Training 3 formatief handelen - Nautisch

• Onderwijs
• MBO
• Studiejaar 1

Formatief handelen 

Inzicht in het leerproces

deel 3

Hoe zit je er op dit moment bij?

😒🙁😐🙂😃

Doel

Je kunt je een les ontwerpen door formatief handelen toe te passen in de fase oriënteren en terugblikken van het OUT-fase model.

* leerdoel formuleren

* Kwaliteitsbesef 

* Feedback geven 

We richten ons vandaag op de actieve werkvormen die je kunt inzetten in de oriëntatie- en terugblik fase. Hierbij spelen kwaliteitsbesef en feedback een belangrijke rol voor formatief handelen. 

Op 16 maart gaan we in op de kern van de les, de uitvoering. Hier zal differentiatie een belangrijke rol spelen. 

  Oriëntatiefase OUT-fase

Start: Leerdoel / lesdoel formuleren 

1: Oriëntatie 

Terugblik: is de benodigde voorkennis aanwezig?

                   waar staan de studenten ten opzichte van het doel?

2: Nadenken en produceren

Voorkennis ophalen: Student denkt na en resultaat moet observeerbaar zijn 

3. Interpreteren, communiceren & beslissen 

Lesplan 

Het model formatief handelen kan samensmelten met je lesplan waarin het OUT fasen model is geïntegreerd. Dit kan er als volgt uit zien. 

Doel formuleren

Wat zijn de hoofdoelen van deze module?

(examen  - KD - werkprocessen)

Wat moet de student 'zelfstandig' kunnen (1), buiten 

de context waarbinnen het geleerd is (2)?

Welke nieuwe kennis is hiervoor nodig? 

Welke voorkennis hebben studenten hiervoor nodig?

Een leerdoel omschrijft het beoogde eindgedrag van wat een leerling moet kunnen aan het einde van een les, lessenserie of module

Om goed doelen te formuleren is het belangrijk om achterwaarts je lessen te ontwerpen. Je start met het hoofddoel voor ogen, waarin 2 componenten van belang zijn:

- Wat moet de student 'zelfstandig' kunnen (1), buiten de context waarbinnen het geleerd is (2)?

Mate van zelfstandigheid hangt af van de hoeveelheid feitenkennis, vaardigheden en ervaringen die je hebt opgedaan.  

Om zelfstandig iets buiten de geleerde context te kunnen toepassen is transfer nodig. Dit kan alleen als de kennis in het langetermijngeheugen is geworteld en als er steeds actief wordt voortgeborduurd op aanwezige voorkennis in het onderwijsproces. Hierbij is reflectie en feedback een belangrijk onderdeel. 

Doel formuleren

Het gaat over welke vakinhoud je als docent wil overdragen. Wees daar specifiek in en zoek de kern op van wat jij wil dat jouw leerlingen leren. Belangrijk is dat je deze inhoud zo omschrijft dat het voor jou als docent duidelijk is maar misschien nog wel belangrijker dat de leerling het begrijpt.

Geef bij het formuleren altijd antwoord op de twee volgende basisvragen:

1. Over welke inhoud gaat het leerdoel? (Beschrijf de inhoud.)

2. Welk werkwoord gebruik je in je leerdoel? (Kies het juiste werkwoord.)

Bekijk nu of de volgende opties het leerdoel duidelijker/completer kunnen maken:

3. Succescriteria (Beschrijf m.b.v. inhoud, werkwoord en context.)

4. Condities (Beschrijf de voorwaarden.)

voorbeeld: 

Optie A: Je kunt verschillende soorten oorzaken en gevolgen van historische gebeurtenissen benoemen en gebruiken. → zonder leercontext 

Optie B: Je kunt verschillende soorten oorzaken en gevolgen van de eerste Wereldoorlog benoemen en gebruiken. → met leercontext. 

