorische)

Het zenuwstelsel

(functie)

Animale zenuwstelsel: bewuste reacties en houding en beweging van het lichaam

Autonome/vegetatieve zenuwstelsel: onbewuste reacties en processen (hartslagfrequentie, ademhalingsfrequentie, werking spijsverteringsorganen en nieren, verwijden en vernauwen bloedvaten)

Prikkel -> zintuigcel (receptor = ontvanger) -> impulsen (elektrische signalen) -> via neuronen in zenuwen (conductoren = geleiders) naar ruggenmerg/hersenen -> verwerking -> impulsen via conductoren naar doelwitorgaan zoals spier of klier (effectoren = uitvoerders)

Zenuwcellen (neuronen)

Geven signaalmoleculen (neurotransmitters) af

• Dendriet: impulsen ontvangen
• Axon: impulsen doorgeven

Myelineschede bestaande uit de cellen van Schwann = isolatielaag

Vorm-functie denken:
Welke vorm hebben zenuwcellen en hoe draagt deze vorm bij aan de functie?

Zenuwcellen

Sensorische zenuwcellen (gevoel): zintuig -> CZS

• Cellichaam ligt buiten ruggenmerg

Schakelzenuwcellen: binnen hersenen of ruggenmerg

Motorische zenuwcellen (beweging): hersenen/ruggenmerg -> spieren of klieren

• Cellichaam ligt binnen ruggenmerg

Impulsoverdracht in een synaps

Hersenen

Grote hersenen

• Hersenschors
• Bewustwording en bewuste reacties

Kleine hersenen

• Coördinatie en evenwicht

Hersenstam

• Verbindt grote/kleine hersenen met ruggenmerg
• Onbewuste levensprocessen en reflexen

fMRI: kijken naar het brein in actie (hersencentra, gevoelscentra en bewegingscentra)

Het ruggenmerg

Leerdoelen behaald??

• Je kunt de bouw en signaalverwerking van de verschillende typen zenuwcellen beschrijven.
  
• Je kunt de bouw, functies en werking van het zenuwstelsel beschrijven.

Het huiswerk

Bestudeer blz. 22 t/m 29.

Maken + nakijken opdr. 19 t/m 27.