WEBB 3.5 t/m 3.9

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

4 HAVO ECONOMIE  ||  2022-2023

Programma

• Vorige les
  
• Theorie
• Aan de slag
• Evaluatie

Hoe kan je invloed hebben op de CAO?

Vakbond

• Een vakbond komt op voor jouw belangen op het gebied van werk en inkomen

• Je betaalt hiervoor een maandelijkse/jaarlijkse premie

• De organisatiegraad geeft aan hoeveel % er lid is van een vakbond

CAO onderhandelingen

• Vaak gaat dit over loon
• Een te hoge loonstijging kan nadelig zijn voor de economie

• Te hoge lonen --> hogere loonkosten voor bedrijven --> prijzen omhoog --> vraag naar producten neemt af --> productie neemt af --> werkloosheid stijgt

Meeliftersgedrag

Mensen die geen lid zijn profiteren wel van de mensen die wel lid zijn

Dit gedrag, het gratis profiteren van de inspanning van anderen noemen we meeliftersgedrag/free-ridersgedrag

Het CBS

Het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) houdt in Nederland de ontwikkeling bij van alle prijzen van goederen en diensten. Het CBS gebruikt daarbij indexcijfers.

Voorbeld

• Je loon in 2021 is €3,50
• In 2022 wordt dat €4,00
• De nominale loonstijging is dan €0,50
• Oftewel... het loon in euro's 

Indexcijfer

Een indexcijfer laat een procentuele verandering zien ten opzichte van een afgesproken periode.

Die periode noem je het basisjaar. De gegevens in het basisjaar hebben het indexcijfer 100.

Indexcijfer berekenen

Indexcijfer = nieuw getal ÷ getal in het basisjaar x 100

Voorbeeld

• In het basisjaar is de prijs van een spijkerbroek € 30. Vijf jaar later is de prijs € 34.
  
• Het nieuwe indexcijfer is € 34 ÷ € 30 x 100 = 113,3.
  

Indexcijfer berekenen

In het basisjaar is de prijs van een paar schoenen € 95.

Een jaar later is de prijs € 98.

Met hoeveel procent is de prijs van de schoenen gestegen ten opzichte van het basisjaar?

Als de prijzen stijgen...

Willen mensen ook meer loon!

Nominaal inkomen

• Het inkomen dat je in euro’s verdient, is een nominaal inkomen.
• Als je nominale inkomen met 5% stijgt en er is 3% inflatie, dan ga je er in koopkracht 2% op vooruit.

Koopkracht

• Als je inkomen hetzelfde blijft en de prijzen stijgen, dan daalt je koopkracht.
• Als je inkomen stijgt en de prijzen hetzelfde blijven, dan stijgt je koopkracht.
• Wanneer je koopkracht stijgt, kun je meer behoeften vervullen. Je welvaart stijgt dan.

Reëel inkomen

• Als je rekening houdt met de gevolgen van inflatie voor je inkomen, spreek je van een reëel inkomen.
• De reële verandering in procenten van je inkomen bereken je als volgt.

Verandering reëel inkomen

Verandering reëel inkomen = 

verandering nominaal inkomen - inflatie

Aan de slag

Maken t/m 3.9

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!

Tot 5 minuten voor tijd

Leg in je eigen woorden uit wat het reële inkomen betekent