Succescriteria die bij deze leerdoelen horen:

Je kunt…

- oorzaken en gevolgen van de Eerste Wereldoorlog benoemen en herkennen en uitleggen waarom deze tot de oorlog hebben geleid ofwel gevolgen waren van de oorlog.

- sociale, economische, culturele en politieke oorzaken en gevolgen onderscheiden.

- in historische beeld- en tekstbronnen oorzaken en gevolgen herkennen van de Eerste Wereldoorlog;

♦ Hoe weet je of je leerdoel goed is geformuleerd?

Check jezelf aan de hand van de volgende vragen:

- Is je leerdoel helder omschreven?

- Is het leerdoel uitdagend?

- Heb je een balans gevonden in het aantal leerdoelen en succescriteria?

- Waar staat de leercontext beschreven?

Leerdoelen kan je delen met je leerlingen via het (digitale)bord of op papier. Het is interessant om je af te vragen of jij als docent zelf altijd de leerdoelen en succescriteria moeten bedenken en formuleren.

Wat zou een hoofddoel kunnen zijn?

Welke nieuwe kennis is hiervoor nodig?

Welke voorkennis is nodig? 

1. Waar staan we nu?

Als docent vraag je je af of...

- de benodigde voorkennis aanwezig is

- waar de studenten nu staan ten opzichte van het doel? 

Als docent ga je na of de benodigde voorkennis bij studenten aanwezig is voor de instructie die je wilt gaan geven. 

of 

Na een instructie wil je weten of de instructie goed geland is. 

2. Nadenken & produceren

Voorkennis ophalen/activeren 

- Stellingen inzetten 

- Plaatje met een vraag 

- probleemstelling/casus 

- Een woord / braindump 

- Inzetten van woordspin, Venndiagram, reeks 

- twee waarheden en één leugen 

- meerkeuze vragen

- Stellingen: juist/onjuist of discussiëren

- Plaatje met een vraag

- probleemstelling/casus op het bord. Student beschrijft of tekent de oplossing/aanpak. 

- een woord: Docent noemt 1 woord die betrekking heeft op de lesstof. Studenten krijgen 60 sec. om dingen op te schrijven die in hun opkomen. 

- braindump: studenten schrijven zoveel mogelijk nog op wat ze weten van de vorige les. 

 

3. Interpreteren, communiceren, beslissen

- Docent vraagt door n.a.v. opgehaalde voorkennis

- Studenten bespreken opgehaalde voorkennis 

- Docent geeft feedback en beslist welke instructie nodig
   is.  

Als de voorkennis is opgehaald ga je die docent gestuurd of studenten onderling bespreken. 

Daarna beslist de docent welke instructie nodig is -> vervolg of herhaling. 

  Terugblikfase - OUT-fase model

Hoe weet je nu of een bepaald doel bereikt is?

- Kwaliteitsbesef

- Feedback         

- Evaluatie          

Kwaliteitsbesef 

Filmpje laten zien over kwaliteitsbesef 

(4 min. in eigen cursus omgeving) 

Feedback geven 

filmpje uit eigen cursus omgeving:

- goed genoeg feedback (4 min.)

Feedbackproces organiseren

Doel: De student zelfstandig laten worden en dit vereist andere feedback.

1. Feedback a.d.h.v. criteria

2. Klassikale feedback

3. Detectivewerk 

4. Feedback vraag

5. Peerfeedback organiseren 

Filmpje laten zien uit eigen cursus omgeving:

- van beginner tot expert (4 min.)

Filmpje laten zien uit eigen cursus omgeving:

- van beginner tot expert (4 min.)

Evaluatie

Herhalen van stap 1,2,3 van het formatief handelen. 

Voordelen van formatief handelen:

1. Waar staan we nu en waar gaan we naar toe? Je probeert hier op in te spelen en op bij te sturen, waardoor je de didactiek grondig inzet. 

