Biotechnologie 6ASO

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

biotechnologie 6 ASO

lesdoelen

Je kunt voorbeelden geven van het gebruik van biotechnologie

Biotechnologie

Biotechnologie is een verzamelnaam voor technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens. 

Denk bijvoorbeeld maar aan brood, bier, wijn, kaas, yogurt en zuurkool. Hiervoor worden bacterien en schimmels gebruikt. 

Toepassingen van biotechnologie

- Productie van biomoleculen en eetbare producten

- Klonen

- Misdaadbestrijding

Dat kan door:

- genetische modificatie

- recombinant-DNA-technieken

wat is biotechnologie?

biotechnologie is technologie waarbij een organisme wordt gebruikt om iets voor mensen te maken/doen.

Klassieke biotechnologie

Veredeling 

Wat zie je hier? 

biotechnologie waarbij dna niet verandert

eten maken! voor brood heb je gist nodig (schimmel).

voor yoghurt heb je speciale bacteriën nodig

dit is simpele biotechnologie.

Moderne biotechnologie

Nieuwe technologiën onstaan snel:

- Klonen (vanaf 1980 'Dolly')

- Genetische modificatie

    > Recombinant DNA-techniek

        Zalm (groei), Muis (oor)

    > Organen kweken 

        aap met varkenshart, kweekvlees

    > Gentherapie

        CRISPR-CAS9

genetische modificatie

Bij genetische modificatie veranderen wij in een laboratorium het DNA van een organisme. ze zouden bijvoorbeeld een Ongeboren baby een andere oogkleur kunnen geven!!!

Recombinant DNA

Klinkt heel lastig.

maar stel je voor, je hebt een kikker die je erg saai vindt en cooler wil maken. hoe kan je dat doen? je pakt het DNA van een ANDER organisme, bijvoorbeeld een kwal, dat zorgt dat de kwal lichtgeeft. dit plak je in het DNA van je Kikker en boem, je kikker gaat licht geven.

recombinant DNA

Recombinant DNA is dus DNA van een ander organisme ergens in plaatsen.

recombinant DNA technologie

plasmiden: ringvormige DNA strengen in bacteriën.

restrictie enzymen: knipenzymen (knippen DNA alleen op plaatsen met welbepaalde DNA-sequenties die wel in virus aanwezig is maar niet in bacterie)

ligase enzymen: plakenzymen

Veranderen van genotype

Genetische modificatie

Een organisme dat genetisch gemodificeerd is heet: transgeen

Crispr-Cas

Ontdekt door: 

Emmanuelle Charpentier and Jennifer Doudna

Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats

Crispr associated protein

Insuline

Kunnen we nu snel maken doordat we bacterien hebben gemaakt die insuline maken.

Misdaadbestrijding

DNA vergelijken
Je kunt daarmee ook verwantschap aantonen

DNA test

Bij een DNA test wordt DNA vergeleken. dit kan bijvoorbeeld met je ouders. hoe kan dat? als het goed is heb je voor 50% hetzelfde DNA als je vader en voor 50% hetzelfde als je moeder.

voor sommige mensen waarbij twijfel is over wie de ouders zijn is dat erg handig.

ook voor de politie is het goed te kunnen testen.

Genomics

Je kijkt naar het hele genoom (Al het DNA in een organisme)

en kan dat vergelijken met een ander genoom

                                                                 Bijvoorbeeld Patient met gezond              individu

Ethisch

wat is transgeen?

1. klassieke biotechnologie
2. er is geen trans aanwezig
3. een genetisch gemodificeerd dier
4. genetische modificatie

Bij de productie van bier en zuurkool wordt biotechnologie toegepast

1. Ja
2. Nee

Wat is een restrictie-enzym?

1. Is gelabeld nucleotide gebruikt bij sequencen
2. Verbreekt waterstoffenbruggen bij replicatie
3. Kan Okazaki-fragementen aan elkaar koppelen
4. Herkent specifieke nucleotidesequentie en knippen DNA daar door

Hoe heet het kleine DNA in bacteriën

1. kern DNA
2. plasmide
3. groot cirkelvormig DNA

www.bioplek.org