MAW 6V P2 W1

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

MAW 6V P2 W1

Hoofdstuk 11

Modernisering

Pagina 217

Wat heb ik het vorige hoofdstuk geleerd?

Vorig hoofdstuk leerde ik ...

• hoe bindingen bezien worden vanuit de paradigma's
• wat de relatie is tussen politiek en (nationale) identiteit en dat dit gebaseerd is op het dilemma van collectieve actie. 
• wat de modernistische en essentialistische blik is op het ontstaan van naties. 
• wat het verschil is tussen een natiestaat en een multinationale staat
• hoe nationale cultuur onderhevig is aan politieke en sociale ontwikkelingen.
• wat de oorzaken zijn voor de toegenomen politieke aandacht voor identiteit. 

Wat leer ik dit hoofdstuk?

• Ik weet wat modernisering inhoudt
• Ik weet wat de kenmerken zijn van moderne samenlevingen
• Ik weet wat moderniseringstheorieën inhouden
• Ik weet hoe modernisering van invloed is op het vormingsproces, het verhoudingsvraagstuk en het bindingsvraagstuk
• Ik ken de drie paradoxen van modernisering

Leerdoelen

§11.1 Context: Traditioneel of modern

Pagina 217 - In deze paragraaf wordt de manier waarop wordt omgegaan met menstruatie in verschillende culturen gebruikt als casus om modernisering uit te leggen. 

Waar denk je aan bij menstruatie

in de Westerse cultuur?

Waar denk je aan bij menstruatie
in de Westerse cultuur?

Voorbeelden van goede antwoorden zijn: het gebruik van tampons, maandverband, de cup, gewoon doorgaan met de dagelijkse bezigheden, de discussie over of vrouwen menstruatievrij moeten krijgen.

Deze video toont aan dat er in verschillende culturen op een andere wijze wordt omgegaan met menstruatie. Zo zijn er bepaalde stammen in Kenia waarbij een menstruerende vrouw als onrein wordt gezien en ze zich bijvoorbeeld niet onder het vee mag begeven, omdat dit als een gevaar wordt gezien. 

Deze video toont aan dat er in verschillende culturen op een andere wijze wordt omgegaan met menstruatie. Zo verblijven in sommige streken van Nepal in zogenaamde menstruatiehutten. 

Wat valt je op aan de manier waarop de video's geframed zijn?

Wat valt je op aan de manier waarop de video's geframed zijn? 

In beide video's wordt menstruatie benaderd vanuit het perspectief van de moderne samenleving. 

De eerste video begint met een 'moderne' of Westerse benadering van menstruatie en toont het contrast met de manier waarop in andere delen van Kenia met menstruatie wordt omgegaan. De tweede video framed de Nepalese vrouwen als slachtoffers van de culturele praktijk rondom menstruatie: onvrijheid versus vrijheid. 

Belangrijk daarbij is dat beide video's impliceren dat de moderne manier van omgaan met menstruatie 'beter' is dan de 'achterhaalde' traditionele manier. Dit is problematisch omdat het een waardeoordeel is. Modernisering is dus een omstreden begrip (pagina 224)

Proces van rationalisering

Het proces van rationalisering houdt in dat traditionele opvattingen en handelswijzen worden vervangen door doelgericht handelen, waarbij de werkelijkheid via theorievorming voorspelbaar en beheersbaar wordt gemaakt. 

Op welke afbeeldingen zie je rationalisering terug?

Op welke afbeeldingen zie je rationalisering terug?

1. 
2. 
3. 
4. 

Op alle afbeeldingen is rationalisering terug te zien, ook bij de afbeelding van het onderwijs; dat steeds doelmatiger en doeltreffender werd ingericht.

Rationalisering in de economie

Kenmerken van rationalisering in de economie:

• Overgang van traditionele naar kapitalistische economie
• Streven naar berekenbare en bestendige winst
• Differentiëring van arbeidsprocessen

Licht toe dat rationalisering in de economie niet alleen maar een positieve ontwikkeling is. Het streven naar maximale winst houdt ook kinderarbeid en uitbuiting in stand. 

Benadruk dat modernisering een omstreden begrip is (pagina 224) en dat het diende als legitimatie voor exploitatie en onderdrukking van ‘traditionele’ samenlevingen, bijvoorbeeld tijdens de kolonisatie. 

Rationalisering in sociale processen

Ook sociale processen werden doelmatig (efficiënt) en doeltreffend (effectief) georganiseerd en uitkomsten werden gemeten. Bijvoorbeeld in het onderwijs.

Noem een voorbeeld van rationalisering in het onderwijs

Noem een voorbeeld van rationalisering in het onderwijs

Voorbeelden van goede antwoorden zijn: cito-scores en doorstroomcijfers

Rationalisering in kunst en wetenschap

Binnen de wetenschap werden de natuurwetenschappen steeds belangrijker en het bedrijven van de wetenschap werd steeds bedrijfsmatiger.

Binnen de kunst werden nieuwe technieken gebruikt, bijvoorbeeld digitale media. 

Rationalisering in politiek en bestuur

• Processen van bureaucratisering met regels en protocollen en als doel gelijke behandelingen in gelijke gevallen.
• Om bestuurder te worden moet je een passende opleiding, meetbare ervaring of meetbare vaardigheden hebben.

Dit is een filmpje dat de andere kant laat zien van regels en protocollen.

Onttovering van de wereld (Weber)

Door rationalisering geloven steeds meer mensen dat alles berekenbaar en daardoor voorspelbaar is, waardoor er geen ruimte meer is voor geheimzinnige en mystieke zaken. Dit leidt tot vermindering van het belang van tradities, emotionele bindingen en opvattingen en minder aandacht voor het bovennatuurlijke.

Deze video gaat wat dieper in op de onttovering van de wereld volgens Max Weber.

Jared Diamond

Traditionele samenlevingen tonen volgens Diamond meer variatie dan moderne samenlevingen. 

Dit komt doordat moderne samenlevingen op elkaar lijken door processen van rationalisering, staatsvorming, democratisering, institutionalisering, individualisering en globalisering. 

Rationalisering en paradigma's

Functionalisme-

paradigma

Arbeidsdeling en specialisatie zijn belangrijk voor functiedifferentiatie. Dit leidt tot bevordering van de welvaart maar ook kan leiden tot tekorten.

Conflict-paradigma

Rationalisering leidt tot ongelijke verhoudingen in de samenleving en tot vervreemding. 

Rationele-actor paradigma

Door rationalisering kunnen actoren in toenemende mate het proces beheersen om eigen doelen te bereiken. 

Optioneel - Deze documentaire gaat over 'The pad project', een project waarbij vrouwen in een dorpje in India het taboe rondom menstruatie bespreken en leren om maandverband te produceren. Het doel van het project is om de vrouwen meer te leren over het onderwerp menstruatie en om menstruatie armoede te bestrijden.

 

Bekijk de documentaire in de klas. Vervolgens zouden de leerlingen kunnen debatteren over de vraag of het goed is of juist niet dat modernisering op deze manier door een Amerikaanse organisatie wordt 'opgelegd' aan de Indiase vrouwen. In andere woorden: is er sprake van 'white saviorism' of 'modern imperialisme' of is dit een goede daad in de strijd tegen menstruatie armoede?