Les 1 Radioactiviteit en Straling (EMA + BRR)

• Natuurkunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Bronnen (alleen voor docent)

Gezamelijke standaard lesopzet: https://docs.google.com/document/d/16XZelImcrN1qS1E2vCw_mTwDtTGlgXQd636k_Rc0www/edit?usp=sharing

Afspeellijst Meneer Wietsma over straling: 

https://www.youtube.com/playlist?list=PL9ngJuVeW8kcn9eLgH0hP2o3fcoUFuvbV

Quizlet 7.1

https://quizlet.com/_d1pil9?x=1jqt&i=4pzshw

Radioactiviteit en Straling

Straling?

Leerdoelen

2

ik weet uit welke soorten straling het elektromagnetische spectrum bestaat. 

L2

1

ik kan uitleggen wat elektromagnetische straling is

L2

3

ik kan uitleggen wat stralingsenergie is en wat de gevolgen zijn van stralingsenergie 

L3

4

ik weet het verschil tussen natuurlijke en kunstmatige stralingsbronnen en kan van beide voorbeelden geven. 

L2

"ga jij ze beheersen?"

Straling kun je zien

1. Ja
2. Nee
3. soms

Elektromagnetische straling 

• Zon zend verschillende soorten straling uit 
  
• Straling van de zon bestaat uit verschillende soorten Elektromagnetische straling 
• alle soorten straling behoren tot het Elektromagnetisch spectrum

Elektromagnetisch spectrum 

Het elektromagnetisch spectrum bestaat uit:

• Radiogolven 
• Microgolfstraling
• Ir-straling
• Zichtbaar licht
• Uv straling
• Röntgenstraling 
• Gammastraling 

E

Radiogolven bevatten minder stralingsenergie dan gammastraling. Hoe meer stralingsenergie straling bevat hoe gevaarlijker het wordt. 

Stralingsbronnen

Natuurlijke stralingsbronnen

Zon, sterren, vuur, de mens

Kunstmatige stralingsbronnen

Lampen, radio's, wifi, magnetron, tv, infrarood lamp, zonnebank, enz. 

Röntgenstraling

Straling uitzenden

• hete voorwerpen zenden straling uit. 
  
•  Hoe hoger temperatuur hoe hoger de energie van de uitgezonden straling.

• Mens zendt vooral IR-straling uit. 

• Voorwerpen zenden eerst vooral rood licht uit. Worden de temperaturen hoger dan zenden ze vooral wit licht uit. 

Het elektromagnetisch spectrum bestaat uit verschillende soorten straling.  Zet De straling in de juiste volgorde.

Het spectrum :

röntgenstraling

zichtbaar licht

IR-straling

Gammastraling

UV straling

Microgolven

radiogolven

Natuurlijke stralingsbron

Kunstmatige stralingsbron

Radiozender

Afstandsbediening

De zon

Kampvuur

Wifi-router

Uranium

De Playstation 5

Leerdoelen

• Ik kan beschrijven wat radioactiviteit is
  
• Ik weet wat een geigerteller is
  
• Ik ken drie soorten radioactievestraling
  

     Ik kan van drie soorten straling de grootte, lading, doordringbaarheid en samenstelling opschrijven.

     Ik kan het begrip tracer beschrijven, en weet welke deeltjes als tracer gebruikt worden

• Ik weet wat achtergrondstraling is
  

     Ik kan rekenen met dosislimieten

     Ik kan beschrijven hoe een CT scan werkt

• Eenheid Sievert
  

Dit is de introductieslide. Hierop worden de leerdoelen van de les genoemd.

Voorwerpen die straling uitzenden

Veel voorwerpen zenden straling uit.

Het blijkt niet altijd even makkelijk om aan te voelen welke voorwerken wel en welke voorwerpen geen straling uitzenden.

Straling

Ioniserende straling

Ioniserende straling is in staat om de moleculen van andere stoffen te beschadigen.

Deze straling wordt uitgezonden door radioactieve stoffen of door een röntgenapparaat.

niet ioniserend

welke straling?

ioniserend

Atoombom

soldeerbout

Afstandsbediening

rontgenapparaat

smartphone

rookmelder

zon

beton

gaskousje

radioactief afval

Ioniserende straling

De meeste stoffen bestaan uit stabiele atomen. Daar verandert vanzelf niets aan. 

Een radioactieve stof bezit instabiele atoomkernen die vanzelf veranderen en nieuwe atoomkernen vormen. Hierbij zendt de radioactieve stof ioniserende straling uit. 

Ioniserende straling

We kennen drie verschillende soorten ioniserende straling die een radioactieve stof kan uitzenden:

alfa straling                     α - straling

bètastraling                    β - straling

gammastraling              γ - straling

Röntgenstraling

Is wel een ioniserende soort straling, maar niet afkomstig van een radioctieve stof.

Röntgenstraling of X-rays zijn afkomstig uit een Röntgenbuis.

Dit is een door de mensgemaakt apparaat (elektromagnetisch) dat aan- en uit gezet kan worden.

Fragment - klokhuis.nl - Röntgen

www.hetklokhuis.nl

Uit welke deeltjes bestaat een atoom? Wat weet je over het verschil in de grootte en lading van deze deeltjes?

https://www.youtube.com/watch?v=IKdHS0LcwfM&list=PL9ngJuVeW8kcn9eLgH0hP2o3fcoUFuvbV&index=3&t=316s

00:46

Alpha

Beta

Gamma

Positief

Negatief

Neutraal

Relatief groot

Klein

Geen grootte

Doordring-baarheid Laag

Doordringbaarheid Gemiddeld

Doordring-baarheid Hoog

Helium kern

Elektron

Foton (golf, onzichtbaar licht)

Geigerteller

Een geigerteller is een apparaat waarmee je radioactiviteit kunt meten. Het meet de ioniserende straling die vrijkomt bij radioactief verval.

Leg uit wat een geigerteller is en hoe het werkt.

Tracer

Een tracer is een stof die in een lichaam wordt ingespoten, gedronken of ingeademd om zo de werking van organen en weefsels in beeld te brengen.

Leg uit wat een tracer is en hoe het gebruikt wordt.

Achtergrondstraling

Achtergrondstraling is de straling die voortdurend aanwezig is in onze omgeving. Het komt van nature voor in de aarde, de lucht en de kosmos.

Leg uit wat achtergrondstraling is en waar het vandaan komt.

Dosislimieten

Dosislimieten zijn vastgestelde grenzen voor de hoeveelheid straling die een persoon binnen een bepaalde periode mag ontvangen. In Nederland geldt bijvoorbeeld een limiet van 1 millisievert per jaar voor de algemene bevolking.

Leg uit wat dosislimieten zijn en waarom ze belangrijk zijn.

CT-scan

Een CT-scan is een medisch onderzoek waarbij gebruik wordt gemaakt van röntgenstraling. Het apparaat maakt een serie foto's van het lichaam vanuit verschillende hoeken en deze worden samengevoegd tot een driedimensionaal beeld.

Leg uit wat een CT-scan is en hoe het werkt.

Eenheid Sievert

De eenheid Sievert geeft aan hoeveel straling een persoon heeft ontvangen en hoeveel schade dit kan veroorzaken aan het lichaam. Het is een maat voor de effectieve dosis.

Leg uit wat de eenheid Sievert is en hoe het gebruikt wordt.

Oefen met de Quizlet

https://quizlet.com/_d1pil9?x=1jqt&i=4pzshw

Opdracht

Maak gezamelijk meerkeuze antwoorden voor de huiswerkopgaven

Verdeling:

Tijdsduur:

Eindresultaat:

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.