1848 en de nieuwe grondwet

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Lesprogramma

1. Uitleg Revolutiejaar 1848 en de grondwet.
2. Werken aan de missie / vragen KA toets.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen grondwet, onschendbaarheid, ministeriële verantwoordelijkheid, parlementair stelsel, klassieke grondrechten en sociale grondrechten.

• kun je uitleggen waarom het bestuur in Nederland vanaf 1848 erg veranderd is. 

• kun je herkennen en uitleggen hoe Nederland vanaf 1848 bestuurd wordt.

• kun je beoordelen in hoeverre Nederland een goed functionerende democratie is. 

1840-1848: 

Koning Willem II

• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen

• Regeert, min of meer, als absolute vorst

• Moet niets weten van democratie

• Moeizame relatie met zijn vader

Revolutiejaar 

1848

• De ‘erfgenamen van de Franse Revolutie’, de Liberalen, komen tot de conclusie: "Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!"

• Overal zitten er weer koningen op de Europese tronen en ondanks 'een grondwet' is er maar weinig democratie.

Paniek bij de vorsten

in heel Europa!

Ook in Den Haag...
...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

Gevolgen (1)

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid

• Dit betekent: de ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (ook: voor de daden van de koning)
  

Gevolgen (2)

• Parlementaire democratie (=parlement heeft het laatste woord)

• Constitutionele monarchie (=koning moet zich aan de grondwet houden)

• Verandering van het parlementaire stelsel ("Hoe wordt het parlement gekozen?", "Wie heeft welke macht?")

Nieuwe Grondwet

1848

0

Hoe zag het bestuur 

van Nederland er 

vanaf 1848* uit?

*de meeste onderdelen zijn vandaag nog steeds geldig

Monarchie

De koning bepaalt.

Parlementaire democratie

Het parlement bepaalt.

Grondrechten

• Grondrechten staan Hoofdstuk 1 van de Grondwet (van 1983)
  
• Het belangrijkste onderdeel, het anti-discriminatie-artikel, is Artikel 1
• Ze zijn bedacht in een tijd dat grondrechten niet vanzelfsprekend waren.
• Er wordt een onderscheid gemaakt in Klassieke- en Sociale grondrechten

Klassieke grondrechten

• Beschermen ons tegen de overheid.
  
• Geven ons rechten tegen een te machtige overheid.
  

• Staan sinds 1848 in de Grondwet 
  
• Klassiek betekent: 'iets van vroeger, maar niet verouderd'
  

bijvoorbeeld:

• Artikel 1: Anti-discriminatie artikel


• Artikel 2: Wie is Nederlander?


• Artikel 4: Kiesrecht


• Artikel 7: Vrijheid van meningsuiting


• Artikel 8: Recht op vereniging


• Artikel 9: Recht op vergadering


• Artikel 10: Onaantastbaarheid van de persoonlijke levenssfeer


• Artikel 11: Onaantastbaarheid van het lichaam


• Artikel 13: Briefgeheim

Sociale grondrechten

• Plichten van de overheid.
  
• Zorgen voor een goed bestaan.
  

• Zijn pas later (1983) in de Grondwet opgenomen, hoewel ze al eerder bestonden.
  

bijvoorbeeld:

• Recht op veilig bestaan


• Recht op onderwijs


• Recht op gezondheidszorg


• Recht op woongelegenheid


• Recht op bewoonbaar gebied


• Recht op rechtsbijstand


• Recht op werk

Taken van het parlement

Hoofdtaken Eerste Kamer

• Controleren van de regering (controlerende taak)

• Chambre du reflection (Kamer van reflectie = nogmaals, vooral technisch, bekijken van een wetsvoorstel dat al door de Tweede Kamer is goedgekeurd)

Hoofdtaken Tweede Kamer

• Controleren van de regering (controlerende taak)

• Maken van wetten (wetgevende taak)

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen grondwet, onschendbaarheid, ministeriële verantwoordelijkheid, parlementair stelsel, klassieke grondrechten en sociale grondrechten.

• kun je uitleggen waarom het bestuur in Nederland vanaf 1848 erg veranderd is. 

• kun je herkennen en uitleggen hoe Nederland vanaf 1848 bestuurd wordt.

• kun je beoordelen in hoeverre Nederland een goed functionerende democratie is. 

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

De rest van deze les, 

wil ik...

de uitleg nog 1 keer bekijken

de theorie op de ELO doornemen

werken aan de missie van thema 14

leren voor de KA toets

vragen stellen over de KA toets

een filmpje kijken (ZML) over de monarchie in Nederland

Video

-

De Nederlandse staat