Samentrekking en beknopte bijzin?

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Samentrekking/ beknopte bijzin?

De samentrekking

Een samentrekking is het weglaten van een woord(deel)/ zinsdeel uit een samengestelde zin. Dit mag omdat het woord(deel)/zinsdeel eerder in de zin genoemd is. Je schrapt dus een nutteloze herhaling. 

Niveaus van samentrekking

woordniveau: een woorddeel wordt weggelaten en op de plek van het weggelaten woorddeel wordt een streepje genoteerd: 

• voorwaarts: bakkersbollen en -speculaas
• achterwaarts: voor- en achteruitgang

Niveaus van samentrekking

Woordgroepsniveau: binnen een woordgroep worden een of meer woorden weggelaten:

voorwaarts: gescheiden mannen en vrouwen

achterwaarts: grote en middelgrote steden

Niveaus van samentrekking

zinsniveau: een of meer zinsdelen (ow, wg, lv, mv, bwb etc.), die twee keer voorkomen, worden weggelaten.

• (voorwaarts) Mees gaat op de fiets en Joia (...) op de scooter
• (achterwaarts) Wij werken (...) en onze kinderen studeren elke dag van de week.

Gisteren hadden wij u speciaal gebeld en hadden erop gerekend dat alles nu in orde zou zijn.

1. (...) en had erop gerekend...
2. (...) en ik had erop gerekend...
3. (...) en hebben erop gerekend...
4. (...) en we hadden erop gerekend...

Inmiddels hebben wij uw toestel terug en wordt vandaag nog bij u bezorgd. Waarom fout?

1. Betekenis weggelaten woord niet hetzelfde
2. Grammaticale functie niet hetzelfde
3. Volgorde onderwerp pv is niet hetzelfde
4. Zinnen hebben niet dezelfde rang.

Die mop is al oud, maar vindt bijna iedereen leuk.

1. Betekenis weggelaten woord niet hetzelfde
2. Volgorde onderwerp pv is niet hetzelfde
3. Grammaticale functie niet hetzelfde
4. Zinnen hebben niet dezelfde rang.

De beknopte bijzin

Een beknopte bijzin kun je zien als een soort samentrekking. Maar dan in een specifieke vorm. In dit type samentrekking gaat het namelijk altijd om samentrekkingen op zinsdeelniveau. In de beknopte bijzin is namelijk (altijd) het onderwerp geschrapt, en de pv veranderd in een voltooid of een onvoltooid deelwoord ofwel een te + infinitiefvorm.

Voorwaarde beknopte bijzin

Het impliciete onderwerp van de beknopte bijzin moet hetzelfde zijn als het onderwerp van de hoofdzin.

Genietend van een lekker kopje koffie ging de telefoon.

1. correct
2. incorrect

Beknopte bijzin verbeterd

Op mijn werk aangekomen bleken de meeste computers kapot te zijn./ Toen ik op mijn werk aankwam, bleken de meeste computers kapot te zijn.

Op mijn werk aangekomen bleek ik een enorme achterstand te hebben./ Toen ik op mijn werk aankwam bleek ik een enorme achterstand te hebben.