HET MOOIS DAT WE DELEN - DEEL 3

• Nederlands
• Secondary Education

HET MOOIS DAT WE DELEN 

DEEL 3

'Hoe durft ze. Ik loop naar de tafel. Haar hand leunt nu op de stoel. Ik kijk van mijn hand naar haar hals. Mijn jongere zelf zou met deze pen haar keel kunnen doorboren. Het is een poging waard.' (p. 156)
Waarom reageert Luc zo heftig?

'Onder de lange mouw van haar jas zie ik brede littekens. Lijnen die elkaar opvolgen. Een paar die elkaar kruisen. Ik zie een eerste, een tweede, een derde en dan zie ik dat het geen zin heeft om verder te tellen.' (p. 156-157)
Hoe reageert Luc wanneer hij ze voor het eerst ziet?

'Ik zie zijn blijk over mijn armen gaan, die uit mijn T-shirt steken. Hij vraagt me ernaar, heel rustig.' (p. 159)
- Wie is 'hij'?
- Hoe komt Soumia aan de littekens?
- Wat symboliseren de littekens?

Hoe voelt Luc zich? Leg uit aan de hand van het volgende citaat.
'Het is niet aan mij om me schuldig te voelen. Het is aan haar. Onderweg probeer ik mezelf ervan te overtuigen dat ik het volste recht had haar uit te schelden. En dat ik nog veel te mild ben geweest. Albert zal het ongetwijfeld met me eens zijn.' (p. 160)

'Alleen wil ik me geen vragen stellen, ik wil gewoon woedend blijven en net dat boezemt mij angst in, want het lukt me niet en ik weet niet wat dat betekent.' (p. 162)

'Ik dacht terug aan zijn huis. Toen ik rondkeek in de gang en zijn keuken voelde ik me raar. Alsof ik er ooit al eens was geweest. De geur, de stilte, het was me niet onbekend. Pas toen ik de volgende dag wakker werd, wist ik het. Mijn slaapkamer lijkt op zijn huis. Niet door de oude meubelen, maar door degene die er verblijft. Iemand die alleen is.' (p. 163)
Wat zegt Soumia eigenlijk in dit fragment? Hoe moeten we dit interpreteren?

'Er schieten tientallen gedachten door mijn hoofd. Ik verwerp ze allemaal, behalve die ene. Dat er iemand is die om mij vraagt. Opnieuw heeft iemand me nodig. Ook al is het voor een pot wortelen.' (p. 166)
Wie heeft haar nodig?

Het feit dat iemand haar nodig heeft, is niet alleen belangrijk voor Soumia maar ook voor Luc.
'Hij zegt dat dit belangrijk is. Dat de man zijn boodschappen nodig heeft.' (p. 166)
Wat denk jij? Waarom wil Luc haar per se terugzien?

Bij haar tweede bezoek aan Luc voelt Soumia zich sterker en krachtiger. 'Zelfverzekerd steek ik de sleutel in het slot, ...' (p. 169)
Waarom voelt ze zich zo?

Welk thema herken je in deze passage?

'Geen enkele persoon die weet wie ik ben zou me in zijn huis toelaten. Zeker geen ouder Vlaming. Sommige Vlamingen hebben het hoe dan ook moeilijk met onze aanwezigheid, ze hebben moeite om verandering te aanvaarden, om moslims te aanvaarden. Want daar gaat het over. Wie het heeft over een verandering in het straatbeeld, bedoelt meestal dat er moslims zijn. Wie zegt tegen religieuze tekenen in het openbaar te zijn, zegt geen hoofddoeken te willen zien. Ik heb me vaak afgevraagd waarom de persoonlijke keuzes van een ander je soms zo erg kunnen storen. Is het omdat het stoort dat de ander niet op jou lijkt? Dat de ander je niet bevestigt in je eigen gelijk?' (p. 170)

'Ze zegt dat ze Sarah heet. Ze liegt. Precies zoals de mensen zeggen.' (p. 168)
'Ik was graag eerlijk tegenover hem geweest. Alles in mij snakt ernaar om eerlijk tegenover hem te zijn. ' (p. 173)
Hoewel ze ernaar snakt om eerlijk tegen Luc te zijn, liegt ze toch. Waarom doet ze dat?

'Ik ben het product van dit land zolang ik succesvol ben maar het product van een ander land zodra ik faal.' (p. 179)
Wat bedoelt Soumia hiermee?

Stof tot nadenken

'Je moet aanvaarden dat jij die mensen hebt omgebracht, Soumia. Je wist het misschien niet, maar jij hebt dat gedaan. (...) Je hebt hen daar afgezet (...)' 'Maar ik wist niet dat ze dat gingen doen, vader. Waarom begrijpt niemand dat.' (p. 181) 

De vader van Soumia is van mening dat Soumia verantwoordelijk is voor haar daden, of ze nou wist van de aanslag of niet. 

Leg uit in hoeverre jij het met hem eens bent.

Waarom is het voor Soumia's vader zo belangrijk dat ze haar verantwoordelijkheid aanvaardt?

Voetbal is een motief in deze roman.
'Ik houd te veel van de sport om dat niet te wensen, ook al deelt dat joch haar bloed.' (p. 184)
Leg uit wat Luc hiermee bedoelt.

Ish Ait Hamou claimt dat Luc zich schuldig voelt over zijn empathie voor Soumia. Klopt dat? Tegenover wie voelt hij zich schuldig? Waarom?