2. Motivatiefactor: het creëren van succeservaring draagt bij aan de motivatie van studenten. Studenten krijgen inzicht in hun eigen leerproces en weten wat nog niet lukt, wat hen te doen staat om het doel te behalen. Elk lescontact wordt zichtbaar waar de student staat in zijn leerproces. 

3. Diepgeworteld begrip: als je formatief handelen consequent inzet, door het terughalen van kennis heeft dit veel voordelen op langer termijn, inzicht op kennishiaten, je leert steeds meer, je kennis raakt beter georganiseerd, oude stof wordt makkelijker teruggehaald, zorgt ervoor dat je geen verkeerde kennis gaat koppelen aan elkaar en dat aangeleerde ook toepasbaar wordt in andere contexten. 

4. Zelfregulatie vaardigheden: Je checkt constant waar je staat en hoe je ervoor staat kun je beter reflecteren op je eigen leren en beter het leren organiseren; inschatten en doelen stellen. 

5. Constructieve afstemming: Je leert als docent goed nadenken over hoe je het onderwijs hebt georganiseerd, wat zijn onze doelen, onderwijsactiviteiten en welke rol speelt feedback en beoordeling daarin. 

1. Ben je bezig met het curriculum behandelen of ligt de nadruk op beheersen van de leerstof en wil je dat het bij studenten beklijft? Dit kan soms zorgen voor pijnlijke keuzes voor de hoeveelheid binnen een curriculum.

2. Zorg dat je als docent toegang tot al het denken van de studenten, dat je dit snel ophaalt met inzet van kleine werkvormen om dit te interpreteren en zorg hiervoor met een snelle vervolg stap. Daarbij is het van belang dat je niet administreert. 

3. Zorg dat je proactief bent. Je gaat bewust opzoek naar knelpunten in het leerproces, je gaat je hierop focussen en je wilt checken of weten wat zij beheersen.

4. Doe het vaak, voor routine en de studenten snappen dat het een logische plek heeft in het onderwijs en waarom je het doet. 

5. Maak een keuze, doe het eerst docent gestuurd, maak het je eigen. Daarna kun je meer keuzes geven aan studenten en zelfstandigheid inbouwen in het leerproces. 

6. Successen zichtbaar maken (wat kan je nu en lukt nu) en vier dit, ook voor de motivatie. 

7. Spreek de zelfstandigheid van de studenten aan en laat hen reflecteren. Stel vragen als: Hoe denk je dat je dit gaat aanpakken, hoe is het gegaan? hoe denk je dat dit komt?

Het vervolg..

- In maart verder op de uitvoering van het OUT-fase
   model. 

- Differentiëren en zelfstandig werken centraal  

- Leer van en met elkaar en ondersteun elkaar.  

- Centrale plek voor al het lesmateriaal 

- Lesbezoeken

- Volgende keer gaan we het OUTfase model stap voor stap doorlopen en dieper op de onderdelen ingaan. Er zullen tools/werkvormen worden aangereikt. Het doel is stap voor stap formatief handelen in te bedden in je les.

Focus zal liggen op onderwerpen als verloop les, feedback en kwaliteitsbesef bijbrengen studenten en het nut van herhaaldelijk leerstof terughalen. 
 

- Belangrijk dat jullie elkaar ondersteunen in het proces, kijk en leer van elkaar. Hierbij is het handig als er een centrale plek voor het lesmateriaal is.

- Lesbezoeken door mij of de coaches. Het is handig als ik ook inzicht heb in waar jullie tegenaanlopen, moeite mee hebben of willen sparren. Op deze manier kan ik mijn training ook daarin kan afstemmen op jullie behoefte. Het is ook mogelijk dat ik jullie persoonlijk ondersteun, los van de training. 

Evaluatie 

Wat hebben we goed gedaan en moeten we bespreken zodat we het niet vergeten?

Wat hebben we geleerd?

Wat moeten we in de toekomst anders doen?

Wat begrijpen we nog steeds niet?

Welke feedback punten hebben jullie voor mij? Waar moet ik rekening mee houden in de volgende training?