6.3 Nieuwe ideeën, nieuwe tijden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 6

6.2 Pruiken en Problemen in de 18e eeuw

6.3

Licht op de Verlichting

Kenmerkende Aspecten

• Het streven van vorsten naar absolute macht (absolutisme) (Tijdvak 6!!)
• Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
• 'Verlicht denken' werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
• De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap

Aan het einde van de les...

• Kun je het nieuwe (revolutionaire) wetenschappelijke denken uitleggen aan de hand van voorbeelden.

• Kun je uitleggen wie Montesquieu, Rousseau & Locke zijn. 

Wat weet je nog
van de vorige les?

6.3.1

Vertrouwen in het gebruik van het verstand

De Verlichting

vanaf ±1700

• Een periode waarin mensen hun kennis (willen) vergroten, door steeds meer uit te gaan van het verstand (rede, ratio)

• Hierdoor krijgen mensen ook meer kritiek op de koning, de Kerk en de adel.
  

Rationalisme: Filosofische stroming die ervan uitgaat dat het gebruik van het verstand (ratio) de bron is van kennis (en niet geloof, de Bijbel of tradities).

Een koning die door God is aangewezen om te regeren? Filosofen gaan nadenken over hoe een land moet worden bestuurd

6.3.3

Kritiek op de samenleving

John Locke

- Absolutisme is onacceptabel als je logisch nadenkt: ieder mens heeft bij de geboorte gelijke rechten (volksoevereinitieit)

- Een koning mag alleen regeren als hij rekening houdt met de belangen van het volk. In ruil daarvoor moet het volk de wetten van de koning gehoorzamen.

Jean-Jacques Rousseau

 Hij vond dat het volk de macht moest hebben. Dit was alleen mogelijk als de democratie zou worden ingevoerd.

Montesquieu

- Bedenker van de Trias Politica (scheiding der machten).

Trias Politica

(Driemachtenleer)

Waarom?

Als de drie machten verdeeld zijn en elkaar controleren is de kans op machtsmisbruik het kleinst. 

Waar gaan verlichtingsdenkers steeds meer vanuit?

1. Emotie
2. Verstand

Wie heeft de Trias Politica bedacht?

1. Rousseau
2. Locke
3. Montesquieu

Huiswerk

VWO: Maken 6.3 opdracht 1, 2, 3, 6 & 7

HAVO: 1, 2, 7, 8 & 9