Herhaling

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Herhaling Thema 8 "Planten"

Blad

De opperhuid (= dunne laag aaneengesloten cellen) --> beschermt tegen uitdrogen en ziekteverwekkers.

Op het blad ligt een waslaag dit zorgt ervoor dat water minder snel verdampt. 

Tussen de cellen van de opperhuid liggen huidmondjes = kleine openingen waardoor gaswsseling plaatsvindt (bevatten ook bladgroenkorrels)

Blad

Het grootste deel bestaat uit weefsel met bladgroenkorrels --> zorgen voor de groene kleur + daar vindt fotosynthese plaats. 

Daar tussendoor lopen de vaatbundels. (deze bevatten geen bladgroenkorrels)

Vaatbundels vervoeren water met opgeloste stoffen naar de bladeren. Via de nerven komt het bij alle delen van de plant. 

Huidmondjes 

• Huidmondjes bestaan uit 2 sluitcellen en kunnen openen en sluiten ('s nachts dicht)
• Huidmondjes open --> sluitcellen nemen water op --> vacuolen worden groter --> stevighed neemt toe, cellen veranderen van vorm em opening tussen sluitcellen wordt groter 
• Huidmondjes dicht --> sluitcellen verliezen water --> Vacuolen worden kleiner --> stevigheid neemt af --> cellen veranderen van vorm en opening gaat dicht

Dicht = geen fotosynthese

Fotosynthese

Vacuole

De vacuole is gevuld met vocht en dit drukt tegen de celwand aan. Door de druk van het water in de cellen wordt een plant heel stevig.

Wanneer een plant uitdroogt, verdwijnt er water uit de vacuolen van de cellen.

Stengels

Functies:

1. Stevigheid geven aan de plant

2.Bladeren en bloemen dragen

3.Stoffen transporteren

4.Reservestoffen opslaan

5.Fotosynthese kan plaatsvinden

Functie wortels

1. De plant stevig vastzetten in de bodem

2. Water en mineralen opnemen uit de bodem

3. reservestoffen opslaan

De reservestoffen die opgeslagen worden in de wortels is vooral zetmeel.

Bouw wortels

De wortel bestaat uit een een dikke hoofdwortel met kleine zijwortels.

Aan het uiteinde van de zijwortels zitten wortelharen deze nemen water en mineralen op.

Via de celwanden komt het water en mineralen in vaten terecht. 

De vaten zijn buisjes die het verder vervoerd door de plant. 

Houtvaten

Houtvaten vervoeren water en mineralen vanuit de wortels via de stengels naar de bladeren en knoppen.

Bastvaten

Bastvaten vervoeren water en energierijke stoffen (glucose) van de bladeren naar de overige delen van een plant.

Houtvaten --> bovenkant

Bastvaten --> onderkant

Houtvaten --> binnenkant

Bastvaten -->buitenkant

Blad

Stengel

Bij een boom noem je de stengel een stam.

Stevigheid door houtcellen en vezels

Planten krijgen stevigheid op twee manieren:

• door vocht in de vacuolen van de cellen

• door vezels

Vezels = bestaan uit langgerekte dode cellen met 

dikke celwanden, zitten rondom de vaatbundels

Worteldruk

• De wortels persen het water omhoog, dit noem je worteldruk
• Bij een hoge worteldruk ontstaan er druppels aan de rand van de bladeren --> de druk is hoger dan de verdamping

2 groepen stoffen 

Energiearme stoffen --> levenloze natuur

- koolstofdioxide, water, mineralen

Energierijke stoffen --> gevormd door dieren of planten

- Koolhydraten (glucose), eiwitten, vetten

Fotosynthese en verbranding

Overdag

• Fotosynthese
• Verbranding

Snachts

• Verbranding

Energie maken

Glucose die niet wordt verbrand --> 

omgezet in zetmeel --> tijdelijk opgeslagen 

in de bladeren. 

's Nachts zetmeel --> omgezet naar suiker

Uit glucose ontstaan andere energierijke stoffen.

Assimilatie = de opbouw van energierijke stoffen uit andere stoffen

ongeslachtelijke voortplanting

geslachtelijke voortplanting

1 ouderplant

2 ouderplanten

Soorten ongeslachtelijke voortplanting 

• Knollen 
• bollen 
• Uitlopers
• Wortelstokken 
• Stekken 

= hebben hetzelfde genotype

Geslachtelijke voortplanting

Bloemen zijn de voortplantingsorganen van een plant.

Geslachtscellen worden daar gemaakt.

Mannelijke geslachtscellen --> stuifmeelkorrels

Vrouwelijke geslachtscellen --> eicellen

stuifmeelkorrel + eicel = bevruchte eicel 

--> zaadje --> nieuwe plant

Bestuiving

= Stuifmeelkorrels van een bloem komen op de stamper van een bloem van dezelfde soort.

Er zijn 2 manieren van bestuiving:

-via insecten 

-via de wind

Insectenbloemen

Bestuiving door insecten -> insectenbloemen

Aangetrokken door:

• Nectar
• Grote opvallende kroonbladeren
• Geur

Stuifmeelkorrels zijn ruw en kleverig --> daardoor blijven ze makkelijk plakken aan de rug van het insect. Insect verplaatst en verspreidt de stuifmeelkorrels

Meeldraden en stamper in de bloem.

Windbloemen

Bestuiving door wind -> windbloemen

• Kleine onopvallende bloemen
• kroonbladeren zijn meestal groen

• Maken veel stuifmeel

Wind blaast de stuifmeelkorrels weg, daardoor veel stuifmeel nodig. Zodat ze op de juiste plek komen. Stuifmeelkorrels zijn licht en glad. (daardoor zweven ze makkelijk)

Meeldraden hangen vaak buiten de bloem. Stampers zijn groot en steken vaak buiten de bloem uit.

Bevruchting bij planten 

-Stuifmeel landt bovenop de stamper

-Stuifmeelkorrel maakt een stuifmeelbuis

-Stuifmeelbuis groeit naar de eicel 

(in het vruchtbeginsel)

-Kern van de stuifmeelkorrel versmelt 

met de kern van een eicel (bevruchting)

 

Veranderingen na bevruchting

• kroonbladeren vallen af
• kelkbladeren verschrompelen --> kroontje
• bevruchte eicel ontwikkelt zich tot zaad
• vruchtbeginsel ontwikkelt zich tot vrucht

Vruchtbeginsel niet bevrucht = vrucht zonder zaad

Zaden

Stevig bruin vliesje

Bevatten reservevoedel         (zetmeel, eiwit, vet)

Kiem: worteltje, stengeltje en 2 blaadjes

Ontkieming

= kiem groeit uit tot een kiemplantje

Nodig:

-gunstige temperatuur

-water

-zuurstof

Water --> Zaadlobben zwellen en zaadhuid scheurt

--> worteltje

Groei en ontwikkeling

Het kiemplantje wordt groter en zwaarder, omdat er steeds meer cellen bij komen (mitose)

Celstrekking: groei van een plantencel, veel water opnemen in vacuole 

Door celstrekking worden de planten langer: lengtegroei, gebeurt in de worteluiteinden en in de toppen

Ontwikkeling: energie nodig die vrij komt door de verbranding

De plant veranderd

Een-, tweejarig en vaste planten

• Eenjarige plant: Ontwikkeling van zaad tot zaad in 1 jaar
• Vaste plant: meerdere jaren vorming zaad. Bovengrondse deel sterft geheel/gedeeltelijk af in najaar

Tweejarige plant

Jaar 1: vorming wortels, stengels en reservevoedsel in bladeren

Jaar 2: vorming bloemen, vruchten en zaden