SCC M4 L4 zinsleer bwb

• Nederlands
• Secundair onderwijs

M4 L4 Zinsleer: bwb

herhaling

1 De persoonsvorm (PV)

De persoonsvorm (PV)

• Een PV is een vervoegd werkwoord.
• De PV wordt vervoegd naar de persoon en het getal van het onderwerp.
• Het onderwerp en de persoonsvorm zijn congruent (gekoppeld). 

Hoe vind je de persoonsvorm?

1. Maak een ja/nee-vraag van je zin. PV = eerste plaats
   'Brengt de dierenverzorger de leeuw elke dag een vers stuk vlees?' 
   
2. Verander het getal van het onderwerp (enkelvoud <--> meervoud). Elke PV in de zin verandert mee.
   'De dierenverzorger brengt de leeuw elke dag een vers stuk vlees.'
   'De dierenverzorgers brengen de leeuw elke dag een vers stuk vlees.'
3. Pas de tijd van de zin aan (t.t. <--> v.t.). Elke PV in de zin verandert  ook.
   De dierenverzorger bracht de leeuw gisteren een vers stuk vlees.

2 Het onderwerp (o)

Het onderwerp (O)

• Het onderwerp is het zinsdeel over wie of waarover iets gezegd wordt.
• Het onderwerp is vaak een persoon (wie?) of een zaak (wat?) die een handeling doet of een gebeurtenis of toestand meemaakt.
  

 

Hoe vind je het onderwerp (O)?

1. Maak een ja/nee-vraag van je zin. O: komt dan op de tweede plaats, na de persoonsvorm.
   'Brengt de dierenverzorger de leeuw een vers stuk vlees?'

1. Verander het getal van de persoonsvorm (enkelvoud <--> meervoud). Elk onderwerp in de zin verandert mee.
   De dierenverzorger brengt de leeuw een vers stuk vlees.
   De dierenverzorgers brengen de leeuw een vers stuk vlees.

3 Het werkwoordelijk gezegde en naamwoordelijk gezegde

WWG en NWG

WWG of NWG?

• WWG: hoofdwerkwoord = zelfstandig werkwoord
  Bv. Hij slaapt.
• NWG: hoofdwerkwoord = koppelwerkwoord (ZWoBBeLS)
  Bv. Hij is ziek. (het naamwoordelijk deel 'ziek' moet aan 'wordt' gekoppeld worden, anders is de zin niet volledig. Anders vraag je je af wat hij is.)

WWG

• Het WWG vertelt wat het onderwerp doet en bestaat uit álle werkwoorden in de zin.
  'De dierenverzorger brengt de leeuw elke dag een stuk vlees.'

• Het WWG beschrijft een actie of een gebeurtenis.
• Aangezien het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in de zin, kan het dus uit verschillende delen bestaan.

NWG

• Het NWG vertelt hoe, wie of wat het onderwerp is of wordt.
• Het NWG beschrijft een eigenschap of een toestand van het onderwerp.
• Een NWG bestaat uit twee delen:
  1. Een werkwoordelijk deel (koppelwerkwoord ~ ZWoBBeLS)
  2. Een naamwoordelijk deel

    Voorbeeld: 'De leeuw is groot.'

Het lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp (LV)

• Het lijdend voorwerp (LV) is een zinsdeel dat ontbrekende informatie over de handeling geeft.
• Je kan het niet weglaten zonder de betekenis van de zin te veranderen.
• Een LV komt alleen voor bij een WWG, niet bij een NWG.
• Een LV begint NIET met een voorzetsel (in, op, naast, voor, onder...).

Hoe vind je het LV?

• Je kan het LV in de zin vinden door de vraag te stellen: Wie/Wat + WWG + O?
  Voorbeeld: De dierenverzorger brengt de leeuw elke dag een vers stuk vlees. --> Wie/Wat brengt de dierenverzorger?
  
  
• Let op: een LV kan nooit beginnen met een voorzetsel zoals op, in, tegen, naast, onder, ...
  

Het meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp (MV)

• In sommige zinnen vormt het MV een aanvulling bij het O, het WWG en het LV.
• Het MV duidt aan voor wie/wat of aan wie/wat de handeling bedoeld is.

Ik geef mijn broertje een lepel saus. 

Stel de vraag: AAN/VOOR WIE/WAT + WWG/NWG + (LV) + O?

bijwoordelijke bepaling

Wat is de bijwoordelijke bepaling?
Met deze auto wil ik rijden.

1. ik
2. wil rijden
3. auto
4. met deze auto

Een bijwoordelijke bepaling

• Belangrijkste zinsdelen = persoonsvorm, onderwerp, gezegde, lijdend voorwerp , meewerkend voorwerp. 
• Wat overblijft is meestal de bijwoordelijke bepaling (bwb). 
• Een bwb geeft dus extra info in de zin. Je kan het dus schrappen zonder de betekenis van de zin wezenlijk te veranderen.
• Een bwb geeft antwoord op vragen als  wanneer, waar, waarmee, hoe, hoeveel, hoe, waarom, waarheen, waardoor...
  

Een bijwoordelijke bepaling

Let op: 

Niet in alle zinnen komt een bijwoordelijke bepaling voor, maar een zin kan ook meerdere bijwoordelijke bepalingen bevatten!

Een bijwoordelijke bepaling kan uit een of meer woorden bestaan.

Bijwoordelijke bepaling

VWO moet de verschillende soorten bwb's kunnen herkennen. 

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Zin:

De buurman 

wilde

gisteren

het vogelhuisje

in de boom

hangen.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

Zin:

onderwerp

werkwoordelijk gezegde

lijdend

voorwerp

meewerkend

voorwerp

bijwoordelijke

bepaling

Ze

heeft

 dit jaar

een mooi cadeau 

voor haar vader

gemaakt.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

Zin:

onderwerp

werkwoordelijk

gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

Ze

feliciteerde

hem

in de woonkamer. 

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Zin:

De auto van mijn vader

is

afgelopen zomer

helaas

niet

goedgekeurd.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Zin:

Morgen

gaat

het kleine meisje

bij haar oma

logeren.

Stappen zinsontleding

1. persoonsvorm
2. onderwerp
3. gezegde (wwg of nwg)
4. lijdend voorwerp
5. meewerkend voorwerp
6. andere voorwerpen (hv, vzv)
7. bijwoordelijke bepaling

Maak de opdracht 29 in je werkboek

p.150-151 deelopdracht A + B + C

 MAAK OEFENINGEN OP GROEI

NIEUWE LEERSTOF 

                               bwb 38

                               gemengd 36 

             HERHALING 

                                LV 22

                                MV 23

                                LV-MV 24 + 25

                                o-pv 20

                                wwg/nwg 21              

EXTRA OEFENINGEN NODIG?

• op Smartschool: weblinks / zinsleer
  
• Van alle extra oefeningen die je maakt, post je een foto op Smartschool in de uploadzone.