Examen 2019 (3)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

BiologieExamen VMBO-TL 2019

met Hints

Schubbeneters

Hoe heet de theorie die verklaart hoe in de loop van de tijd door mutatie
en selectie nieuwe soorten ontstaan uit een gemeenschappelijke
voorouder?

Denk goed na: in welk hoofdstuk hadden we het over mutatie en selectie?? Gaat er een belletje rinkelen??

1

We hebben het ook in dit hoofdstuk over Darwin gehad. Hij heeft deze theorie ontwikkeld.

Zijn omschrijving van de theorie was: survival of the fittest.... (dat is niet het antwoord)

2

Dit is leerwerk... als je het nog niet weet, zoek het dan op

3

Welke groep vissen is volgens de stamboom het langst geleden als aparte

groep ontstaan?

Sleep het vinkje naar het goede antwoord

Kijk goed op de informatie. Je ziet er een stamboom staan.

Volg de lijnen goed, zoals we getraind hebben

1

Naar links is het oudst

2

Begin aan de linkerkant.
Dat is het oudst.

Als je met je vinger de lijnen volgt, zie je dat bij de eerste splitsing de prinses van Burundi al is ontstaan

3

B blauwe regenboogvis

C Plecodus

E prinses van Burundi 

D schubbeneter

A Petrochromis

Aan welke groep vissen is een schubbeneter het meest verwant volgens de stamboom?

Kijk naar de informatie.

Kijk daarbij goed naar de stamboom

1

Zoek in de stamboom de schubbeneter op.

Ga nu met je vinger langs de lijntjes.

Welke vis komt uit de eerste vertakking?

2

Lukt het nog niet?

Oefen met het werkblad: evolutie

3

1. aan de Petrochromis
2. aan de blauwe regenboogvis
3. aan de Plecodus
4. aan de prinses van Burundi

Uit kruisingsproeven blijkt dat de eigenschappen linksmondig en rechtsmondig erfelijk zijn. In de tabel staan de resultaten van enkele
kruisingen met schubbeneters.
Het gen voor rechtsmondig is recessief.
Uit welke kruising kun je dat met zekerheid afleiden?

Wat is dominant?

Wat is recessief?

Schrijf dit op!!

Schrijf ook de mogelijke genotypes met hun fenotypes op.

1

Rechtsmondig is recessief, dus linksmondig is dan dominant

RR => linksmondig homozygoot

Rr => linksmondig heterozygoot

rr => rechtsmondig, altijd homozygoot.

Je weet als er twee ouders zijn die hetzelfde uiterlijk hebben, en er ontstaat een kind met een ander uiterlijk, dat het uiterlijk van de ouders dominant is, en beide ouders zijn heterozygoot

2

Je weet als er twee ouders zijn die hetzelfde uiterlijk hebben, en er ontstaat een kind met een ander uiterlijk, dat het uiterlijk van de ouders dominant is, en beide ouders zijn heterozygoot.

Zoek dus naar twee dezelfde ouders, waarbij je ziet dat er ook kinderen ontstaan die er anders uitzien dan de ouders

3

1. kruising 1
2. kruising 2
3. kruising 3
4. dat kan je niet zeggen

De zwarte populier

Timo vraagt zich af of de populier zich geslachtelijk voortplant.
 Is uit bovenstaande beschrijving van Timo af te leiden of de populierzich geslachtelijk kan voortplanten? Leg je antwoord uit.

Wat is geslachtelijke voortplanting?

Hoe herken je dat?

1

Bij geslachtelijke voortplanting heb je te maken met bloemen en vruchten. Lees je iets in de tekst over bloemen en of vruchten?

2

In de informatie staat bloeitijd. Wat bloeit er??

In de informatie staat: verspreiding zaden..

Wat weet je nu over geslachtelijk/ongeslachtelijk

3

info

Zwarte populieren hebben óf alleen
mannelijke óf alleen vrouwelijke
bloemen. In de afbeelding zie je deze twee typen bloemen.
In welk type bloem ontstaan de zaden?
Noteer de letter en leg je antwoord uit.

In welk deel van de bloem groeit het zaad??

1

Het zaad groeit in het vrouwelijk deel van de bloem

2

Hoe heet het vrouwelijk deel van de bloem?

De Stamper

3

Zwarte populieren hebben windbestuiving.
 Noteer een kenmerk van bloemen met windbestuiving.

Een windbloem verspreid de stuifmeelkorrels met behulp van de wind.

wat weet jij nog over de windbloem?

1

De windbloem heeft geen dingen nodig die insekten lokken...

2

Een windbloem heeft aanpassingen zodat de wind makkelijk de stuifmeelkorrels kan verspreiden en de stempel makkelijk de stuifmeelkorrels kan opvangen 

3

Uit knoppen aan de wortels van een zwarte populier kunnen nieuwe
zwarte populieren groeien.
Een bioloog wil van een groepje van vier zwarte populieren bepalen of ze
uit aparte zaden opgegroeid zijn, of uit de wortels van één boom. Hij
onderzoekt daarvoor het DNA van elke boom. Uit het resultaat trekt hij de
conclusie dat de bomen uit één boom zijn ontstaan.
 Leg uit wat het resultaat van het DNA-onderzoek was.

Een windbloem verspreid de stuifmeelkorrels met behulp van de wind.

wat weet jij nog over de windbloem?

1

De windbloem heeft geen dingen nodig die insekten lokken...

2

Een windbloem heeft aanpassingen zodat de wind makkelijk de stuifmeelkorrels kan verspreiden en de stempel makkelijk de stuifmeelkorrels kan opvangen 

3