13.1 Eten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2,3

13.1 Eten

Leerdoelen

Aan het einde van de les kun je:

- Aan het gebit en de darmen van zoogdieren zien wat ze eten

- Uitleggen waardoor plantaardig voedsel moeilijker te verteren is dan dierlijk voedsel

- Uitleggen waar dieren de energie uit hun voedsel voor gebruiken

- Beschrijven hoe planten aan voedsel komen

- Uitleggen hoe organismen voorkomen dat ze opgegeten worden

Hoe kauwen dieren?

Dieren kunnen we verdelen in drie groepen:

- Planteneter (herbivoren) 

- Vleeseters (carnivoren)

- Alleseters (omniforen)

Hoe kauwen dieren?

Planteneters - bijv. koeien

Plooikiezen malen het plantaardigvoedsel fijn

Vleeseters - bijv. honden

Grotere scherpere hoektanden en knipkiezen zo verscheuren ze hun prooi.

Alleseters - bijv. mensen en varkens. Zij eten plantaardig en dierlijk voedsel.

Snijtanden en hoektanden om het eten los te knippen en knobbelkiezen om het eten goed te malen

0

Waardoor zijn honden slanker dan koeien?

Plantencellen hebben een celwand en zijn doordoor moeilijk fijn te kauwen en te verteren.

Het verteren van voedsel bij planteneters lukt daarom alleen als het lang genoeg in het verteringsstelsel zit. Planteneters hebben een lange darm die opgepropt zit in de buik. 

Dierlijke cellen hebben geen celwand en zijn daardoor makkelijk fijn te kauwen en te verteren.

Doordat er geen celwand aanwezig is is het vlees makkelijker te verteren en is het verteringsstelsel korter. Hond: 

Planteneters en vleeseters

Plantaardig voedsel is moeilijk verteerbaar door celwanden.

Oplossingen:

1 - Meerdere magen

2 - Herkauwen

3 - Bacteriën in pens en darmen

0

Welk onderdeel zit wel om plantencellen, maar niet om dierencellen?

Leg uit waardoor planteneters langer op hun voedsel kauwen dan vleeseters.

Planteneter

Vleeseter

Alleseter

Knipkiezen

Taaie planten fijnmalen

Voedsel losknippen

Plooikiezen

Knobbelkiezen

Kiezen met richels

Voedsel afbijten

Waardoor is een kat slanker dan een koe?

13.1 Eten

Energiebalans

Energie is nodig om te bewegen, cellen te maken, op temperatuur te blijven etc. 

De energiebalans geeft aan hoeveel een dier binnenkrijgt en hoeveel een dier besteedt.

E = energie

B = bewegen       

P = produceren nieuwe cellen

T = temperatuur  

U = poep, plas, zweet 

Wat weet je nog van fotosynthese?

Fotosynthese

Fotosynthese

Via hun wortels komen planten aan mineralen en water. 

Met hun bladeren halen ze koolstofdioxide uit de lucht.

Hiervan maken planten voedingsstoffen. Alles begint met glucose. 

0

Hoe 'eten' planten

Groene planten maken zelf voedingsstoffen tijdens fotosynthese

De energie die nodig is om glucose te maken haalt de plant uit zonlicht. 

Van glucose maakt de plant voedingstoffen zoals: zetmeel, vetten en eiwitten.

Daarvoor zijn mineralen nodig, die zuigt de plant op met de wortels. 

Van de eiwitten groeit de plant,  vetten en zetmeel zijn reservestoffen.

Fotosynthese

Glucose en dan?

Van glucose maken planten weer andere stoffen:

zetmeel - reservevoedsel / brandstoffen

eiwitten - bouwstoffen

vetten - reservevoedsel / brandstoffen

vitaminen - beschermendestoffen

In welk onderdeel van de plantencel vindt fotosynthese plaats?

Wat is fotosynthese?

Besteedt een dier overal evenveel energie aan?

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Camouflage: niet opvallen in de omgeving

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Mimicry: lijken op een ander 

(giftig) dier

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Waardoor worden organismen niet gegeten

Hoe voorkomen organismen dat ze worden opgegeten?

Camouflage --> door niet op te vallen in hun omgeving

Mimicry --> lijken op een ander gevaarlijk dier

Maken van bittere stoffen (soms giftig!)

Stekels zoals de roos of brandnetels

Verdediging door goede zintuigen en vluchten