wk 12: les 1 - Zinsontleding - zelf zinnen maken

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Dinsdag 19 maart - 1A

• 10 minuten stillezen
• Zinsontleding: zelf zinnen maken
• Aan de slag!

Deze les ga je leren...

...om zelf zinnen te maken met bepaalde zinsdelen.

Bedenk een zin bij deze afbeelding. Je moet deze zinsdelen gebruiken: pv, ond, wwg, lv en bwb.

Mijn zin bij de vorige afbeelding =

Zinsontleding

De kleine jongen / heeft / een stokbrood / gegeten / in de tuin.

Pv = eet

Ond = De kleine jongen

Wwg = heeft gegeten

Lv = een stokbrood

Bwb = in de tuin

Bedenk een zin bij deze afbeelding. Je moet deze zinsdelen gebruiken: pv, ond, wwg, lv mv en bwb.

Mijn zin bij de vorige afbeelding =

Zinsontleding

De vrouw / gaat / de boodschappen / betalen / aan de kassamedewerker / in de supermarkt.

Pv = betaalt

Ond = de vrouw

Wwg = betaalt

Lv = de boodschappen

Mv = aan de kassamederwerker

Bwb = in de supermarkt

Zelf zinnen maken

Stel je voor dat je deze opdracht krijgt:

Maak een zin met: 

• een werkwoordelijk gezegde
• een onderwerp dat bestaat uit: een lidwoord, een bijvoeglijk naamwoord   en een zelfstandig naamwoord
• een lijdend voorwerp

De zin mag niet meer dan bovengenoemde zinsdelen bevatten.

Uitleg 

Op de volgende slides volgt de uitleg over de manier waarop je zelf zinnen kunt maken met een aantal gegeven woordsoorten.

Lees deze voordat je aan de opdrachten begint.

Hoe maak je zelf zinnen?

Denk aan de zinsdelen die het belangrijkste werkwoord bij zich kan hebben in de zin. 

vergeten     1. iemand vergeet onderwerp

                        2. iets wordt vergeten lijdend voorwerp 

geven           1. iemand geeft onderwerp   

                        2. iets wordt gegeven lijdend voorwerp 

                        3. aan iemand wordt gegeven meewerkend voorwerp 

Hoe maak je zelf zinnen?

Denk ook aan de rollen die de zinsdelen hebben en de vraagwoorden die je bij de zinsdelen kunt stellen.

• wwg wat het ond doet of is 
• onderwerp iemand of iets (wie of wat)
• lijdend voorwerp iemand of iets ondergaat iets (wat of wie)
• meewerkend voorwerp ontvanger (aan wie/voor wie)

Hoe maak je zelf zinnen?

Dus als er ...

• een onderwerp in de zin moet voorkomen ...

       ... moet er een zinsdeel zijn dat iets doet of iets is

• een lijdend voorwerp in de zin moet voorkomen ...

       ... moet er een zinsdeel zijn dat iets ondergaat en zelf niets doet

• een meewerkend voorwerp in de zin moet voorkomen ...

       ... moet er een zinsdeel zijn dat iets ontvangt, dus een ontvanger

Zelf zinnen maken

Stel je voor dat je deze opdracht krijgt: Maak een zin met: 

• een werkwoordelijk gezegde
• een onderwerp dat bestaat uit: een lw, een bnw en een znw
• een lijdend voorwerp
• de zin mag niet meer dan bovengenoemde zinsdelen bevatten.

Hoe zorg je ervoor dat het onderwerp bestaat uit: een lidwoord, bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord? 

Hoe maak je zelf zinnen?

Hoe zorg je ervoor dat het onderwerp bestaat uit: een lw, bnw en een znw? 

• Je kiest een lidwoord: de, het, een
• Je kiest een bijvoeglijk naamwoord: aardige, verstandige, trouwe, etc.
• Je kiest een zelfstandig naamwoord: moeder, docent, kast, hond
• Je maakt een combinatie: de aardige docent, de verstandige moeder, een trouwe hond, het oude kastje

Het onderwerp is af! Nu het wwg en het lv nog!

Hoe maak je zelf zinnen?

Het onderwerp is af! Nu het wwg en het lv nog!

De aardige docent geeft extra uitleg.

geeft = wwg, extra uitleg = lv

De verstandige moeder neemt een besluit. 

neemt = wwg, een besluit = lv

Een trouwe hond vangt een bal. 

vangt = wwg, een bal = lv

Het oude kastje ... ???? (deze is lastiger te bedenken - komt er een in je op, die lastig is, bedenk dan een andere)

Hoe maak je zelf zinnen?

Je kunt natuurlijk ook een onderwerp maken met een bezittelijk voornaamwoord.

• Mijn trouwe hond vangt een bal.
• Onze vriendelijk moeder bakt een taart.
• Jouw oude kast wordt verkocht.

... of een lijdend voorwerp of een meewerkend voorwerp met deze woordsoorten.

Hoe maak je zelf zinnen?

Je kunt ook een lijdend voorwerp of een meewerkend voorwerp met deze woordsoorten.

Meewerkend voorwerp:

Ik bak een taart voor mijn aardige moeder. 

Ik koopt een bot voor jullie trouwe hond.

Ik beken aan mijn eerlijke docent.

Aan de slag!

Nu jij!

Op de volgende slides volgen de opdrachten. 

Maak een zin met daarin in ieder geval een lidwoord, een zelfstandig naamwoord en een bijvoeglijk naamwoord.

Maak een zin met daarin in ieder geval een lidwoord, een persoonlijk voornaamwoord, een zelfstandig naamwoord, een bijvoeglijk naamwoord en een bezittelijk voornaamwoord.

Maak een zin met een onderwerp dat bestaat uit: een lidwoord, een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord.

Maak een zin met een meewerkend voorwerp dat bestaat uit: een voorzetsel, een lidwoord, een zelfstandig naamwoord en een bijvoeglijk naamwoord.

Maak een zin met een werkwoordelijk gezegde, lijdend voorwerp (dat bestaat uit een lidwoord en een zelfstandig naamwoord) en een meewerkend voorwerp. De zin mag geen onderwerp bevatten.

Dit vind ik nog moeilijk aan de les van vandaag...

Klaar?

Drillster H21, 22