Behalve de stoel van Maria en Soumia's littekens speelt ook Marokkaanse muntthee een symbolische rol in deel 3.
Leg uit!

'Het eerste wat me te binnen schiet, is al wat ik over de overburen zei. Ze ging daar nooit op in.' (p. 191)
Wat zei Luc over de overburen, denk je?
Waarom ging Maria er niet op in.

Stof tot nadenken

De Marokkaanse buurvrouw van Luc zegt over de aanslag:

'Het is ook voor ons een heel moeilijke tijd geweest'. (p. 191) 

Wat bedoelt ze hiermee, denk je?

In dit deel loopt Soumia haar oude geliefde tegen het lijf.
Waar ontmoeten ze elkaar?
Hoe verloopt die ontmoeting?

Soumia moet voor de derde keer boodschappen gaan leveren bij Luc. Waarom verbaast ze zich over het boodschappenlijstje?

Ook op p. 199 is weer sprake van Maria's stoel.

'Ze trekt een stoel naar achteren. Stof waait op. Ze ziet het en klopt een paar keer op de zitting en de leuning voordat ze gaat zitten. Al vijf jaar staat die stoel daar, onaangeroerd, stoffig als een meubelstuk in een oud kasteel.' (p. 199)  

'De enige kogel die ik nog heb, schiet ik haar kant op.' (p. 200)
Wat bedoelt Luc hiermee? Leg uit!

Ook op p. 200 is weer sprake van de Marokkaanse muntthee? Welke rol speelt de muntthee hier?

'Glimlachend kijkt ze naar die straal thee die ondanks de afstand de weg vindt naar haar bestemming.'
Wie is 'ze'? Leg uit.

'Ze liet me achter met iets waar ik niet goed in ben.' (p. 206)
Wat bedoelt Luc hiermee? Waar is Luc niet goed in?

Vertelt de auteur het verhaal chronologisch? Of gebruikt hij flashbacks? Waarom maakt hij die keuze?

In deel I zijn de cursief geschreven hoofdstukjes flashbacks. Zijn deze cursief geschreven delen de enige flashbacks in het boek?

Vergelijk de cursieve stukjes tekst met hoofdstuk 62.
Dit hoofdstuk lijkt geen nieuwe informatie te bevatten.
Of toch wel? Noteer het verschil!

Waarom zou de schrijver voor deze opbouw gekozen hebben? Vind je dit een goed keuze? Of had Ish Ait Hamou volgens jou net zo goed één van beide tekstgedeeltes achterwege kunnen laten? Leg uit!

Hoe voelt Luc zich nadat Soumia haar verhaal heeft verteld?

Het grote thema in dit deel is duidelijk SCHULD en VERANTWOORDELIJKHEID. 

Wanneer ben je schuldig aan een misdaad? En hoe ga je om met jouw aandeel in een misdaad? En hoe verhoud je je tot de dader van een misdaad die grote impact op je leven heeft gehad?

Hoe gaat Soumia om met dat schuldgevoel? 

Hoe interpreteer je in die context de volgende passage: 

'Eenzaam dat is wat in me opkomt als ik aan de oude man denk. Het lijkt een lot dat we delen. Maar hij zal me wel niet meer willen terugzien na het aanhoren van mijn verhaal. Hij zal wel denken dat ik lieg, dat ik de excuus-Marokkaan uithang. 

[...] Is er een manier om spijt te laten zien, voelen? Spijt tonen lijkt iets van een ander vragen wat moeilijk te geven is. Vergiffenis.'

(p. 215)

Op p. 223 lezen we: 'Hij heeft gelijk. Het zijn mijn fouten waar hij voor moet boeten.'
Tegenover wie voelt Soumia zich nog meer schuldig? Waarom?

Op p. 227 lezen we: 'Niet veel later gaat de bel van de voordeur. [...] Ik trek de deur open en zie een jongeman staan met een tas boodschappen.' Waar komen de boodschappen vandaan? Wat is er aan de hand?

Stof tot nadenken

'Ik wist niet dat u graag naar voetbal keek?'

'Wel, ik ben nu wel benieuwd om te zien wie mijn record zal verbreken.'

'Uw record?'

'Ja, dat van mij. Drieënveertig goals. In 1965.' 

'Echt?'

'Kan een oude man geen kampioen geweest zijn?'

'Eh...jawel. Ik bedoel: wat een toeval. Broertje zal mij niet geloven als ik hem vertel dat ik u ontmoet heb. Dat ik weet wie u bent.'

Dat weet je niet, Soumia.'  (p. 232)

Waarom denkt Luc dit?

Stof tot nadenken

Luc staat erop om het verhaal van de aanslag van Soumia zelf te horen. 

Waarom denk je dat dit zo belangrijk voor hem is? 

Denk je dat jij Soumia had willen spreken als je in Lucs schoenen had gestaan?

Soumia beweert dat ze niet wist dat het koppeltje de aanslag ging plegen. Waarom heeft ze dan toch in de gevangenis gezeten?

Op p. 238 wordt opnieuw expliciet naar de titel van de roman verwezen. Leg uit!

SCHULD en VERANTWOORDELIJKHEID is het grote thema in deel 3. Niet alleen Soumia, maar ook Luc worstelt met schuldgevoelens. Waarom voelt hij zich schuldig?

Tegenover wie voelt Luc zich nog meer schuldig? Waarom?

Is Luc schuldig aan Soumia's dood?
Vind je dat hij verantwoordelijkheid draagt voor haar dood?

Vind jij Soumia en Luc "moedige" personages?
Waarom (niet)?