H2 par. 2 De Gouden Eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Memo havo/atheneum 2

H2. De tijd van regenten en vorsten

par. 2.2 Cultuur en samenleving in de Republiek

Leerdoelen

• Ken je de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

Arm en rijk in de Gouden eeuw

• De Gouden Eeuw is de bloeiperiode van de Republiek tussen 1588 en 1672. 
• In 1588 werd de Republiek onafhankelijk.  
•  Holland (met de stad Amsterdam) werd het middelpunt van de wereldhandel. 
• De economie bloeide, maar ook de wetenschap en kunst.
  

Arm en rijk in de Gouden eeuw

• Er ontstond een kleine bovenlaag van zeer rijke families, rijk geworden door handel. 
• Zij investeerden hun geld in allerlei ondernemingen om meer geld te verdienen. 

Arm en rijk in de Gouden eeuw

• De rijke families hadden ook  politieke macht en bestuurden de steden en gewesten.  
• Ze lieten mooie grachtenhuizen bouwen en schilderijen schilderen.  

Arm en rijk in de Gouden eeuw

• Onder de groep van rijke mensen kwam een laag met een grote groep winkeliers en ervaren ambachtslieden.  
• Zij konden schepen bouwen en repareren. 
• Ze konden ook luxegoederen maken van grondstoffen.  
• Ze verdienden veel geld en bezaten grote winkelpanden 

Arm en rijk in de Gouden eeuw

• De 3e sociale laag bestond uit loonarbeiders en hard moesten werken voor hun baas. 
• Laadden en losten schepen of werkten voor winkeliers.  

 

• Onderaan kwam de sociale laag van de armen. 
• Dit waren mensen zonder vast werk, ouderen en zieken.  
• Zij leefden vooral van liefdadigheid van de kerk en de rijken. 

Wat is de juiste volgorde?

1. Loonarbeiders - rijke families- armen - winkeliers/ambachtslieden
2. Rijke families- winkeliers/ambachtslieden-armen - loonarbeiders
3. Rijke families- winkeliers/ambachtslieden- - loonarbeiders - armen
4. Winkeliers/ambachtslieden- rijke families-loonarbeiders - armen

Welke eeuw kennen we ook als de Gouden Eeuw?

1. 18e eeuw
2. 16e eeuw
3. 17e eeuw
4. 20e eeuw

Kunst en wetenschap

• Door de welvaart werd er veel geld uitgegeven aan schilderkunst. 
• Vooral schilderijen van landschappen, stadgezichten of portretten om het huis te versieren.  

Kunst en wetenschap

• Uit die tijd komt ook de Nachtwacht van Rembrandt van Rijn. 
• Dit is een schuttersstuk: een portret van schutters die een stad moesten verdedigen.  

Kunst en wetenschap

• Jan Steen is ook beroemd uit de Gouden Eeuw. 
• Hij schilderde vooral het dagelijkse leven van gewone mensen.  

 

Kunst en wetenschap

• Ook de wetenschap kwam tot bloei in de Gouden eeuw.  
• Er werden veel ontdekkingen gedaan, waardoor we van een wetenschappelijke revolutie kunnen spreken.  
• Een aantal beroemde wetenschappers van die tijd kwamen uit de Republiek, namelijk:

Christiaan Huygens

• Was erg goed in het slijpen van lenzen en bouwde een telescoop om de sterren te kunnen bestuderen.  
• Ook het slingeruurwerk is door hem bedacht: belangrijk om de tijd en locatie op zee te kunnen bepalen.  

Anthonie van Leeuwenhoek

• Bestudeerde de natuur en het menselijk lichaam. 
• Hij bouwde de eerste microscoop en ontdekte zo bacteriën en rode bloedcellen.  

Kunst en wetenschap

• De bloei van de handel heeft de wetenschappelijke revolutie gestimuleerd. 
• Voor de handel was het belangrijk dat schepen hun locatie wisten om zo de beste route te vinden. 
• De schepen namen ook dieren en planten uit verre landen mee: bestudeerd op de pas gebouwde universiteiten.  

Verdraagzaamheid

• Na de Opstand was het protestante (calvinistische) geloof het belangrijkst in de Republiek.  
• Het bestuur van het land betaalde zelfs voor een vertaling van de Bijbel van het Latijn naar het Nederlands. 
• Deze Statenbijbel was bedoeld voor de calvinistische kerk. 
• Mensen met andere geloven (katholiek, joods) werden niet vervolgd. 
• Men accepteerde dat niet iedereen hetzelfde geloof had.  
• Dit noemen we verdraagzaamheid.  

Verdraagzaamheid

• De kunst en wetenschap had ook voordeel van deze verdraagzaamheid.  
• Er was namelijk zo ook ruimte voor andere ideeën over de wereld en natuur. 
• Wetenschappers gingen op zoek naar logische verklaringen. 

Spinoza

• Nederlandse filosoof
• God kan geen wonderen verrichten. 
• Hij twijfelde ook aan verhalen uit de Bijbel.  
• Hij kwam op voor de vrijheid van meningsuiting.  

Klaar met deze Lesson-Up?

- Maak tenslotte de Test Jezelf van 2.2

Klaar?

- Oefen met flitskaarten

- Verder met ander vak

- Bekijk de filmpjes..